«H Eλλάδα είναι στην αρχή, αλλά βρίσκεται σε καλό δρόμο». Σε αυτή τη φράση συμπυκνώνουν αρκετοί εκπρόσωποι των νεοφυών επιχειρήσεων την άποψή τους για την εξέλιξη που έχει σημειώσει το οικοσύστημα των ελληνικών startups το τελευταίο διάστημα, τονίζοντας μάλιστα πως ήταν ένας από τους λίγους τομείς που δεν υπέστησαν τις επιπτώσεις που είχε στην υπόλοιπη οικονομία η επέλαση της πανδημίας. Πράγματι, όπως συνέβη παντού στον κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα, ο τομέας της τεχνολογίας, τον οποίο εκπροσωπεί πλέον και ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι νεοφυών επιχειρήσεων, σημείωσε το 2021 καλές επιδόσεις ως προς τη χρηματοδότηση εταιρειών, τη δημιουργία καινούργιων επενδυτικών venture capitals, αλλά και την έλευση ξένων επενδυτών που διαχειρίζονται πολλά δισ. δολάρια. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν η αμερικανική Index Ventures αλλά και η Insight Partners, εάν και ακόμη –όπως σχολιάζουν μερικοί– η ταχύτητα ανάπτυξης του εγχώριου οικοσυστήματος δεν προσεγγίζει την αντίστοιχη χωρών ανάλογου μεγέθους, όπως η Πορτογαλία, η Σουηδία και η Ιρλανδία.
Αύξηση κεφαλαιοποίησης
Εκτός από τις ΗΠΑ, έχει παρατηρηθεί πως τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις εξετάζουν τελευταία πιο εντατικά funds που δραστηριοποιούνται στα Βαλκάνια ή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, περιοχές που αποκτούν όλο και μεγαλύτερη δυναμική ως προς τη δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων αλλά και την ανάδειξη ενός πολύ μικρού αριθμού unicorns (εταιρείες με κεφαλαιοποίηση άνω του 1 δισ. ευρώ), σαν την enterprise software εταιρεία UiPath, που ιδρύθηκε στη Ρουμανία. Σήμερα, η κεφαλαιοποίηση των ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων αγγίζει τα 6 δισ. ευρώ από τα σχεδόν μηδενικά επίπεδα πριν από μία δεκαετία, με τις προβλέψεις για την πορεία ανάπτυξής τους μέσα στο 2022 να παραμένουν ευοίωνες. «Πλέον», σύμφωνα με τον Μάρκο Βερέμη, πρόεδρο της Upstream, εταίρο της Big Pi Ventures και πρόεδρο της επιτροπής καινοτομίας του ΣΕΒ, «δεν είμαστε μια distressed αγορά. Η χώρα μας έχει τις αναπτυξιακές προοπτικές μιας αναδυόμενης αγοράς και τη σταθερότητα μιας ώριμης. Η τεχνολογία και η ψηφιακή μας μεταμόρφωση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό».
Χρηματοδότηση 2021
Το 2020 άφησε στο 2021 ως παρακαταθήκη δύο από τις μεγαλύτερες εξαγορές που έχουν πραγματοποιηθεί στην ιστορία του ελληνικού οικοσυστήματος των νεοφυών επιχειρήσεων: αυτήν της Instashop, που εξαγοράστηκε από τη γερμανική Delivery Hero έναντι 360 εκατ. δολ., αλλά και της Softomotive από τη Microsoft έναντι τιμήματος που φέρεται να κινήθηκε στα επίπεδα των 125 εκατ. ευρώ. «Ενώ το 2020 –όπως χαρακτηριστικά αναφέρει εκπρόσωπος ενός από τα funds του Equifund– ήταν η καλύτερη χρονιά από άποψη εξαγορών, το 2021 αναδείχθηκε η καλύτερη χρονιά όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις ελληνικών startups». Έτσι, όπως δείχνουν και τα πρώτα στοιχεία που παραχώρησε στην «Κ» το Found.ation, το 9μηνο του 2021 πραγματοποιήθηκαν 35 επενδύσεις, αριθμός σχεδόν ίδιος με το αντίστοιχο διάστημα του 2020. Ωστόσο, τα ποσά που αντλήθηκαν από τις νεοφυείς εταιρείες (με έδρα ή δραστηριότητα στην Ελλάδα) είναι σημαντικά υψηλότερα σε σύγκριση με το 2020, γεγονός που οφείλεται και στις συνεπενδύσεις των ελληνικών venture capitals με διεθνή funds. Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία, το 9μηνο του 2021 επενδύθηκαν συνολικά πάνω από 320 εκατ. ευρώ σε ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις και σε startups ελληνικών συμφερόντων, έναντι 145 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2020, σημειώνοντας αύξηση 120,6%. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις Ελλήνων ιδρυτών που δεν έχουν ούτε έδρα αλλά ούτε και κάποια δραστηριότητα στη χώρα μας.
Σε ό,τι αφορά το συνολικό ποσό χρηματοδότησης, το οποίο ανήλθε στα 320 εκατ., αυξάνεται στα 420 εκατ. ευρώ εάν προστεθούν και οι χρηματοδοτήσεις των 80 εκατ. δολ. και των 32 εκατ. ευρώ που άντλησαν η Viva και η Hellas Direct αντίστοιχα το διάστημα αυτό. Η έκθεση του Found.ation θα τις συμπεριλάβει στους υπολογισμούς της, ωστόσο οι δύο αυτές εταιρείες, σύμφωνα με αρκετούς, δεν ανήκουν στις startups, αφού βρίσκονται σε αρκετά ώριμο στάδιο ανάπτυξης. Oι εταιρείες που ξεχώρισαν κατά το 2021 σε επίπεδο άντλησης κεφαλαίων, είναι η εταιρεία εκμετάλλευσης ακινήτων Blueground, που άντλησε στα τέλη Σεπτεμβρίου 180 εκατ. δολ. από τις επενδυτικές εταιρείες West Cap, Geolo Capital, το ευρωπαϊκό Prime Ventures, το ελληνικό VentureFriends αλλά και τη Silicon Valley Bank, ενώ ακολουθούν η ελληνική εταιρεία ευέλικτου leasing αυτοκινήτου FlexCar, με χρηματοδότηση 50 εκατ. από διεθνή και ελληνικά vcs, αλλά και από θεσμικούς επενδυτές. Υψηλή χρηματοδότηση 32 εκατ. δολ. από το αμερικανικό private equity Insight Partners εξασφάλισε τον Ιούλιο του 2021 η νεοφυής LearnWorlds που δραστηριοποιείται στον κλάδο του elearning, ενώ η εταιρεία λογισμικού Causaly, με έδρα το Λονδίνο και τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης στην Ελλάδα, άντλησε 17 εκατ. δολ. από το αμερικανικό Index Ventures, με τη συμμετοχή υφιστάμενων επενδυτών, όπως η ελληνική Marathon Venture Capital, η EBRD και η Pentech Ventures.
Tέλος, 12 εκατ. δολ. από το ελβετικό fund MTIP αλλά και από υφιστάμενους επενδυτές όπως το Big Pi Ventures άντλησε το περασμένο καλοκαίρι η Intelligencia, που με το λογισμικό της βοηθά τις φαρμακευτικές εταιρείες να προβλέψουν τις πιθανότητες επιτυχίας μιας κλινικής έρευνας, επιταχύνοντας τη διαδικασία ανάπτυξης φαρμάκων. «Το 2021 έκλεισε με ένα εμφανώς θετικό πρόσημο για τις ελληνογενείς startups. Δεν είναι μόνο τα πρώτα exits εταιρειών που υποστηρίχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια από τα funds της οικογένειας του Equifund, όπως και το δικό μας. Συνολικά, οι startups ελληνικών συμφερόντων κατάφεραν να συγκεντρώσουν τριπλάσια κεφάλαια μέσα στο 2021 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ το μείγμα και η ποιότητα των διεθνών επενδυτών που τις εμπιστεύτηκαν αποτελεί μια συνολική ψήφο εμπιστοσύνης στο ελληνικό τεχνολογικό επιχειρείν», αναφέρει ο Δημήτρης Καλαβρός-Γουσίου, συνιδρυτής και εταίρος στο κεφάλαιο επιχειρηματικών συμμετοχών Velocity.Partners. «Εξίσου αισιόδοξο είναι και το σταθερά αυξανόμενο ενδιαφέρον των ελληνικών ιδιωτικών κεφαλαίων και family offices να αποκτήσουν έκθεση στον χώρο των startups, είτε απευθείας είτε μέσω κάποιου venture capital fund, καθώς θα βοηθήσει στην περαιτέρω διάθεση κεφαλαίων και στην ευρύτερη βιωσιμότητα και εξέλιξη της αγοράς μας, αναφέρει ο ίδιος. «Σε ό,τι αφορά το Velocity.Partners, το 2021 έκλεισε για εμάς έχοντας καταγράψει την εξαγορά της Sendx από τη Skroutz, αλλά και νέους γύρους χρηματοδότησης για τις Prosperty, Instacar, SERG Technologies και Intelligencia με τη συμμετοχή διεθνών επενδυτικών σχημάτων, καθώς και ελληνικών family offices».
Στο ραντάρ ξένων funds
Ενδιαφέρον για τις ελληνικές νεοφυείς εταιρείες έχουν και ξένα funds, που μέχρι πρότινος δεν είχαν την Ελλάδα στο ραντάρ τους. Τέτοια είναι η περίπτωση του αμερικανικού General Catalyst (διαχειρίζεται πάνω από 10 δισ. δολ.) που πραγματοποίησε την πρώτη του επένδυση σε ελληνική startup, και πιο συγκεκριμένα στη Seafair, πλατφόρμα εύρεσης εργασίας στελεχών και προσωπικού στη ναυτιλία, την οποία ίδρυσε ο Αγαπητός Διακογιάννης. «Είμαστε σε επικοινωνία με την Endeavor και τα τοπικά venture capital funds σχεδόν κάθε μήνα. Είναι θέμα χρόνου να βρούμε την επόμενη εταιρεία στην οποία θα επενδύσει η General Catalyst στην Ελλάδα. Μετά τη Seafair προχωρήσαμε σε μια seed επένδυση, στην εταιρεία OneRoof, που έχει δύο Έλληνες συνιδρυτές και έχει αναπτύξει ένα μέρος της ομάδας της στην Ελλάδα», αναφέρει ο γενικός διευθυντής Νίκος Μπονάτσος. «Γενικά είμαστε αισιόδοξοι για το ελληνικό startup οικοσύστημα, γιατί οι Έλληνες είναι πιο εξωστρεφείς και πιο δικτυωμένοι με ιδρυτές startups, αλλά και με ταλέντο από το εξωτερικό όσο ποτέ άλλοτε. Επίσης, έχουμε λάβει μια δόση επιτυχίας από τα πρώτα success stories, ωστόσο τα καλύτερα έρχονται».
Ενώ το 2020 ήταν χρονιά-ρεκόρ για επενδύσεις, οι εξαγορές το 2021 κινήθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα. Αυτή που ξεχώρισε ήταν η εξαγορά της Lenses.io από τη γερμανική εταιρεία enterprise software Celonis (έναντι τιμήματος που φέρεται να κινήθηκε στην περιοχή των 70 εκατ.), με την τελευταία να προχωρά σε προσλήψεις για να ενισχύσει το κέντρο E&Α της Lenses.io στην Ελλάδα. Πριν από την εξαγορά η εταιρεία στην Ελλάδα απασχολούσε 30 άτομα, ενώ υπάρχει πρόθεση, όταν επιτευχθεί η πλήρης απορρόφησή της από τη γερμανική εταιρεία, να αγγίξει ακόμη και τους 100 εργαζομένους. Η Lenses.io είναι εταιρεία που έχει αναπτύξει μια πλατφόρμα λογισμικού που υποστηρίζει τους οργανισμούς προκειμένου να αξιοποιήσουν μεγάλους όγκους δεδομένων σε πραγματικό χρόνο (streaming DataOps), ενώ η γερμανική Celonis είναι μία από τις πιο επιτυχημένες εταιρείες enterprise software παγκοσμίως. «Το 2021 είδαμε μεγάλες εταιρείες του χώρου, όπως οι Microsoft, Amazon, Juniper, Citrix, να προσλαμβάνουν δυναμικά στην Ελλάδα. Στο πεδίο των εξαγορών ιδιαίτερη σημασία έχει η εξαγορά της Lenses.io από τη γερμανική Celonis, ίσως της πλέον σημαντικής pre-IPO εταιρείας τεχνολογίας στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή. Μικρότερες εξαγορές έγιναν από την Delivery Hero (όμιλος Μούχαλη), τη Sitecore (Moosend), τη Skroutz (myJobNow)», αναφέρει ο Πάνος Παπαδόπουλος, εταίρος στο Marathon Venture Capital. Μιλώντας για την εξαγορά της Lenses.io και το όφελος που έχει το ελληνικό κράτος μέσα από τέτοιες εξαγορές, επεσήμανε πως «η Celonis είναι ήδη μια εταιρεία που αξίζει 11 δισεκατομμύρια και αναμένεται να γιγαντωθεί τα επόμενα χρόνια. Η ελληνική της βάση δουλεύει στο πλέον σημαντικό συστατικό της αρχιτεκτονικής του συστήματος. Ως εκ τούτου έχουν ήδη ξεκινήσει προσλήψεις, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν όλο το 2022, για μηχανικούς λογισμικού με μεγάλη εξειδίκευση. Το ελληνικό κράτος έχει πολλαπλά οφέλη, αφενός μέσω της συμμετοχής του στο Marathon μέσω του Equifund και αφετέρου επειδή κερδίζει έναν εργοδότη που προσλαμβάνει διαρκώς, πληρώνει υψηλούς μισθούς και έχει ήδη συμβάλει στον επαναπατρισμό αρκετών Ελλήνων», καταλήγει.
Τη δημιουργία ενός νέου hub στην Αθήνα με σκοπό το άνοιγμα περίπου 150 θέσεων εργασίας για την πρόσληψη μηχανικών και προγραμματιστών έχει δρομολογήσει η πολυεθνική Sitecore, που απέκτησε παρουσία στη χώρα μας μέσα από την εξαγορά της ελληνικής Moosend πέρυσι. H τελευταία ιδρύθηκε από τον Γιάννη Ψαρρά και τον Παναγιώτη Μελισσαρόπουλο και δραστηριοποιείται από το 2012 στον κλάδο του email marketing και του marketing automation. Tις προσλήψεις επιταχύνει η Softomotive, που αναζητά προσωπικό για να οικοδομήσει στην Αθήνα το development hub της Microsoft, ενώ γραφεία και στην Αθήνα, στο Μαρούσι Αττικής, εκτός από τη Θεσσαλονίκη, άνοιξε και η InstaShop, στα οποία απασχολούνται ήδη κοντά στα 60-70 άτομα. Σε αναζήτηση εργαζομένων που θα ενισχύσουν το όραμα της εταιρείας βρίσκεται και η πατρινή Think Silicon, η οποία εξαγοράστηκε πέρυσι από την αμερικανική Applied Materials. Η εταιρεία εγκαινίασε φέτος το design center στη Μεταμόρφωση έκτασης 1.000 τ.μ., όπου θα σχεδιάζονται επεξεργαστές γραφικών για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, τομέας που γνωρίζει μεγάλη ζήτηση παγκοσμίως.
Στη λίστα των εξαγορών του 2021 βρίσκεται η ελληνική συμφερόντων Niometrics, που εξαγοράστηκε από την αμερικανική Mobileum, ενώ δυναμική είσοδο στον κόσμο των ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων πραγματοποίησαν και ελληνικές επιχειρήσεις. Ενδεικτικά, η Skroutz εξαγόρασε τον Ιανουάριο του 2021 το courier brand της MyJobNow Delivery SendX, εισερχόμενη έτσι στον κλάδο των ταχυμεταφορών μέσα από την ανάπτυξη του δικού της δικτύου διανομέων, ενώ η έτερη υπηρεσία, MyJobNow, πλατφόρμα που βοηθάει τις επιχειρήσεις εστίασης αλλά και τα καταστήματα λιανικής να προσλάβουν προσωπικό πρώτης γραμμής (blue collar), περιήλθε στον έλεγχο της «Χρυσής Ευκαιρίας». «Το 2021 ήταν μια χρονιά που αντλήθηκε ρεκόρ κεφαλαίων (μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου αλλά και μέσω δανειακής χρηματοδότησης), με τη σχετική αύξηση να υπερβαίνει σίγουρα το 50%. Στο μέτωπο των εξαγορών η εικόνα δεν είναι ίδια, αφού αυτή που ξεχώρισε πέρυσι ήταν η εξαγορά της εταιρείας λογισμικού Lenses.io από την Celonis. Ωστόσο, αυτή η πτώση μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το ελληνικό οικοσύστημα βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο, καθώς τα ποσά που αντλήθηκαν το 2021 προλειαίνουν το έδαφος για νέα deals που θα δούμε φέτος. Υπάρχει η πρόβλεψη ότι το 2022 στην Ελλάδα θα είναι μια χρονιά-ρεκόρ σε deals, με αυτά να προσεγγίζουν ακόμη και τα 2 δισ. δολ.», αναφέρει εκπρόσωπος της αγοράς. Σημειώνεται ότι λίγο πριν από την εκπνοή του 2021 ή στις αρχές του νέου έτους ενδέχεται να ανακοινωθεί και άλλη μία εξαγορά ελληνικής εταιρείας με παρουσία και πελάτες στην Αμερική σε ένα deal που φέρεται να κινείται στην περιοχή των 50-70 εκατ., ενώ για φέτος αρκετοί ποντάρουν και στην εισαγωγή της Blueground στο αμερικανικό χρηματιστήριο, σε μια αποτίμηση που μπορεί να είναι διπλάσια της σημερινής (κοντά στο 1,5 δισ.). Εάν αυτές οι εκτιμήσεις επιβεβαιωθούν, ενδεχομένως το 2022 να έχει η Ελλάδα και την πρώτη unicorn εταιρεία. Σημειώνεται πως έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) 2021 καταδεικνύει πως μέχρι τον Ιούνιο του 2021, οι unicorns εταιρείες παγκοσμίως υπολογίζονται στις 1.652. Η Ε.Ε. υστερεί σε σύγκριση με τις ΗΠΑ, μετρώντας συνολικά μόλις 143, ενώ οι ΗΠΑ αριθμούν 889. Η Ασία έχει αναδείξει 414 unicorns, η Βρετανία 101, ενώ οι υπόλοιπες 105 εδρεύουν σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Στη διάρκεια του 2021 έγινε πιο έντονη η τάση επένδυσης ελληνικών –κυρίως εισηγμένων– εταιρειών σε νεοφυείς εταιρείες, επιτρέποντας στις τελευταίες να εισέλθουν σε μια νέα δραστηριότητα, χωρίς να χρειάζεται να δαπανήσουν πόρους για την ανάπτυξή τους. Η επιχειρηματική