– Αρχηγέ, η Ελληνική Αστυνομία διάγει μια μακρά περίοδο κινητοποίησης, σχεδιασμού και εφαρμογής μέτρων ασφάλειας ευρείας κλίμακας, τα οποία πρόσφατα πλαισίωσαν την ελληνική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ποια είναι η αποτίμηση αυτής της περιόδου;
– Πριν επιχειρήσω την αποτίμηση της περιόδου αυτής για την Ελληνική Αστυνομία, να μου επιτρέψετε να επιχειρήσω μια ευρύτερη αξιολόγηση.
Την τελευταία διετία, μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, όλες οι Αρχές Ασφαλείας της υφηλίου δοκιμάστηκαν ως προς την αποτελεσματικότητα, την ικανότητα να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ασφάλειας και ως προς τη δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στις νέες, ασύμμετρες απειλές, χωρίς όμως να υπολείπονται στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών.
Για τη μικρή μας χώρα υπήρξαν επιπρόσθετες παράμετροι. Η Ελλάδα ήδη είχε αναλάβει τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και σχεδίαζε την ασφάλειά τους, προετοιμαζόταν για τη προεδρία της Ε.Ε. και είχε μία, εν δυνάμει, εσωτερική τρομοκρατική απειλή: τη «17 Νοέμβρη», και όχι μόνο αυτή.
Ηταν και είναι το περιβάλλον, μέσα στο οποίο καλείται να λειτουργήσει η Ελληνική Αστυνομία. Η ηγεσία και οι επιτελείς της, αλλά και το σύνολο των Ελλήνων αστυνομικών, είμαι σίγουρος, αντιλαμβάνονται πλήρως τη σοβαρότητα και το εύρος του εγχειρήματος.
Νέο μοντέλο συνεργασίας
Και έρχομαι στην ουσία του ερωτήματός σας.
Τον τελευταίο χρόνο, η Ελληνική Αστυνομία βρέθηκε μπροστά σε γεγονότα – προκλήσεις, τα οποία ουδέποτε στο παρελθόν κλήθηκε να αντιμετωπίσει. Αναφέρομαι στις ενέργειες για την εξάρθρωση της τρομοκρατίας στην Ελλάδα, στην ελληνική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Ειδικότερα, όσον αφορά την ελληνική προεδρία της Ε.Ε., ο ρόλος της Αστυνομίας ήταν διττός. Διασφαλίσαμε τη διεξαγωγή σε περιβάλλον απόλυτης ασφάλειας, των εργασιών 15 Υπουργικών Συμβουλίων, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της υπογραφής της Συνθήκης Διεύρυνσης τον Απρίλιο στην Αθήνα, αλλά και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Συνόδου Κορυφής στη Χαλκιδική. Θα ήθελα, να αναφερθώ ιδιαίτερα στη Σύνοδο Κορυφής, για να γίνουν απ’ όλους κατανοητά, τα χαρακτηριστικά και το μέγεθος του εγχειρήματος, από πλευράς σχεδίασης και υλοποίησης των μέτρων ασφάλειας. Η Ελληνική Αστυνομία, λόγω της σημαντικότητας του γεγονότος, σε σχέση με το διεθνές περιβάλλον ασφάλειας, αλλά και τη γεωγραφική θέση και ιδιομορφία της περιοχής, σχεδίασε και εφάρμοσε ένα νέο μοντέλο διακλαδικής συνεργασίας των κύριων φορέων ασφάλειας, υπό ενιαία διοίκηση από την ηγεσία της Ελληνικής Αστυνομίας. Διαμορφώσαμε ένα μοντέλο συνεργασίας, ανάλογο, με εκείνο που θα εφαρμόσουμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Η συνεργασία αυτή με τις Ενοπλες Δυνάμεις, το Λιμενικό και Πυροσβεστικό Σώμα και την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, λειτούργησε αρμονικά και συμπληρωματικά, χωρίς να υπάρξουν κενά, αλλά ούτε και επικαλύψεις.
Επισημαίνω, ότι όλα αυτά επιτεύχθηκαν παράλληλα και με τις υπόλοιπες δράσεις της Ελληνικής Αστυνομίας, την καθημερινή μας αποστολή, που δεν είναι άλλη από την προστασία των πολιτών, αλλά και την προετοιμασία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η Ελληνική Αστυνομία δοκιμάστηκε σε ιδιαίτερα σημαντικά γεγονότα, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού, όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακής υλοποίησης και απέδειξε ότι μπορεί να εγγυηθεί την ασφαλή διεξαγωγή μεγάλων διοργανώσεων στη χώρα μας.
