Ο κ. Τσίπρας επαιρόταν ότι η οικονομία ήταν το δυνατό του χαρτί, εφόσον αυτός έβγαλε τη χώρα από τα μνημόνια και στις μέρες του η Ελλάδα επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Και οι δύο ισχυρισμοί είναι εν μέρει μόνο ορθοί. Ναι μεν τυπικά το τρίτο μνημόνιο ολοκληρώθηκε το 2018, όμως, πέραν της ενισχυμένης εποπτείας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε συγκεκριμένες δεσμεύσεις, διάρκειας δεκαετιών. Οι δε θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης πόρρω απέχουν από αυτούς άλλων χωρών της Ευρωζώνης στην έξοδο από τα δικά τους μνημόνια.
Η νέα κυβέρνηση παραλαμβάνει μία οικονομία σε μάλλον κρίσιμη κατάσταση. Ο κύριος στόχος της είναι η επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης και, υπόρρητα, η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Τα κύρια εργαλεία σε αυτή την προσπάθεια είναι η υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα διευκολύνουν το επιχειρείν και η μείωση της φορολογίας.
Ως προς την υλοποίηση των σχετικών μεταρρυθμίσεων, η εμπειρία δείχνει ότι ποικιλώνυμες θιγόμενες ομάδες είναι πάντα έτοιμες να βάλουν κάθε λογής εμπόδια στην υλοποίησή τους. Το θετικό είναι ότι η κοινή γνώμη φαίνεται πλέον να αντιμετωπίζει με μεγάλη επιφυλακτικότητα τα επιχειρήματα αυτών των ομάδων, ως εμπόδια στην ανάκαμψη.
Αναφορικά με τη μείωση της φορολογίας, οι δυσκολίες είναι μεγαλύτερες. Αντίθετα με τα προηγούμενα χρόνια, κατά τα οποία η παροχή επιδομάτων γινόταν μετά την επίτευξη πρωτογενών υπερπλεονασμάτων (σε σχέση με τον στόχο του 3,5% του ΑΕΠ), φέτος η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μοίρασε νωρίς τα σχετικά επιδόματα – και, μάλιστα, με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα. Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με εκτιμήσεις τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και της Τράπεζας της Ελλάδος, η χώρα φέτος θα βρεθεί πολύ μακριά από τον συμπεφωνημένο στόχο. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εξάντλησε, και με το παραπάνω, τον όποιο διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο.
Για να θεσπιστούν φοροελαφρύνσεις, συνεπώς, θα πρέπει να γίνουν οικονομίες σε άλλα τμήματα του προϋπολογισμού, άσκηση ιδιαίτερα δύσκολη. Εκτός αν και πάλι το κενό καλυφθεί αναποτελεσματικά από περικοπές του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων (τα υπεσχημένα spending reviews μπορούν να αποδώσουν αλλά όχι βραχυχρονίως), ή η νέα κυβέρνηση πείσει τους εταίρους μας για τη μείωση των στόχων των πρωτογενών πλεονασμάτων – κάτι εξαιρετικά δύσκολο, τουλάχιστον πριν δώσει τα μεταρρυθμιστικά της διαπιστευτήρια.
Τα σημαντικότερα άλυτα προβλήματα που παραδίδει η παλαιά στη νέα κυβέρνηση είναι τα κόκκινα δάνεια και η ΔΕΗ. Αυτά, και πολλά άλλα μικρότερα ζητήματα έχει να αντιμετωπίσει, χωρίς περίοδο χάριτος, ο νέος υπουργός Οικονομικών. Πάντως, η αρχική αντίδραση των αγορών μετά τις ευρωεκλογές, είναι μια ένδειξη ότι, παρά τις δυσκολίες, η νέα κυβέρνηση τελικά θα τα καταφέρει.
* Ο κ. Πάνος Τσακλόγλου είναι καθηγητής Οικονομικών στο ΟΠΑ.