αυτή πρακτική, σε συνδυασμό και με την εξάπλωση τεχνολογιών όπως το 5G, έχει οδηγήσει σε εξαγορές και συμπράξεις ελληνικών εισηγμένων εταιρειών και ομίλων με αναπτυσσόμενες εταιρείες τεχνολογίας. Ενδεικτικά, η Lamda Development απέκτησε το 27,27% της νεοφυούς εταιρείας Stoferno.gr που δραστηριοποιείται στον χώρο του online delivery και των ταχυμεταφορών, κλάδος που αναδείχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες του ηλεκτρονικού εμπορίου κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτή η επένδυση συνδεόταν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, και με τη δραστηριότητα της Lamda Development στο Ελληνικό, όπου θέλει να αξιοποιήσει τεχνολογίες για τη δημιουργία smart city. Παράλληλα, μειοψηφικό ποσοστό απέκτησε στη νεοφυή εταιρεία Douleutaras ο όμιλος Olympia, συμφερόντων Π. Γερμανού, σε γύρο χρηματοδότησης ύψους 2,3 εκατ. ευρώ, όπου ήταν βασικός επενδυτής. Αυτή η επένδυση άνοιξε, μεταξύ άλλων, και τον δρόμο για πιθανές συνέργειες της νεοφυούς εταιρείας με τη θυγατρική του ομίλου, Public-Media Markt. Παράλληλα, αρκετές εταιρείες πληροφορικής έδειξαν ενδιαφέρον για μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις, όπως συνέβη με την Entersoft, η οποία μπήκε στον κλάδο των υπηρεσιών που σχετίζονται με το ηλεκτρονικό εμπόριο, εξαγοράζοντας το 100% της Wedia έναντι 500.000 ευρώ, κ.ά.
Αν και εκ πρώτης όψεως οι εταιρείες δείχνουν να τείνουν χείρα συνεργασίας σε startups, ακόμη οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν φαίνονται έτοιμες να υιοθετήσουν τεχνολογικές λύσεις, κάτι που αποδίδεται και στο γεγονός ότι η ελληνική οικονομία δεν είναι τόσο εκσυγχρονισμένη. Τη δική του άποψη για την εξέλιξη του οικοσυστήματος εκφράζει ο κ. Βερέμης, τονίζοντας πως, «ενώ η Ελλάδα είχε μια παράδοση στην κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών και κρατικών πόρων, τώρα όλες οι ομάδες του Equifund έχουν αποδείξει αυτά τα τέσσερα-πέντε χρόνια πως έχουν κάνει πολύ καλή δουλειά. Έχουν επενδύσει σε πάνω από 100 εταιρείες που έχουν μεγαλώσει γρήγορα. Οι ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας σήμερα αγγίζουν τα 6 δισ. ευρώ σε συνολική αποτίμηση. Επίσης, ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχαμε επιχειρηματίες που ζούσαν κυρίως στην Ελλάδα, τώρα αρκετοί Έλληνες της διασποράς έρχονται και αποκτούν σοβαρή παρουσία στη χώρα. Τέτοια, για παράδειγμα, είναι η περίπτωση της Orfium, που ξεκίνησε από την Αμερική και αριθμεί πλέον κοντά στα 200 άτομα στην Ελλάδα, αλλά και η TileDB. Υπάρχει μια πολύ καλή ένωση των δύο αυτών κόσμων, κάτι που έδειξε και η εκδήλωση “Innovative Greeks” όπου συμμετείχαν 10.000 Έλληνες της διασποράς».