Η βόμβα επιτάχυνε τις εξελίξεις
– Συμπληρώθηκε αυτές τις ημέρες ένας χρόνος από την αρχή της εξάρθρωσης της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη». Πολλοί κάνουν λόγο για το τέλος της εγχώριας τρομοκρατίας. Ισχύει αυτό και πώς εξελίσσονται οι έρευνες για τις άλλες οργανώσεις;
– Αυτήν τη στιγμή διεξάγεται στον Κορυδαλλό μια ιστορική δίκη, με 19 Ελληνες πολίτες κατηγορούμενους για πολύ σοβαρά εγκλήματα. Κατηγορούνται ότι, υπό διάφορες συνθέσεις και ρόλους, διέπραξαν το σύνολο των εγκληματικών ενεργειών της οργάνωσης «17 Νοέμβρη». Υπό την έννοια αυτή, έχει εξιχνιασθεί το σύνολο της εγκληματικής δραστηριότητας της οργάνωσης.
Δεν είναι όμως μόνο η «17 Νοέμβρη». Κατά τη διάρκεια των ερευνών για την τρομοκρατική οργάνωση του ΕΛΑ, συλλάβαμε και οδηγήσαμε στη Δικαιοσύνη, άτομα που ενεπλάκησαν στη δράση της. Δεν σταματάμε όμως εδώ. Συνεχίζουμε, χωρίς εκπτώσεις, τις προσπάθειές μας για τη διαλεύκανση, κάθε πτυχής του τρομοκρατικού φαινομένου στη χώρα μας.
Η προσπάθεια απέναντι στην τρομοκρατία είναι ένας διαρκής αγώνας. Η Ελληνική Αστυνομία θα πρέπει να βρίσκεται και βρίσκεται σε μια διαρκή ετοιμότητα για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε φαινομένου συνιστά τρομοκρατία, εσωτερικής ή εξωτερικής προέλευσης. Εκτιμώ, όμως, ότι ο κύκλος της λεγόμενης παραδοσιακής τρομοκρατίας, όπως τη γνωρίσαμε στη χώρα μας, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, μάλλον έκλεισε.
– Ποιες θα ήταν οι εξελίξεις στο θέμα της τρομοκρατίας εάν δεν μεσολαβούσε η έκρηξη της βόμβας στα χέρια του Σάββα Ξηρού;
– Φυσικά δεν παραγνωρίζουμε την ώθηση που έδωσε στις έρευνές μας αυτή η έκρηξη. Πρέπει, όμως, να γνωρίζετε ότι είχε προηγηθεί πολύ σκληρή δουλειά. Πολιτική και φυσική ηγεσία, θέσαμε έναν και μοναδικό στόχο: τέλος στην τρομοκρατία. Ή τώρα ή ποτέ. Με τη συμμετοχή και του εισαγγελέα Γιάννη Διώτη, έγιναν πολλές προσεγγίσεις, επανατοποθετήσεις, σχεδιασμοί. Είπαμε ότι πρέπει να βρούμε στοιχεία και μόνο με βάση αυτά να κινηθούμε. Δημιουργήσαμε νέες δομές στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία, ενώ εκπαιδεύσαμε το προσωπικό της, σε θέματα μεθοδολογίας ερευνών, αξιοποιώντας τη γνώση και την εμπειρία και ξένων ειδικών. Παράλληλα, εκσυγχρονίσαμε τα εργαστήριά μας.
Εγινε λοιπόν μια πάρα πολύ συστηματική δουλειά, δουλειά που προηγήθηκε της έκρηξης. Η έκρηξη, απλώς, διευκόλυνε τα πράγματα, με την έννοια ότι επιτάχυνε τις εξελίξεις. Πάντως, σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως της έκρηξης, εξελίξεις θα υπήρχαν. Από ‘κει και πέρα το στοίχημα ήταν δικό μας. Επρεπε να φθάσουμε έως το τέλος. Ηταν μεγάλη η ευθύνη μας απέναντι στην πατρίδα και την ιστορία.
Ολοι οι αστυνομικοί της Αντιτρομοκρατικής ένιωσαν έτσι. Στη συνέχεια και ολόκληρη η Ελληνική Αστυνομία. Δεν έγινε λάθος, ακόμη και όταν χρειάσθηκε να γίνουν πολύπλοκοι συνδυασμοί. Η εξέλιξη της διαδικασίας αυτής ήταν επίπονη. Τελικά, όλα πήγαν καλά. Με τις σωστές κατευθύνσεις της πολιτικής ηγεσίας, με την απόλυτη ανταπόκριση του Αστυνομικού Προσωπικού, ιδιαίτερα της Αντιτρομοκρατικής. Με τη βοήθεια του Θεού.
