Αλλάζει το παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας; Η σύντομη απάντηση είναι ναι, αλλά όχι με την ταχύτητα που χρειάζεται. Πώς μπορούμε να επιταχύνουμε;
Είναι ολοένα και πιο ευρέως αποδεκτό ότι ο δρόμος προς τη μακροχρόνια διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία δεν περνάει από τις συνταγές στις οποίες έχουμε στηριχθεί στις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά περνάει μέσα από την αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας. Σε αδρές γραμμές, μια τέτοια αλλαγή σηματοδοτείται με μια στροφή από την κατανάλωση στην παραγωγή, με ανταγωνιστικές επιχειρήσεις με κρίσιμο μέγεθος, περισσότερη καινοτομία και πιο αποτελεσματικό κράτος.
Η συγκυρία, παρά την αβεβαιότητα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, είναι ιδιαίτερα θετική για ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός. Η κοινωνία φαίνεται πιο έτοιμη παρά ποτέ, η κυβέρνηση έχει ενστερνιστεί την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις και η ψηφιακή επανάσταση και η πράσινη μετάβαση δίνουν το έναυσμα, αλλά και τις ευκαιρίες. Η πασιφανής βελτίωση της εικόνας της χώρας μας διεθνώς δημιουργεί αυξημένο ενδιαφέρον για επενδύσεις, ενώ η αναπτυξιακή ορμή της οικονομίας και η διαθεσιμότητα χρηματοδοτικών πόρων λειτουργούν υποβοηθητικά.
Η συγκυρία, παρά την αβεβαιότητα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, είναι ιδιαίτερα θετική για ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.
Δυσκολίες και εμπόδια υπάρχουν σίγουρα πολλά: Περιορισμένος δημοσιονομικός χώρος, παγιωμένες αγκυλώσεις και παθογένειες δεκαετιών, σοβαρά κενά στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, που οδηγούν σε ανεπάρκεια δεξιοτήτων τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, κατεστημένες νοοτροπίες και συμφέροντα, αναποτελεσματικοί θεσμοί κρατούν την Ελλάδα μακριά από τις πραγματικές της δυνατότητες. Και όλα αυτά σε μια περίοδο όπου η Ευρώπη, παραδοσιακό σημείο αναφοράς για την Ελλάδα, δείχνει να έχει χάσει την ανταγωνιστική της πυξίδα.
Έτσι, ενώ πολλοί δείκτες πιστοποιούν πραγματική πρόοδο (όπως ο διπλασιασμός των εξαγωγών, η μεγάλη αύξηση των επενδύσεων από το πολύ χαμηλό επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, το αναδυόμενο οικοσύστημα καινοτόμων επιχειρήσεων, η παραγωγή πράσινης ενέργειας, και άλλα), μπορεί κανείς εύκολα να απαριθμήσει τομείς όπου η υστέρησή μας παραμένει σημαντική. Η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, η εκπαίδευση και κατάρτιση των εργαζομένων, η ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, η σύνδεση πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, η λειτουργικότητα του Δημοσίου κ.λπ., όλα αποτελούν σημαντικά εμπόδια ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να κάνει το μεγάλο άλμα μπροστά.
Δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Αναμετριόμαστε όχι μόνο με το παρελθόν μας, αλλά και με τις άλλες χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης, που κινούνται πιο γρήγορα, σε ένα περιβάλλον μεγάλων αλλαγών και ταχύτατης τεχνολογικής εξέλιξης.
Πώς μπορούμε να επιταχύνουμε και, κυρίως, πώς μπορούμε να μεταφράσουμε τη συχνά γενικόλογη συζήτηση περί παραγωγικού μοντέλου σε πρακτικούς μετρήσιμους στόχους οι οποίοι να αποτελέσουν πυξίδα για επιμέρους δράσεις, με ορόσημα και ρεαλιστικό χρονικό πλαίσιο;
Με ορίζοντα το 2030, χρειαζόμαστε στόχους και σχέδιο. Οι δέκα στόχοι που ακολουθούν συνθέτουν ένα σύμπλεγμα φιλόδοξων, αλλά εφικτών προτεραιοτήτων, από τις οποίες αναδεικνύεται το όραμα και περιγράφεται η ουσία ενός παραγωγικού μοντέλου για τον 21ο αιώνα.