Η προοπτική του Χρηματιστηρίου
Αναφορικά με το οικοσύστημα και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ο ίδιος επισήμανε πως «υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια για επενδύσεις σε στάδιο seed και pre-seed και λιγότερο σε angel investing. Επίσης, χρειάζονται στην Ελλάδα και growth equity funds που να είναι επικεντρωμένα στην τεχνολογία. Οι καλύτερες εταιρείες προχωρούν σε Series A και μετά με ξένους επενδυτές, αλλά ως πλήρες οικοσύστημα δεν πρέπει να βασίζεσαι μόνο σε αυτούς». Άλλη μία παράμετρος που θα μπορούσε να ενισχύσει το οικοσύστημα είναι η εισαγωγή ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο Αθηνών. «Η Ελλάδα έχει ένα ελλιπές Χρηματιστήριο σε επίπεδο πολυμορφίας, καθώς είναι μηδενική η εκπροσώπηση της τεχνολογίας μεταξύ άλλων τομέων. Μια καλή ιδέα θα ήταν η δημιουργία growth equity pre IPO funds, που θα χρηματοδοτούσαν εταιρείες για να τις ετοιμάσουν κατάλληλα για την είσοδό τους σε κάποιο Χρηματιστήριο. Κάποιες από αυτές θα κατέληγαν στο δικό μας. Ένα τέτοιο Χρηματιστήριο θα αποτελούσε πόλο έλξης εταιρειών από γειτονικές χώρες, όπως η Σερβία, η Ρουμανία κ.ά., των οποίων τα Χρηματιστήρια δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρά. Αυτό φυσικά απαιτεί και αύξηση της ρευστότητας. H Covid-19 έχει δημιουργήσει αποθέματα άνω των 30 δισ. ευρώ και με τα κατάλληλα κίνητρα ίσως κάποια από αυτά να μπορούν να επενδυθούν σε αναπτυσσόμενες εταιρείες μέσω αναβίωσης του ΧΑ». Όσον αφορά τις εξαγορές αλλά και τη συζήτηση που γίνεται και στην Ελλάδα για την ανάδειξη της πρώτης unicorn εταιρείας, ο κ. Βερέμης επισημαίνει πως «κόντρα στο ένστικτο και στην επιθυμία των Ελλήνων να περιμένουν τη σωτηρία από την απόβαση μεγάλων εταιρειών στην Ελλάδα ή κάποιον μεμονωμένο “μονόκερο”, τελικά έχει αποδειχθεί ότι μεγάλη προστιθέμενη αξία έχουν οι μεσαίου μεγέθους νεοφυείς εταιρείες που έρχονται και στήνουν ομάδες στην Ελλάδα (συχνά Ελλήνων του εξωτερικού) και φυσικά οι τοπικές καινοτόμες εταιρείες που μεγαλώνουν γρήγορα και προσλαμβάνουν. Η πρόκληση είναι να αποκτήσουμε πολλές εταιρείες με αποτίμηση δεκάδων και εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, από τις οποίες κάποιες θα εξελιχθούν σε μονόκερους».
