Από το αδιαμφισβήτητο φυσικό κάλλος της Σιθωνίας, επί 39 χρόνια, ξεδιπλώνεται ένα κουβάρι οικολογικής αγριότητας, πολιτικών παρεμβάσεων, ανεξέλεγκτων επιχειρηματικών συμφερόντων και κρατικών ανακολουθιών, στον ιστό του οποίου μπλέκει κυβέρνηση και αντιπολίτευση και τις «απολήξεις» του μετρούν οι δημοσκόποι, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές.
Η ιστορία των 18.000 στρεμμάτων, που σήμερα περιγράφονται ως το Κτήμα Πόρτο Καρράς, είναι πολύ παλαιά. Εξίσου παλαιό και βαρύ είναι, όμως, και το ιστορικό των «ατοπημάτων» που συντελέσθηκαν υπέρ των εκάστοτε ημετέρων εν μέσω πολιτικοδικαστικής διαπλοκής. Είναι απίστευτο αλλά αληθινό ότι ακόμα και σήμερα το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Πόρτο Καρράς είναι έωλο, μετά την πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου. Το πρόσωπο των ημερών, ο κ. K. Στέγγος, την ίδια στιγμή που διεκδικεί, διά του Κτηματολογίου, ρέματα, αιγιαλούς και θαλάσσιες περιοχές ως ιδιοκτησία του Πόρτο Καρράς, βρίσκεται αντιμέτωπος με την απόφαση 1526/2003 του Αρείου Πάγου με την οποία ανοίγει μέγα ιδιοκτησιακό ζήτημα… επιστρέφοντας 27 χρόνια πίσω.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της έκτασης ανήκε στο Δημόσιο, το οποίο το 1937 αποφάσισε να τη διαθέσει για την αποκατάσταση των προσφύγων που είχαν έρθει από τη Μικρά Ασία, αλλά και ντόπιων ακτημόνων. Με ή χωρίς τις ευλογίες της Ιεράς Μονής Γρηγορίου, η οποία ήταν και ο προηγούμενος ιδιοκτήτης, το Δημόσιο προχώρησε σε απαλλοτρίωση και στη συνέχεια στον καθορισμό κληροτεμαχίων και κοινόχρηστων χώρων.
Αντί ευτελούς τιμήματος
Το 1964 η εταιρεία «Γεωργική-Τουριστική A.E» αγόρασε από την ίδια Μονή, προφανώς με τις ευλογίες της, έκταση 1.743 στρεμμάτων. Το τίμημα ήταν ευτελές και η περιοχή άγονη και βραχώδης και, σε κάθε περίπτωση, δεν ήταν αρκετή για την υλοποίηση των σχεδίων της εταιρείας. Γι αυτό, και επί μία δεκαετία, αγόραζε διαρκώς από ιδιώτες κληροτεμάχια και εκτάσεις στην περιοχή.
Εν τω μεταξύ, το 1965, το Δημόσιο παραχώρησε την απαλλοτριωθείσα έκταση της Μονής στην κοινότητα Νέου Μαρμαρά Χαλκιδικής. Αμέσως η εταιρεία με τα μεγαλόπνοα σχέδια την έβαλε στο μάτι. Κατέστησε σαφείς τις προθέσεις της, απαιτώντας να ανταλλάξει την προσοδοφόρο και μεγάλης αξίας παραλιακή έκταση της κοινότητας N. Μαρμαρά με την υποπολλαπλάσιου τιμήματος βραχώδη γη που κατείχε. H Κοινότητα, όμως, ανθίστατο μέχρι που ήρθε η χούντα, η οποία υποχρέωσε ακόμα και τα διορισμένα από την ίδια μέλη του κοινοτικού συμβουλίου, που αντιδρούσαν, να υποταχθούν και να οδηγηθούν, εκόντες άκοντες, ενώπιον του συμβολαιογράφου. Σύμφωνα με μαρτυρικές καταθέσεις, τα μέλη του κοινοτικού συμβουλίου N. Μαρμαρά εκλήθησαν από τον υπουργό Βορείου Ελλάδος της δικτατορικής κυβέρνησης να πειθαρχήσουν και εκείνοι, ύστερα από απειλές, κάμφθηκαν με αποτέλεσμα με το συμβόλαιο 1303/1967 να πραγματοποιηθεί η ανταλλαγή. Ετσι, η «Γεωργική-Τουριστική A.E.», εν τέλει, διαμόρφωσε σε «φιλέτο» 17.630 στρεμμάτων.
Η χούντα προχώρησε, στις 4 Νοεμβρίου του 1968, στην ανακήρυξη της έκτασης ως ενιαίας εντός των ορίων της οποίας, μάλιστα, τυχόν ιδιοκτησία τρίτων κηρύσσεται «υποχρεωτικώς απαλλοτριωτέα υπέρ της εταιρείας». Είναι το περίφημο Νομοθετικό Διάταγμα 69/1968 μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και «Γεωργικής-Τουριστικής A.E.» για την «τουριστική και βιομηχανική αξιοποίηση εκτάσεως εν Σιθωνία Χαλκιδικής».
Δικαστικός αγώνας
Με τη Μεταπολίτευση αρχίζει ένας πολυετής δικαστικός αγώνας της Κοινότητας Νέου Μαρμαρά για την ακύρωση της συμβολαιογραφικής ανταλλαγής ως καταπλεονεκτικής και «συναφθείσης υπό το κράτος απειλής». Στις 30 Ιουνίου 1976, η κοινότητα κατέθεσε αγωγή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης και έως ότου εκδοθεί οριστική απόφαση παρήλθε οκταετία! H υπ’ αριθμόν 2697/84 απόφαση απέρριψε την αγωγή της κοινότητας, η κοινότητα άσκησε έφεση για να κριθεί αυτή… 14 χρόνια μετά! Το Εφετείο Θεσσαλονίκης με την απόφαση 171/1998 επικύρωσε την πρωτόδικη απόφαση. Εν τω μεταξύ, οι ιδιοκτήτες του «φιλέτου» παρήκμασαν και η ξενοδοχειακή μονάδα με την προίκα της πέρασε στις πιστώτριες τράπεζες και οι εκκαθαριστές έπιασαν δουλειά.
Η Κοινότητα Νέου Μαρμαρά Χαλκιδικής, που μετά τον Καποδίστρια ενσωματώθηκε στον Δήμο Σιθωνίας, συνέχισε τη δικαστική προσπάθεια προσφεύγοντας ενώπιον του Αρείου Πάγου και αιτούμενη την αναίρεση της απόφασης του Εφετείου. H απόφαση του Αρείου Πάγου εκδόθηκε πέντε χρόνια μετά την προσφυγή και, συνολικά, 27 χρόνια μετά την πρώτη αίτηση.
Με αυτήν αναιρείται η απόφαση του Εφετείου από το 1998 και αναπέμπεται η υπόθεση με ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον σκεπτικό καθώς υποστηρίζεται ότι: «… όποιος με απειλή από τον άλλο ή από τρίτον εξαναγκάστηκε παρανόμως ή αντίθετα προς τα χρηστά ήθη σε δήλωση βουλήσεως, στην οποία αλλιώς δεν θα προέβαινε, δικαιούται να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας, εφόσον η απειλή υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες προξενεί φόβο σε γνωστικό άνθρωπο και εκθέτει σε σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα, την ελευθερία, την τιμή, την περιουσία του απειλουμένου ή των προσώπων που συνδέονται στενότατα μαζί του και εφόσον το απειλούμενο κακό ανήκει στην εξουσία του απειλούντος».
Η εμπλοκή με το Κτηματολόγιο
Και ενώ η δικαστική εξέλιξη έρχεται να αναιρέσει την ιδιοκτησιακή βάση επί της οποίας ο ιδιοκτήτης της Τεχνικής Ολυμπιακής διεκδίκησε την ευνοϊκή ρύθμιση για την κατασκευή των κατοικιών στην έκταση του Πόρτο Καρράς, τα στοιχεία της κτηματογράφησης στην περιοχή αποκαλύπτουν τις επεκτατικές διαθέσεις της εταιρείας και επιβεβαιώνουν τα νομικά κενά της κτήσης της.
Συγκεκριμένα, κατά τη δεύτερη ανάρτηση των κτηματολογικών πινάκων η ιδιοκτήτρια «Ανώνυμη Τουριστική- Τεχνική-Βιομηχανική Εταιρεία Πόρτο Καρράς» υπέβαλε ενστάσεις, με τις οποίες διεκδικούσε:
Να καταγραφεί ως ενιαία η έκταση των 17.630 στρεμμάτων περιλαμβανομένης και της επαρχιακής -δημοσίας- οδού Συκιάς – N. Μαρμαρά για τη διάνοιξη της οποίας απαλλοτριώθηκαν ιδιοκτησίες της!
Να χαρακτηρισθούν ως ιδιωτικά και ιδιόκτητα τα ρέματα που διατρέχουν την έκταση, και τέλος
Να εγγραφεί στο Κτηματολόγιο το δικαίωμά της για αποκλειστική χρήση όχι μόνον του αιγιαλού (είχε παραχωρηθεί για 15 έτη με δικαίωμα παράτασης βάσει του Ν.Δ. 69/1968) αλλά και της θάλασσας! Με άλλα λόγια, η εταιρεία διεκδικούσε την αναγνώριση «χωρικών υδάτων» γύρω από τη Σιθωνία!
Μόνο «αδιαίρετη» δεν είναι
Ταυτόχρονα, η διαδικασία ενστάσεων που ακολουθήθηκε για την κατάρτιση του Κτηματολογίου αποκάλυψε ότι κάθε άλλο παρά «αδιαίρετη» είναι η έκταση του Πόρτο Καρράς. Συγκεκριμένα, αναγνωρίζεται ως δημόσια η επαρχιακή οδός Συκιάς-Μαρμαρά, τα ρέματα χαρακτηρίζονται ως κοινής χρήσης και ανήκουν στο Δημόσιο και επισημαίνεται ότι η θάλασσα και ο αιγιαλός αποτελούν «κοινόχρηστα πράγματα», στα οποία ναι μεν είναι δυνατή η παραχώρηση ιδιαιτέρων δικαιωμάτων με την προϋπόθεση όμως ότι δεν αναιρείται η κοινή χρήση τους. Συνεπώς, ο αποκλεισμός της πρόσβασης προς τη θάλασσα κρίνεται παράνομος βάσει του Αστικού Κώδικα. Οι παραλίες γύρω από το Πόρτο Καρράς παραμένουν, όμως, επί έτη αποκλειστικής χρήσης…
Ταυτόχρονα, η κτηματογραφική απεικόνιση της έκτασης αποκάλυψε ότι η διάταξη του χουντικού νομοθετικού διατάγματος περί αναγκαστικών απαλλοτριώσεων ουδέποτε εφαρμόστηκε, με αποτέλεσμα να υφίστανται, εντός των ορίων της συνολικής έκτασης, ιδιοκτησίες τρίτων, οι οποίοι μάλιστα τις δήλωσαν κανονικά στο Κτηματολόγιο. Αλαλούμ!
Μία από τις βασικές αιτίες του σημερινού αδιεξόδου ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς της έκτασης είναι η τακτική που ακολούθησε η Πολιτεία, με όλες της τις μορφές. Είναι ενδεικτικό ότι το Προεδρικό Διάταγμα του 1976 με το οποίο καθορίστηκαν οι όροι δόμησης σε όλη την έκταση (και επιβεβαιώθηκε στην πράξη το χουντικό διάταγμα) δεν κάνει μνεία της ήδη υπάρχουσας τότε επαρχιακής οδού Συκιάς-Μαρμαρά, με αποτέλεσμα σήμερα η ιδιοκτήτρια του Πόρτο Καρράς να τη διεκδικεί ως ιδιωτική.
Οι χρονομισθωτές
Την απάντηση θα δώσουν, σε κάποια χρόνια, τα ελληνικά δικαστήρια. Αλλωστε έχουν μεσολαβήσει μόλις… 27 από την πρώτη δικαστική προσπάθεια της Κοινότητας Μαρμαρά και σχεδόν τέσσερα από τις αιτήσεις ανακοπής που κατέθεσαν -και εκκρεμούν μέχρι σήμερα- οι 721 χρονομισθωτές που είχαν μακροχρονίως δεσμεύσει δωμάτια στο ξενοδοχειακό συγκρότημα. Με το επιχείρημα ότι η νέα ιδιοκτησία εξαγόρασε μόνον το ενεργητικό του συγκροτήματος (και όχι το παθητικό, όπως είναι οι χρονομισθώσεις) αλλά και με το εκπληκτικό εύρημα ότι οι χρονομισθώσεις είχαν συναφθεί χωρίς τη συναίνεση των πιστωτριών τραπεζών (που, όμως, είχαν την ουσιαστική διοίκηση του συγκροτήματος και εν τέλει το πούλησαν) διατάχθηκε η άμεση αποβολή των 721 χρονομισθωτών.