Κ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Το πέρασμα από το 2021 στο 2022 αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση, πολύ πιο έντονη απ’ ό,τι συνήθως συνέβαινε τις προηγούμενες χρονιές. Ο λόγος είναι πως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα μείγμα θετικών και αρνητικών στοιχείων, με κάποιες βεβαιότητες αλλά και αρκετές ασάφειες, που δεν επιτρέπουν εφησυχασμό και επιβάλλουν αυτοσυγκράτηση στις κατά τα άλλα αισιόδοξες εκτιμήσεις.
Από τη μια πλευρά, η οικονομία είναι φανερό πλέον ότι ανακάμπτει και η σταδιακή αποδέσμευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης αναμένεται να την τονώσει ακόμα περισσότερο στο προσεχές διάστημα. Διαμορφώνεται λοιπόν ένα ιδιαίτερο θετικό κλίμα αναδεικνύοντας την Ελλάδα σε έναν πολλά υποσχόμενο επενδυτικό χώρο κάτι που αναμένεται να επιβεβαιωθεί και από τους Οίκους Αξιολόγησης. Ταυτόχρονα όμως, οι σημαντικές ελλείψεις σε πρώτες ύλες και η ενεργειακή κρίση δημιουργούν έντονες πληθωριστικές πιέσεις με σημαντικές επιπτώσεις στην αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Τέλος, η πανδημία είναι ακόμα εδώ αποτελώντας ένα ακόμα παράγοντα αβεβαιότητας. Τα θετικά είναι πλέον αρκετά, όμως άλλες τόσες είναι και οι προκλήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί η σημαντική πρόοδος που έχει επιτευχθεί, σε σύντομο χρόνο, σε πολλούς τομείς όπως η μείωση της γραφειοκρατίας και η απλοποίηση της καθημερινότητας του πολίτη. Πλέον η κοινωνία εμφανίζεται έτοιμη και ώριμη να δεχθεί και να επιταχύνει αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που πριν λίγα χρόνια ήταν αδιανόητες. Το κλίμα συναίνεσης για την κατεύθυνση στην οποία κινούμαστε επιβεβαιώνει και την κοινή αντίληψη για το κοινό καλό πάρα τις διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις που είναι φυσιολογικό και υγιές να υπάρχουν. Η κύρια στόχευση όμως δεν αλλάζει. Πιστεύω ότι η εξέλιξη αυτή αποτελεί σημαντικό κεκτημένο με καθοριστική σημασία για το μέλλον.
Προφανώς, έχουμε όλοι αντιληφθεί πώς δομείται μια σύγχρονη κοινωνία και πώς συνδέονται η κοινωνία με την τεχνολογία και το νέο μοντέλο ανάπτυξης. Είμαστε πολύ πιο κατασταλαγμένοι κι αυτή η ομοφωνία διαπερνά κοινωνικά στρώματα, μορφωτικά επίπεδα και διαφορετικές προσεγγίσεις. Οι πολίτες εξοικειώθηκαν αρκετά με την τεχνολογία, από την αρχή της πανδημίας, κι αυτό βοηθάει τις εξελίξεις.
Σε διεθνές επίπεδο η Ελλάδα αποτελεί αξιόπιστο εταίρο, συνεργάτη, σύμμαχο κι είναι μια χώρα η οποία δεν βρίσκεται αντιμέτωπη πλέον με την αμφισβήτηση που γνώρισε την προηγούμενη δεκαετία, όταν προβαλλόταν, όχι πάντα δικαιολογημένα, ως παράδειγμα προς αποφυγή. Είναι χαρακτηριστικό ότι πρόσφατα ο νέος Γερμανός υπουργός Οικονομικών κάλεσε τους συμπατριώτες του να πάρουν μαθήματα από τους Έλληνες.
Η Ελλάδα γίνεται όλο και περισσότερο «της μόδας», λοιπόν, κι αυτό αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία αν σχετισθεί με το γεγονός ότι η ευρύτερη περιοχή μας παρουσιάζει ιδιαίτερη αστάθεια σε πολλά επίπεδα. Η χώρα μας, χωρίς αμφιβολία, αποτελεί έναν πυλώνα σταθερότητας, όντας μέλος της Ευρώπης και της Ευρωζώνης με την προοπτική να αποκτήσει περιφερειακό ρόλο συνδέοντας πολιτικά και οικονομικά ετερόκλητους χώρους.
Αυτή τη στιγμή λοιπόν η διεθνής συγκυρία για την Ελλάδα – για μια χώρα που για περισσότερο από δέκα χρόνια βρέθηκε σε φάση ύφεσης ή αναιμικής ανάπτυξης- είναι πάλι θετική. Το μείζον ερώτημα είναι πώς θα καταφέρουμε αυτές τις προοπτικές να τις μετατρέψουμε σε πραγματικότητα με το μεγαλύτερο δυνατό αποτύπωμα για όλους τους Έλληνες. Για να το πέτυχουμε χρειαζόμαστε όχι μόνο το Όνειρο αλλά και το Πλάνο, το οποίο θα ακολουθήσουμε και θα εκτελέσουμε απαρέγκλιτα και με ακρίβεια. Ένα όνειρο χωρίς πλάνο, μένει απλώς όνειρο!
Εκτιμώ ότι η ανάκαμψη του ‘21 θα μετατραπεί σε ισχυρή ανάπτυξη το ’22 καλύπτοντας όχι μόνο το χαμένο έδαφος λόγω της πανδημίας, αλλά ξεπερνώντας τα μεγέθη του 2019.
Με βεβαιότητα πιστεύω πως η αγορά εργασίας θα θερμανθεί και θα υπάρξει μεγάλη κινητικότητα. Είναι πολύ σοβαρό το ενδεχόμενο όμως να αντιμετωπίσουμε έλλειψη ανθρώπινων πόρων σε αρκετές περιοχές ειδίκευσης καθώς και σε όλο το φάσμα της εμπειρίας. Η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην αύξηση του κόστους εργασίας ειδικά αν η αύξηση της ζήτησης που θα προκύψει από την οργανική ανάπτυξη είναι απότομη. Εκτιμώ ότι οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό αποτελούν τον σοβαρότερο κίνδυνο και ίσως την μεγαλύτερη πρόκληση για την προσδοκώμενη ανάπτυξη. Είναι γνωστό πως το πρώτο που εξετάζεται πριν πραγματοποιηθεί μια επένδυση είναι η πρόσβαση σε ικανό ανθρώπινο κεφάλαιο, όχι απαραίτητα φθηνό, που μπορεί να καλύψει της ανάγκες της επιχείρησης σε βάθος χρόνου.
Πιστεύω πως θα δούμε την επόμενη χρονιά σοβαρές επενδυτικές κινήσεις, τόσο εγχώριες, όσο και διεθνείς. Θα υπάρξουν ανακατατάξεις στον επιχειρηματικό χώρο, με εξαγορές, συγχωνεύσεις και άφιξη ξένων ομίλων, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να τοποθετηθούν σε μια αγορά που προσφέρει επενδυτικές ευκαιρίες και προοπτικές.
Τέλος, αυτό που θα ευχόμουν με τον νέο χρόνο, είναι πάνω απ’ όλα να ξαναβρούμε την υγεία μας και «να πάρουμε τις ζωές μας πίσω». Μακάρι το 2022 να μας κάνει να ξεχάσουμε τα προηγούμενα δύσκολα χρόνια!