Επιστροφή στην Ελλάδα
Στο μεταξύ, όλο και περισσότερες εταιρείες που ιδρύθηκαν στο εξωτερικό ξεκίνησαν από πέρυσι να δημιουργούν κέντρα Έρευνας και Ανάπτυξης στην Ελλάδα, εκμεταλλευόμενες και τα φορολογικά κίνητρα που έχει δώσει το τελευταίο διάστημα η πολιτεία. Κίνητρα όπως η έκπτωση φόρου 50% του εισοδήματος που θα αποκτούν στην Ελλάδα για επτά χρόνια όσοι μετέφεραν τη φορολογική τους έδρα στην Ελλάδα ή ο νόμος 89 (cost plus), που παρέχει φορολογική σταθερότητα σε μια επιχείρηση, έδωσαν το έναυσμα σε εταιρείες τεχνολογίας να δημιουργήσουν τεχνολογική βάση και στην Ελλάδα. Στο μέτωπο των χρηματοδοτήσεων δρομολογήθηκαν φοροεκπτώσεις σε επενδυτικούς αγγέλους, σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί το υποτονικό angel investing, ενώ λανσαρίστηκαν και νέα επενδυτικά σχήματα τα οποία επενδύουν σε νεοφυείς επιχειρήσεις και σε ΜμΕ. Μάλιστα, μέσω των προγραμμάτων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων (πρώην ΤΑΝΕΟ) έχουν συσταθεί κατά το τελευταίο έτος και ήδη λειτουργούν στην Ελλάδα περίπου 11 στο σύνολο νέα private equity και venture capital funds, τα οποία θα εντείνουν τις επενδύσεις τους από το νέο έτος. Παράλληλα, funds του Equifund (Big Pi Ventures, Uni.fund, Metavallon VC) σχεδιάζουν τη δημιουργία νέων επενδυτικών σχημάτων, με το Marathon Venture Capital II να έχει ήδη ανακοινώσει 6 νέες επενδύσεις από τη σύστασή του τον Νοέμβριο του 2020. Σε αντίστοιχη φάση βρίσκεται και το VentureFriends, το οποίο έχει ήδη θέσει σε λειτουργία το τρίτο fund, που επικεντρώνεται σε ξένες και ελληνικές επενδύσεις. Τέλος, όλο και πιο συχνό είναι το φαινόμενο, ιδρυτές νεοφυών εταιρειών που αποκτούν ρευστότητα να επιλέγουν να επενδύσουν σε άλλες εταιρείες ως angel investors ή να τοποθετούν κεφάλαια σε funds. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Marathon Venture Capital, όπου περίπου το 1/3 των κεφαλαίων προέρχεται από αυτούς.
«Είμαι εντυπωσιασμένος με το οικοσύστημα των ελληνικών startups», αναφέρει ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της TileDB, Σταύρος Παπαδόπουλος, εταιρείας με έδρα τις ΗΠΑ και παρουσία στην Ελλάδα, η οποία δραστηριοποιείται στον δημοφιλή κλάδο της διαχείρισης δεδομένων (Big Data) δημιουργώντας ένα λογισμικό που μπορεί να διαχειριστεί άκρως περίπλοκα δεδομένα. Η εταιρεία έλαβε στις αρχές Οκτωβρίου στρατηγική χρηματοδότηση από τη Lockheed Martin Ventures και την NTT Docomo Ventures, αντλώντας συνολικά, από την ίδρυσή της, πάνω από 20 εκατ. δολ. Εκτός από την πρόσφατη χρηματοδότηση, η εταιρεία υπολογίζει πως θα εξασφαλίσει ακόμη περισσότερα κεφάλαια στις αρχές του 2022. «Σήμερα έχουμε 12 μέλη στη θυγατρική μας εταιρεία στην Ελλάδα και σκοπεύουμε να αυξήσουμε σημαντικά αυτόν τον αριθμό μέσα στο 2022. Ο στόχος μας είναι η TileDB να γίνει η βασική προτίμηση του ελληνικού ταλέντου στον χώρο της τεχνολογίας», αναφέρει ο ίδιος, επισημαίνοντας πως τα κενά του οικοσυστήματος εντοπίζονται κυρίως στο γεγονός ότι «το ελληνικό ταλέντο στον χώρο της τεχνολογίας είναι δυσεύρετο, με τις εταιρείες να ανταγωνίζονται η μία την άλλη γι’ αυτό». Ο ίδιος τονίζει πως θα «πρέπει να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στο να παράγουμε περισσότερο ταλέντο. Αυτό μπορεί να γίνει είτε εστιάζοντας νωρίτερα, στα πρώτα χρόνια της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, είτε δίνοντας κίνητρα στους Έλληνες του εξωτερικού για να επιστρέψουν στην πατρίδα. Και οι δύο αυτές τακτικές απαιτούν πολύ διάλογο, τον οποίο είμαι σίγουρος ότι θα κάνουμε μέσα στο εγγύς μέλλον».