Η αύξηση των επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ στον μέσο όρο της ΕΕ (22%), με εστίαση στον διπλασιασμό των ιδιωτικών επενδύσεων σε παραγωγικές δραστηριότητες, ώστε να δημιουργούμε μεγαλύτερη εγχώρια προστιθέμενη αξία και ακόμα περισσότερες ποιοτικές θέσεις εργασίας.
Η διασφάλιση της ισορροπίας μεταξύ της υλοποίησης των δεσμεύσεων που αφορούν την κλιματική αλλαγή, της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού και της ανταγωνιστικότητας της παραγωγής. Κανένα από τα τρία δεν μπορεί να θυσιαστεί χωρίς παράπλευρες απώλειες.
Μια βιομηχανία με αυξανόμενη συνεισφορά, στο 15% του ΑΕΠ, με έμφαση στην αναβάθμιση της ικανότητας καινοτομίας, αλλά και στην πράσινη μετάβαση.
Ο τριπλασιασμός της κεφαλαιοποίησης του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων, σε πάνω από 12% του ΑΕΠ, παράλληλα με τον πολλαπλασιασμό των συνεργασιών όλων των επιχειρήσεων με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.
Ο διπλασιασμός του αριθμού των μεσαίων και η σημαντική αύξηση του αριθμού των μεγάλων επιχειρήσεων, οι οποίες από κοινού αποτελούν κλειδί για εξαγωγές, την Έρευνα και Ανάπτυξη, τη διεθνή ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση.
Ένα άλμα μπροστά στην ανάπτυξη ταλέντου, όχι μόνο στην εκπαίδευση, αλλά και διά βίου, για παράδειγμα, με διπλασιασμό των επιχειρήσεων που προσφέρουν ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση.
Η εφαρμογή μοντέλων παραγωγής κυκλικής οικονομίας, ως μέρος της στρατηγικής τους, από τουλάχιστον μία στις δύο επιχειρήσεις.
Η μείωση στο μισό της παραγωγής νόμων, με ταυτόχρονη μέριμνα για τη βελτίωση της ποιότητας της ρυθμιστικής διακυβέρνησης, της δημόσιας διοίκησης και για τη μείωση της γραφειοκρατίας στην πράξη.
Ο υπερδιπλασιασμός της ταχύτητας απονομής της δικαιοσύνης.
Η βελτίωση των μέσων μισθών κατά 50%, εν μέρει με διεύρυνση της φορολογικής βάσης, ώστε οι μισθωτοί να μη σηκώνουν υπέρμετρο βάρος.
Οι στόχοι αυτοί δεν διεκδικούν βραβεία πρωτοτυπίας ή επιστημονικότητας, ούτε βεβαίως εξαντλούν ένα πολυσύνθετο θέμα. Αποτελούν όμως μια εικόνα αλλαγών που θα έφερνε πιο κοντά τη δομή της ελληνικής οικονομίας με αυτήν των προηγμένων χωρών της ΕΕ. Παράλληλα, φιλοδοξούν να αναδείξουν κάποια κρίσιμα ζητήματα:
Ότι απλές και γρήγορες συνταγές δεν υπάρχουν. Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου θα προέλθει από μια σειρά αλληλένδετων δράσεων με συνέπεια και συνέχεια σε βάθος χρόνου.
Ότι απαιτούνται τομές τόσο στο κράτος όσο και στις επιχειρήσεις, και ότι είναι απολύτως απαραίτητη η πιο αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ τους.
Ότι, πέρα από τη συμφωνία σε κάποιες γενικές κατευθύνσεις, η εξειδίκευση και ποσοτικοποίηση συγκεκριμένων συμφωνημένων στόχων αφενός θα διευκολύνει τη χάραξη επιμέρους πολιτικών από το κράτος και στρατηγικών από τις επιχειρήσεις και αφετέρου θα καταστήσει ορατή και μετρήσιμη την πρόοδο.
Στον ΣΕΒ δουλεύουμε αυτούς τους στόχους, αναπτύσσουμε πολλές προτάσεις πολιτικής για όλα τα επιμέρους ζητήματα και υλοποιούμε δράσεις με άμεσο αντίκτυπο για επιχειρήσεις και εργαζομένους, στη βάση της πεποίθησης πως, όσο πιο πετυχημένη είναι η αλλαγή του παραγωγικού μας υποδείγματος, τόσο πιο ευρέα θα είναι τα οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία.
*Ο κ. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος είναι πρόεδρος ΔΣ του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ).