Η Αγία Σοφία κτίστηκε στην Κωνσταντινούπολη ως μια χριστιανική εκκλησία προορισμένη για θρησκευτική λατρεία από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον 6ο αι. μ.Χ. Παρέμεινε το επίκεντρο του χριστιανισμού για μια ολόκληρη χιλιετία. Ο Οθωμανός σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη το 1453 και μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε ισλαμικό τέμενος. Ωστόσο, από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά, η Αγία Σοφία σταδιακά αποκαταστάθηκε. Τα λαμπρά ψηφιδωτά της και ο μεγαλειώδης θόλος της επέστρεψαν σε κοινή θέα. Το 1935 ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο πρώτος πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, εγκαθίδρυσε τη νέα θεσμική υπόσταση του ναού ως μουσείου ανοιχτού σε όλους τους επισκέπτες. Από τότε η Αγία Σοφία έχει διατηρήσει την πρωταρχική της θέση ως ένα μνημείο για τη θρησκευτική ανοχή, την ελευθερία της λατρείας και την αγάπη του Θεού.
Η πρόσφατη απόφαση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε εν λειτουργία τζαμί, να αποκρύψει μέσω οπτικών τεχνικών τις χριστιανικές αγιογραφίες και να σβήσει αρχιτεκτονικά και ιστορικά χαρακτηριστικά αυτού του αρχαίου μνημείου πλήττει καίρια τον ανθρώπινο πολιτισμό και υποβαθμίζει τις θεμελιώδεις αξίες επάνω στις οποίες οι σχέσεις Ανατολής – Δύσης έχουν χτιστεί κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων.
Το London Hellenic Prize (LHP), από την αφετηρία του το 1996, έχει προωθήσει τις διαπολιτισμικές ανταλλαγές, την ελευθερία της σκέψης, την ελευθερία της λατρείας και την ελευθερία της έκφρασης. Τα τρέχοντα γεωπολιτικά γεγονότα, ιδίως στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία δρα ως κύρια δύναμη, θέτουν υπό απειλή τις παραδοσιακές αξίες και αντιλήψεις μας.
To LHP, τα μέλη της επιτροπής του, οι χορηγοί και οι φίλοι σε όλο τον κόσμο διαμαρτύρονται εντόνως ενάντια σε αυτή τη μονομερή απόφαση της Τουρκίας και εκφράζουν τη σθεναρή υποστήριξή τους για την εκ νέου επαναφορά της Αγίας Σοφίας στην προηγούμενη θέση της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Υπογράφοντες
Paul Cartledge, A. G. Leventis Senior Research Fellow, Clare College, University of Cambridge – Chair, London Hellenic Prize
Peter Frankopan, Director, Oxford Centre of Byzantine Research, University of Oxford.
Gonda Van Steen, Koraes Chair of Byzantine & Modern Greek History, Language and Literature, King’s College London.
Robin Lane Fox, Emeritus Fellow, New College, University of Oxford – London Hellenic Prize.
Elizabeth Speller, Director & Tutor, ICE, University of Cambridge – London Hellenic Prize.
Michael Paschalis, Emeritus Professor of Classics,
University of Crete – London Hellenic Prize.
Michael Moschos, Executive Director, London Hellenic Prize.