Ο νέος υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Ν. Χριστοδουλάκης, ταξιδεύοντας προς τις Βρυξέλλες την περασμένη Δευτέρα, προκειμένου να λάβει μέρος στη συνεδρίαση του Ecofin, γνώριζε ότι οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις δεν είναι οι καλύτερες. Είχε παράσταση της επερχόμενης κρίσης, αλλά δεν μπορούσε να υπολογίσει την έντασή της και ήλπιζε ότι η ευρωπαϊκή πληροφόρηση και εκτίμηση θα ήταν ικανή να ξεδιαλύνει τις απορίες του και να προσφέρει μια ασφαλέστερη βάση για την επαναδιαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής και την κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού για το 2002.
Απαισιοδοξία
Η πραγματικότητα απεδείχθη πολύ δυσμενέστερη. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν άκρως απασιόδοξες και εξαιρετικά αβέβαιες, καθώς επρόκειτο για ένα φάσμα εκτιμήσεων, που στηρίζονταν σε μη στέρεες υποθέσεις. Σε κάθε περίπτωση ο κ. Χριστοδουλάκης επιστρέφοντας στην Αθήνα γνώριζε ότι η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι είχε αρχικώς εκτιμηθεί και πως φέτος η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα είναι κάτω του 1%, με τη Γερμανία πιθανώς να εμφανίζει και αρνητικούς ρυθμούς στο τελευταίο τρίμηνο του έτους. Οσο για το 2002 οι προοπτικές είναι το ίδιο προβληματικές, με τη στασιμότητα να κυριαρχεί και την ανάκαμψη να φαντάζει ασθενής, ικανή να εμφανισθεί με δυσκολία στο τρίτο τρίμηνο του νέου έτους, χωρίς και πάλι να είναι βέβαιη. Βάσει αυτών των άκρως δυσμενών και αβέβαιων προοπτικών η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκανε το μεγάλο βήμα και εγκατέλειψε την ορθόδοξη προσέγγιση του νομισματικού στόχου, μειώνοντας τα επιτόκια κατά μισή ποσοστιαία μονάδα από 3,75% σε 3,25%, ώστε να στηρίξει την καμπτόμενη οικονομική δραστηριότητα στη Γηραιά Ηπειρο.
Αυτό το κλίμα μετέφερε ο κ. Χριστοδουλάκης στη συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής, η οποία συνήλθε την περασμένη Πέμπτη στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού κ. K. Σημίτη και υπό το βάρος αυτών των προοπτικών θα συνέλθει εκ νέου, προκειμένου να επιχειρήσει μια πρώτη προσέγγιση του νέου προϋπολογισμού και να προσδιορίσει τις βασικές προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής για το προσεχές έτος.
Είναι σαφές πια ότι η μέχρι προχθές επικρατούσα αμεριμνησία και δήθεν βεβαιότητα ότι η Ελλάδα θα μείνει αλώβητη από την κρίση, γιατί έχει ως αμυντικούς μηχανισμούς την προβληματική, όπως καθημερινά αποδεικνύεται, Ολυμπιάδα και το πλούσιο ταμείο του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, δεν στέκει πλέον. Ολα τελούν υπο αίρεσιν και ίσως γίνονται ακόμη χειρότερα, λόγω της ελληνικής ιδαιτερότητας, η οποία άλλοτε σώζει και άλλοτε βυθίζει. Στην προκειμένη περίπτωση, όπου παντού στον κόσμο συζητούν έκτακτα υποστηρικτικά δημοσιονομικά μέτρα, η Ελλάδα δυστυχώς δείχνει να έχει εξαντλήσει το δημοσιονομικό οπλοστάσιο. «Το 2001 ήταν μια εφιαλτική χρονιά,από την άποψη της δημοσιονομικής διαχείρισης»’ σημείωνε προχθές ανώτερο κυβερνητικό στέλεχος. «Σημειώθηκαν τέτοιες υπερβάσεις, ξεχείλωσε τόσο πολύ ο προϋπολογισμός, που δεν μπορεί να στηρίξει άλλες πολιτικές»,επέμενε το ίδιο κυβερνητικό στέλεχος, με την αυτή ένταση. Πρωτοκλασάτοι υπουργοί έκαναν απίστευτα πράγματα, μοίρασαν λεφτά παντού και τώρα η κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού, υπό την πίεσιν των νέων αναγκών που γεννά η επερχόμενη ύφεση, μοιάζει με Γόρδιο Δεσμό.
Οι περιορισμοί πλέον είναι ισχυροί. Οι φετινές δαπάνες δεσμεύουν τη δημοσιονομική διαχείριση της επόμενης χρονιάς, η κοινωνική πολιτική ακριβώς λόγω της ύφεσης θα απαιτεί αυξημένους πόρους, οι φόροι για τους ίδιους λόγους θα είναι λιγότεροι, η Ολυμπιάδα θα αρμέγει ολοένα και περισσότερο το κράτος και αυτό δεν θα έχει άλλη διέξοδο πέρα από την πώληση της περιουσίας του. Και εκεί όπως φαίνεται θα καταλήξουμε. Απ’ όσα υπαινίσσεται ο κ. Χριστοδουλάκης τούτο μοιάζει το πιο σίγουρο. Ο,τι έχει απομείνει και μπορεί να πωληθεί θα βγει προς πώληση, επενδεδυμένο με οικονομικές μεταρρυθμίσεις, ρητορική για το άνοιγμα των αγορών και πολύ κοινωνικό κράτος ως άλλοθι και πάντα με την ελπίδα ότι η νέα επιθετική πολιτική θα στηρίξει τη χρηματιστηριακή αγορά και θα προσφέρει κινητικότητα σε ένα αδρανές σύστημα δυνάμεων που ψάχνει διέξοδο. Ηδη η προοπτική συγχώνευσης Εθνικής – Alpha, επενεργεί θετικά στη χρηματιστηριακή αγορά ανεξαρτήτως αν έβγαλε από τη ναφθαλίνη τα βαποράκια της φημολογίας, τα οποία τις τελευταίες ημέρες ξεσάλωσαν και πάνε να στήσουν κερδοσκοπικό παίγνιο παρόμοιο με εκείνο του 1999.Η ΔΕΗ προετοιμάζεται, τα ΕΛΠΕ και η ΔΕΠΑ παρομοίως, τζόγος γίνεται με τον ΟΤΕ στο παιγχνίδι έχει εισέλθει και ο πρόεδρος της Ιντρακόμ και βεβαίως αμείωτο είναι το ενδιαφέρον για την επαναδιευθέτηση των δυνάμεων στον τραπεζικό χώρο, μετά τη μέγα – συγχώνευση. Οι «σχεδιαστές» των συγχωνεύσεων, μεταδίδουν ότι το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο ταιριάζει καλύτερα στη Eurobank, η Αγροτική θα μπορούσε να συμβιώσει ευκολότερα με την Εμπορική και η Πειραιώς έχει την εμπειρία να σκουπίσει τις μικρές της αγοράς τη Γενική, την Αττικής και την Εγνατία.
Ευχές
Γενική είναι πάντως η εκτίμηση ότι τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα προσεχώς, εκτός και αν επιβεβαιωθούν οι εμπορικοί τραπεζίτες της Interalpha, ενός γκρουπ μεγάλων ευρωπαϊκών εμπορικών τραπεζών, το οποίο θα προεδρεύεται για τα επόμενα δύο χρόνια από την Εθνική και συνήλθε τις προηγούμενες ημέρες στις Βρυξέλλες. Εκεί εκπρόσωποι των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών τραπεζών -την Εθνική εκπροσωπούσε ο υποδιοικητής της κ. Απ.Ταμβακάκης- εξέφρασαν την άποψη ότι βρισκόμαστε στο κάτω μέρος του κύκλου της απαισιοδοξίας και πως οι προοπτικές θα είναι καλύτερες απόο το δεύτερο τρίμηνο του 2002, καθώς θα ελέγχεται το Αφγανιστάν και θα απορροφώνται τα τρομοκρατικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ηδη τείνει να επαληθευθεί η απώλεια του Βορείου Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν και το καθεστώς πιέζεται τρομακτικά πλέον και στον Νότο. Αν λοιπόν εξελιχθούν ομαλά οι επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν και δεν υπάρξει νέο τρομοκρατικο κτύπημα τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν και να επανακτηθεί η απωλεσθείσα εμπιστοσύνη. Ισως αυτή να είναι η καλύτερη εκδοχή για την προηγμένη Δύση και την δοκιμαζόμενη Ευρώπη, αλλά στις παρούσες συνθήκες μοιάζει περισσότερο με ευχή, παρά με εκτίμηση.
Στο άλλο άκρο της πόλης, την ίδια τύχη έχουν και οι τρεις ανισόπεδοι κόμβοι της Λεωφόρου Κηφισίας, η κατασκευή των οποίων έχει ήδη ακυρωθεί -δεν ήταν τυχαία η… «αποστομωτική» αναφορά του υπουργού Πολιτισμού Ευάγγελου Βενιζέλου σε τροχονόμους που θα λύσουν το πρόβλημα! Αντιθέτως, όμως, ένας άλλος κόμβος στην οδό Σπύρου Λούη κοντά στο ΟΑΚΑ, που σύμφωνα με τους ειδικούς δεν εξυπηρετεί καθόλου τις ολυμπιακές ανάγκες αλλά έχει ενταχθεί στα ολυμπιακά έργα, προχωρεί κανονικά…