– Η διαδικασία εξάρθρωσης φάνηκε προς τα έξω πολύ εύκολη, σαν μια αυτόματη διαδοχή γεγονότων. Ηταν έτσι πραγματικά; Συνέβαλε η αξιοποίηση στοιχείων που είχαν ήδη συγκεντρωθεί; Εγινε λόγος για συμβολή ξένων υπηρεσιών. Σε ποιο βαθμό ενεπλάκησαν;
– Δεν ξέρω αν η διαδικασία εξάρθρωσης φάνηκε προς τα έξω εύκολη, αλλά μπορώ να σας πω -σαν άνθρωπος που έζησε την καρδιά των εξελίξεων- ότι η διαδικασία αυτή μόνο εύκολη δεν ήταν. Ηταν μια απόλυτα συντονισμένη διαδικασία, μια τέλεια σχεδιασμένη επιχείρηση, σε ολόκληρη σχεδόν την ελληνική επικράτεια. Σχεδιάσθηκε με άψογο τρόπο, βάσει της λογικής ότι πάμε βήμα βήμα, εκεί που μας οδηγούν τα στοιχεία και μόνο αυτά, ότι πηγαίνουμε μόνο σ’ αυτούς που προκύπτουν στοιχεία και μόνο σ’ αυτούς. Επανασχεδιάζαμε με βάση τις εξελίξεις, προκρίναμε ή απορρίπταμε επιχειρησιακές κινήσεις, σχεδιάζαμε εναλλακτικές, προσπαθώντας να βρούμε τη βέλτιστη κάθε φορά, τακτική. Να μην μας ξεφύγει καμία παράμετρος. Οι χαμένες ευκαιρίες του παρελθόντος επέστρεφαν ως εφιάλτης, κάποιες στιγμές.
Η φωνή του υπουργού, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη «κανένα λάθος αυτήν τη φορά» ήταν σαν να εξωτερίκευε την επιθυμία και την αγωνία όλων μας. Και δεν έγινε λάθος. Η δουλειά που προηγήθηκε, τα πρώτα αποτελέσματα των εργαστηρίων, αλλά και οι αρχικές πετυχημένες κινήσεις, μας έδιναν αυτοπεποίθηση. Λέγαμε: είμαστε στον σωστό δρόμο. Πρέπει να τον διανύσουμε ώς το τέλος. Χωρίς ανάσα. Αν θέλετε, χωρίς ούτε την ανάσα του πρώτου μαραθωνοδρόμου. Να μη δώσουμε καμία ευκαιρία στην άλλη πλευρά να συνέλθει από το αρχικό σοκ και να σκεφτεί οτιδήποτε. Αγώνας με τον χρόνο, αλλά και πρόκληση στην ψυχραιμία, στη μεθοδικότητα, στην αντοχή στον επαγγελματισμό.
Η μηχανή της Αστυνομίας δούλεψε αποτελεσματικά σε όλο το εύρος της και απέδειξε τις δυνατότητές της. Από την Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία, που ήταν η αιχμή του δόρατος της όλης προσπάθειας και τα εργαστήρια, μέχρι τους αστυνομικούς της πιο απομακρυσμένης υπηρεσίας. Με τον εισαγγελέα Γιάννη Διώτη, στην πρώτη γραμμή της μάχης, εκεί που ήταν άλλωστε, πάντοτε.
Αξιωματικοί έπαιρναν εντολές στην παραλία, βρισκόμενοι σε διακοπές. «Γύρνα στην έδρα σου και ανάμενε εντολές». Επέστρεφαν χωρίς δεύτερη κουβέντα και έφερναν εις πέρας αποστολές, που ούτε φαντάζονταν πριν.
«Ηθελαν όλοι να είναι εκεί»
Ο διοικητής της Αντιτρομοκρατικής υποστράτηγος Στέλιος Σύρος, έδιωχνε κάποιους, κάπου κάπου για να ξεκουραστούν. Δεν έφευγαν όμως. «Ηθελαν όλοι να είναι εκεί». Ηταν η αυτοπεποίθηση; Ηταν η συναίσθηση του χρέους; Ηταν ο σταυρός που έσερνε 27 χρόνια η πατρίδα μας και η συνειδητοποίηση της ευκαιρίας για ένα οριστικό τέλος του τρομοκρατικού φαινομένου; Φαίνεται ότι ήταν όλα μαζί.
Ο χρόνος, από την 22.35 της 29ης Ιουνίου 2002, μέχρι εκεί κάπου στον Δεκαπενταύγουστο, πέρασε σαν μια μέρα. Δεν υπήρχε ούτε νύχτα ούτε ξεκούραση ούτε οικογένεια. Υπήρχε μόνο ο στόχος. Χρειάστηκε λοιπόν να γίνουν όλα αυτά -που κάθε άλλο παρά εύκολα ήταν- για να φανεί προς τα έξω, ως εύκολη η διαδικασία εξάρθρωσης, χωρίς ωστόσο να ήταν τέτοια. Και βεβαίως, οι προηγηθείσες, τα τελευταία χρόνια, επίπονες προσπάθειες συνέβαλαν, επίσης σημαντικά στην εξάρθρωση και στον τρόπο με τον οποίο έγινε.
Αναφορικά με τη συμμετοχή ξένων υπηρεσιών, που με ρωτάτε, σας απαντώ ευθέως ότι δεν ενεπλάκησαν σε κανένα επιχειρησιακό στάδιο. Ούτε θα μπορούσαν άλλωστε. Υπήρξε ωστόσο συνεργασία -ιδίως στο προηγηθέν της έκρηξης χρονικό διάστημα- στους τομείς της τεχνογνωσίας, μεθοδολογίας ερευνών, εμπειρίας. Η συνεργασία αυτή ήταν εξαιρετικά χρήσιμη και βεβαίως πάντα εκινείτο στα συμβατικά όρια και στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας.