Εάν υπάρχει αποχρών λόγος να ασχολείται σήμερα οιοσδήποτε με το Ιουλιανό πραξικόπημα στην Κύπρο (πέραν του γεγονότος ότι επρόκειτο για ένα μείζον, και κατ’ ακρίβειαν το μεγαλύτερο, εθνικό έγκλημα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας) αυτός σχετίζεται περισσότερο, αφενός με τη μετεξέλιξή του και αφετέρου με τα παράγωγα που συνεχίζει να αποφέρει για τον ελληνισμό. Γιατί δεν συζητείται καν το γεγονός ότι το αποτρόπαιο ιουλιανό εγχείρημα ως επιλογή:
1. Δεν ήτο στιγμιαία πράξη και άφρων απλώς ενέργεια, ενώ αντιθέτως υπήρξε το κορυφαίο απότοκο μιας κατ’ εξακολούθησιν συνειδητής συνωμοσίας. H οποία και εκυοφόρησε, όχι απλώς αυτό που διεπράχθη στον συγκεκριμένο χρόνο, αλλά κυρίως αυτά που συνακολούθησαν. Και τα οποία εξακολουθούν και σήμερα να εξελίσσονται με απροσδιόριστη ακόμη κατάληξη.
2. Δεν ήτο παρά μόνο μέρος του ιδίου και ενιαίου σχεδιασμού, για μια συγκεκριμένη και δι’ επιβολής επίλυση του Κυπριακού. Με τον εδαφικό κερματισμό της Κύπρου σε πρώτη φάση. Και εν συνεχεία με την οριστική κρεούργηση και νομή της. Αθλια νομή. Που τελικά όμως υπήρξε μονομερής. Πράγμα που εξαρχής -εν τη γενέσει της Κυπριακής Δημοκρατίας- επί χάρτου και απροκαλύπτως (με τα σχέδια Μπολ και Ατσισον) εμεθοδεύετο. Αναζητουμένων απλώς των αυτουργών. Και που σήμερα και επωδύνως αποτυπώνεται και καταθλιπτικώς γεωγραφείται, τόσον επί του εδάφους ως κατοχικήν πλέον πραγματικότητα, όσο και επί διοικητικού επιπέδου με την απόσχιση… Ως de facto εδαφική δηλαδή διχοτόμηση και σε προέκταση διοικητικός διαχωρισμός, που εξελισσόμενος εμπεδώνεται.
Διττή προδοσία
Σε αυτόν τον κερματισμό, σε όσα προηγήθηκαν, σε όσα συνακολούθησαν και σε όσα σήμερα (είκοσι εννέα χρόνια μετά) συντελούνται, υπάρχουν καθαρά και αδρά, τα δακτυλικά αποτυπώματα και των ηθικών αυτουργών και των φυσικών δραστών της συνωμοσίας. Ωστε τίποτα να μην αμφισβητείται. Και τίποτα να μην αμφιλέγεται. Παρά τα προπετάσματα και τη διασπορά σοφιστικών σπερμολογιών, για επικάλυψη δακτυλοδεικτουμένων ενοχών από τους μεν. Και για αναίρεση και εξαγορά τύψεων από τους δε.
Μόνο λοιπόν για τους αγνοούντες τις πραγματικές στοχοθεσίες του πραξικοπήματος, ισχύει τελικά ο από κάθε άποψη επιεικής χαρακτηρισμός του εγκληματικού εκείνου εγχειρήματος ως «άφρονος», από τον Καραμανλή.
Με τους συνειδητούς τουλάχιστον προαγωγούς του στην Αθήνα, δεν έχει σχέση ένας τόσο αθωωτικός ιστορικός αφορισμός. Γιατί αυτοί διέπραξαν διττή προδοσία: σε βάρος της δημοκρατίας ως καθαυτό επίορκοι αξιωματικοί. Και σε βάρος του έθνους ως προαγωγοί της εθνικής εκποιήσεως της Κύπρου. Πέραν των αυτουργών-θυμάτων που συνέπραξαν. Ως η μαρίδα της συνωμοσίας. Οι οποίοι, απλώς, εχρησιμοποιήθησαν ως θανάσιμο ξίφος για να πλήξουν την πατρίδα τους. Είκοσι εννέα χρόνια μετά το Ιουλιανό εγχείρημα, η αλήθεια δεν είναι άγνωστη μεν, αλλά η ενοχή μένει οχυρωμένη και ασφαλής, ενώ η ίδια η Ιστορία δεν τολμά να διατυπώσει ακόμη την τελική ετυμηγορία της για τα επίχειρα. Και είναι φυσικό. Γιατί αυτά όλα είναι από το τέλος -ως επιστεγαστική πράξη και κάθαρση της τραγωδίας- που θα κριθούν.
Αλλά ούτε αυτό ούτε άλλες παράμετροί του οφελούν πλέον σε τίποτα, πέραν της ιστοριογνωσίας. Το θέμα σήμερα όπως προκύπτει δεν είναι τι και πώς και γιατί συνέβη, αλλά το «τι δέον γενέσθαι». Και κάτι τέτοιο συνάπτεται μόνο προς δική μας ριζικότερη θεώρηση του εθνικού θέματος, σε σχέση προς το δεύτερο σκέλος του εγκλήματος. Οπως αυτό συνεχίζεται σε ό,τι σήμερα βιώνουμε.
Οχι τόσον ως επαχθή διχοτόμηση, όσο κυρίως ως τα καταλυτικά και καταθλιπτικά της απότοκα. Που κυοφορούν δυναμικές νομιμοποιήσεως τετελεσμένων και παγιώσεως τουρκικής επικυριαρχίας. Με κυριολεκτικώς αδυσώπητες εκτροπές. Και σε μεγάλο βαθμό αναπόδραστες. Και αυτό είναι το δράμα. Και ο κίνδυνος.
Υπό το φως αυτών των παραμέτρων, μόνον όσοι θέλουν να εξαργυρώσουν ευχερώς τύψεις, και μόνο μικρόνοοι είτε απομονώνουν ως ενδοελληνική περίπου υπόθεση το πραξικόπημα, είτε περιορίζουν τις ιστορικές συνιστώσες που το διέπουν, στην περιορισμένη εμβέλεια κάποιων γεγονότων.
Το άφρον εγχείρημα έλκει τις ρίζες του προχουντικά. Και συνοπτικώς ομιλούντες, θα λέγαμε ότι: από το 1965, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου απετόλμησεν εκείνα τα ιστορικά του «όχι» ευθέως στον Λευκό Οίκο, επυροδοτήθη και η αντίστροφη μέτρηση για τον Ελληνισμό. Πρωταρχικά για την Κύπρο.
Και το γεγονός ότι εμεσολάβησε μια σχεδόν δεκαετία μέχρι να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι συνωμοτικοί σχεδιασμοί, συνιστά εύγλωττον δείκτην των αντιστάσεων που ελειτούργησαν στον εθνικό οργανισμό. Ως αντισώματα στην επιχειρούμενη αποσάθρωση.
Μετά τη στάση Παπανδρέου και απλώς ως υπόμνηση των γεγονότων:
Ακολούθησε το Ιουλιανό πολιτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα, με το οποίο εμβολίσθηκε αδιστάκτως η δημοκρατική κυβέρνηση της χώρας και ευτελίσθηκε αποτρόπαια η λαϊκή βούληση με τις αλλεπάλληλες κυβερνήσεις των αποστατών.
Επακολούθησε το Απριλιανό στρατιωτικό πλέον πραξικόπημα, που επέβαλε την δικτατορία, η οποία και εταπείνωσε βαναύσως και από κάθε άποψη το έθνος, αναιρώντας ταυτοχρόνως κάθε δυνατότητα για αντίδραση έναντι κακόβουλων επεμβάσεων και εκτροπών, όσον αφορά τα εθνικά θέματα. Ενεργοποιήθηκε ως πρώτη και μείζων αντεθνική πράξη με κρίσιμες συνέπειες, η αμαχητί ανάκληση της ελληνικής μεραρχίας. H οποία και αποτελούσε υπό τις δεινές τότε περιστάσεις για την Κύπρο και τον Ελληνισμό της, τον δυνάμει θώρακα, έναντι της πάγιας τουρκικής επιβουλής.
Συνδικάτο παρανομίας
Συνεστήθη, εχρηματοδοτήθη και καθοδηγήθηκε τελικά το συνδικάτο της παρανομίας στην Κύπρο, που υπό εθνικόν μανδύαν, παρέσυρε και εκμεταλλεύθηκε τους ενωτικούς, ενώ έστρωσε το χαλί στους συνταγματάρχες και τους αλλότριους σκοπούς των. Αλλά η ουσιώδης συνιστώσα των γεγονότων και του δράματος, δεν ήσαν αυτά. Ούτε και απέρρευσε από αυτά. H συνιστώσα ευρίσκεται στο γεγονός των όσων εν κρυπτώ συνεφωνήθησαν περί Κύπρου και ερήμην της, μεταξύ χούντας και Αγκυρας. Και τα οποία επισφραγίσθησαν με άτυπες αποφάσεις. Με μεσολάβηση κάποιων κέντρων ισχύος, τα οποία σήμερα προσπαθούν να αποποιηθούν τις συνωμοτικές των παρεμβάσεις. Καρπός των οποίων υπήρξαν τα τελεσίγραφα που εισέπραξεν από τη χούντα των ανδρεικέλων η Λευκωσία.
Πέτυχε η διχοτόμηση
Εάν δεν είχαν προσυμφωνηθεί κάποια πλαίσια (Παλαμάς – Ολτζάι στη Λισσαβώνα) δεν υπήρχε περίπτωση να αποτολμηθεί το ένα και προπαντός να ακολουθήσει το άλλο από τα δύο σιαμαία εγκλήματα του 1974. Και από ουδένα (εκτός θεωρητικώς και από μυωπάζοντες) απετολμήθη διαχωρισμός των. Θα ήτο εξάλλου ιστορικός αδόκιμος και οπωσδήποτε μυωπικός.
Υπ’ αυτήν την έννοια, το πραξικόπημα μπορεί να απέτυχε μεν, όσον αφορά την κατάλυση της δημοκρατίας και των θεσμών. Επέτυχε όμως, όσον αφορά το στόχο του της διχοτομήσεως.
Και είναι υπό το φως αυτής της αυτονόητης λογικής, που πρέπει να επισημανθεί ότι:
– Για όσους από τους δευτεραγωνιστές και τριταγωνιστές αυτουργούς του Ιουλιανού εγκλήματος, στόχος ήτο η Ενωση, το πραξικόπημα όντως απέτυχε. Γιατί κάτω από τα ερείπια της Κύπρου, είναι πρωταρχικά ο στόχος αυτός που ενταφιάσθηκε.
– Για όσους όμως (μυημένους πρωτοβαθμίως στη συνωμοσία) εντεταλμένος στόχος ήταν η διχοτόμηση (με τον μανδύα της Διπλής Ενώσεως φυσικά) το πραξικόπημα επέτυχε. ΄H σχεδόν. Αφού αντί έστω και Διπλή Ενωση, έχομεν απλώς διχοτόμηση με προοπτικές αλώσεως. Και άλλωστε αυτός είναι και ο μείζον κίνδυνος και η ουσία του Κυπριακού. Ιδιαίτερα, κάτω από το επαχθές βάρος των τριών σχεδόν δεκαετιών, από την επί του εδάφους επιβολή των απευκταίων (και ανηθίκων) σχεδιασμών.
Γιατί ο αδυσώπητος χρόνος -κατά τον Σατομπριάν- νομιμοποιεί τελικά και τη χειρότερη παρανομία, εφόσον αυτή δεν αναιρείται.