Γνησιότερη αντιπροσώπευση της ψήφου των πολιτών, κυβερνητική σταθερότητα με ισχυρά εκλογικά ποσοστά, και πράσινο φως για εκλογικούς συνασπισμούς κομμάτων, είναι η κεντρική ιδέα του νέου εκλογικού συστήματος, τις βασικές αρχές του οποίου παρουσίασε χθες ο πρωθυπουργός κ. K. Σημίτης.
Η απλή αναλογική για πρώτη φορά συμπεριλαμβάνεται σε εκλογικό σύστημα της χώρας, καθώς το 80% των βουλευτών όλων των κομμάτων που εισέρχονται στη Βουλή θα εκλέγονται με το σύστημα της απλής αναλογικής, ενώ καινοτομία του συστήματος -πολλαπλών όμως ερμηνειών- αποτελεί η καθιέρωση διπλού ψηφοδελτίου, όπου ο πολίτης θα μπορεί να επιλέγει διαφορετικό βουλευτή και διαφορετικό κόμμα.
Το στοιχείο αυτό του νέου εκλογικού συστήματος (το διπλό ψηφοδέλτιο), παρ’ ότι η μορφή εφαρμογής του παραμένει ανοικτή στο διάλογο, δίνει τη δυνατότητα στον ψηφοφόρο, να επιλέξει βουλευτή άλλου κόμματος, από το κόμμα που θα δώσει την ψήφο του.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο τρόπος εφαρμογής που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον στη χθεσινή συζήτηση της κυβερνητικής επιτροπής, είναι στις ελάσσονες εκλογικές περιφέρειες να υπάρχουν δύο ψηφοδέλτια και δύο κάλπες. Στο ένα ψηφοδέλτιο θα συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των υποψήφιων βουλευτών όλων των κομμάτων στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια από το οποίο ο ψηφοφόρος θα επιλέγει με σταυρό τον βουλευτή της αρεσκείας του. Στο ίδιο επίπεδο, δηλαδή στην ελάσσονα περιφέρεια, θα υπάρχει και το κομματικό ψηφοδέλτιο, το οποίο θα μπορεί να επιλέγει ο ψηφοφόρος, ανεξαρτήτως ποιον βουλευτή κόμματος έχει επιλέξει.
Ενας δεύτερος τρόπος εφαρμογής, του διπλού ψηφοδελτίου και της δυνατότητας επιλογής «άλλο βουλευτή, άλλο κόμμα», είναι η καθιέρωση μικτού συστήματος λίστας-σταυρού. Και στην περίπτωση αυτή θα υπάρχουν επίσης δύο ψηφοδέλτια. Το ένα ψηφοδέλτιο θα είναι στις ελάσσονες περιφέρειες, όπου το κάθε κόμμα θα έχει ξεχωριστό ψηφοδέλτιο με τους υποψήφιους βουλευτές του, από τους οποίους θα επιλέγει ο ψηφοφόρος με σταυρό. Το δεύτερο ψηφοδέλτιο θα είναι στις μείζονες περιφέρειες, όπου επίσης το κάθε κόμμα θα έχει ξεχωριστό ψηφοδέλτιο, αλλά οι βουλευτές θα εκλέγονται με λίστα. Και σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση, ο ψηφοφόρος θα έχει τη δυνατότητα να επιλέγει ψηφοδέλτιο διαφορετικού κόμματος στην ελάσσονα και στη μείζονα εκλογική περιφέρεια.
Σύμφωνα με τις χθεσινές πρωθυπουργικές ανακοινώσεις, αποτελεί οριστική απόφαση της κυβέρνησης να διατηρήσει το πλαφόν του 3%, προκειμένου ένα κόμμα να εκπροσωπηθεί στη Βουλή. Ωστόσο βελτιώνει την εκπροσώπηση των μικρών κομμάτων που τελικά θα εισέλθουν στη Βουλή, καθώς θα εκλέγουν το 80% των βουλευτών που αντιστοιχούν στην εκλογική τους δύναμη, στις ψήφους δηλαδή που θα συγκεντρώσουν, αντί του 70% που προβλέπει ο σημερινός εκλογικός νόμος. H πρωθυπουργική δε διατύπωση, ότι οι έδρες τους θα αντιστοιχούν «τουλάχιστον στο 80%», αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο η αντιπροσώπευση να φτάσει στο 85%.
Οι έδρες λοιπόν όλων των κομμάτων, μικρών και μεγάλων, που αντιστοιχούν τουλάχιστον στο 80% όλου του σώματος των βουλευτών θα κατανέμονται στα κόμματα μέσω της απλής αναλογικής. Οι αδιάθετες έδρες, αυτές δηλαδή που δεν θα έχουν κατανεμηθεί στα κόμματα -και ο λόγος γίνεται για το 20% των εδρών των μικρών κομμάτων που θα εκπροσωπούνται στη Βουλή, καθώς και για τις έδρες των κομμάτων που δεν θα εκπροσωπούνται στη Βουλή, θα έχουν δηλαδή συγκεντρώσει ποσοστό μικρότερο του 3%- θα διατίθενται στα δύο πρώτα κόμματα, ανεξαρτήτως του ποσοστού που έχουν, σε αναλογία είτε το 80% των εδρών στο πρώτο κόμμα και το 20% των εδρών στο δεύτερο, είτε σε αναλογία 70% και 30%, αντίστοιχα.
Βεβαίως με την καθιέρωση αναλογικότερης αντιπροσώπευσης των μικρών κομμάτων, συνεπάγεται ότι οι αδιάθετες έδρες που θα μοιράζονται τα δύο πρώτα κόμματα μειώνονται, άρα μεγαλώνει το ποσοστό που πρέπει να συγκεντρώσει το πρώτο κόμμα για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αν μάλιστα η διαφορά των δύο πρώτων κομμάτων είναι μικρή, τότε η αυτοδυναμία του πρώτου θα είναι με οριακή διαφορά βουλευτών.