«Οι αριστεροί πολίτες δεν έχουν καμία σχέση με τις μεταλλαγμένες πολιτικές και τα μεταλλαγμένα κόμματα», όπως είναι αυτό το οποίο διαμορφώνει ο κ. Γ. Παπανδρέου. O πρόεδρος του Συνασπισμού και επικεφαλής του Ενωτικού Ψηφοδελτίου «Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς» κ. N. Κωνσταντόπουλος ρίχνει το γάντι στον νέο αρχηγό του ΠΑΣΟΚ. Καυτηριάζει όχι μόνο ένα προς ένα τα πεπραγμένα των κυβερνήσεων Σημίτη -δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, «εκφυλισμού και διάβρωσης των θεσμών» ή και σε φαινόμενα «πρωτοφανούς διαπλοκής και διαφθοράς». Πολύ περισσότερο, καλεί τον κ. Παπανδρέου να τοποθετηθεί έναντι αυτών («δεν αρκεί να ζητάει κάθε μέρα και για κάτι συγνώμη»…), ενώ παράλληλα αναφερόμενος στα σχέδια του νέου αρχηγού τονίζει πως «ως πρωθυπουργός θα κινηθεί σε πιο συντηρητικές κατευθύνσεις» συγκριτικά με τον απερχόμενο.
Ο πρόεδρος του ΣΥεμφανίζεται αισιόδοξος για το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης, πιστεύοντας ότι τελικά «η ευρύτερη προοδευτική κοινωνία», και όχι μόνο ο κόσμος της Αριστεράς, «δεν θα επιτρέψει να μείνει εκτός Βουλής μια δύναμη, όπως ο Συνασπισμός, με τόσο σημαντική παρουσία».
Ομιλεί, επίσης, με ιδιαίτερα καυστικό τρόπο για τα πρώην στελέχη του ΣΥτα οποία προσέγγισαν το ΠΑΣΟΚ (κάνει λόγο για «καιροσκοπισμό» και «λυπηρά φαινόμενα που κάνουν ζημιά συνολικά στην πολιτική»). Και, τέλος, υπογραμμίζει με ιδιαίτερη έμφαση την ανάγκη να διαμορφωθεί, ευθύς αμέσως μετά τις εκλογές, «εναλλακτική κυβερνητική πρόταση», στον αντίποδα του νεοφιλελευθερισμού.
Οι προοδευτικοί πολίτες θα επιβραβεύσουν τον ΣΥΝ
– Κύριε Πρόεδρε, σε ένα μήνα ακριβώς από σήμερα θα γνωρίζουμε ποιος θα είναι ο νέος πρωθυπουργός, αλλά και εάν ο Συνασπισμός θα διαψεύσει τις μέχρι σήμερα δημοσκοπήσεις, οι οποίες τον φέρουν μάλλον οριακά εκτός της Βουλής. Να ζητήσω μια πρόβλεψη και για τα δύο;
– Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς θα είναι εντός Βουλής και με ποσοστό που για τα δεδομένα των σημερινών μετρήσεων θα αποτελέσει έκπληξη. Είμαι σίγουρος ότι ο κόσμος της Αριστεράς, αλλά και η ευρύτερη προοδευτική κοινωνία, δεν θα επιτρέψει να μείνει εκτός Βουλής μια δύναμη με τόσο σημαντική παρουσία και κυρίως μια δύναμη που βρίσκεται στην αιχμή των σύγχρονων αναζητήσεων της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και στην καρδιά των κοινωνικών κινημάτων. Είναι θέμα δημοκρατικής ποιότητας και κοινωνικής δυναμικής, θέμα συνείδησης και προβληματισμού όλων των πολιτών. Επίσης, είμαι σίγουρος ότι ο κόσμος της Αριστεράς θα επιβραβεύσει την ενωτική μας προσπάθεια και την ελπιδοφόρα συσπείρωση που πετύχαμε. Ολοι θα ήθελαν μια μεγάλη ενιαία παράταξη της Αριστεράς και άρα θα στηρίξουν τη δύναμη εκείνη που και την επομένη των εκλογών θα εργαστεί προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ως προς το ποιο κόμμα θα κερδίσει τις εκλογές, αυτό που έχω να πω είναι πως και τα δύο κόμματα εξωραΐζουν τον εαυτό τους και πλειοδοτούν σε εικονικές παραστάσεις, για να κρύψουν ότι σαφώς κινούνται στο ίδιο πλαίσιο πολιτικής με παράλληλες ή συμπληρωματικές επιλογές.
Κριτήριο το είδος της αντιπολίτευσης
– Πάντως, είναι να απορεί κανείς, ειδικά για το κόμμα σας, τα στελέχη του οποίου (βουλευτές και ευρωβουλευτές κυρίως) έχουν να επιδείξουν πλούσια αντιπολιτευτική δραστηριότητα, πώς και δεν έχει εκτιμηθεί από τους ψηφοφόρους της Αριστεράς και σήμερα βρίσκεται σε μια σχεδόν δύσκολη θέση… Τι φταίει, άραγε, γι’ αυτό;
– Κατά την άποψή μου, η προσφορά μας θα εκτιμηθεί. Ομως υπάρχει ένα βασικό θέμα πολιτικού συστήματος που δεν πρέπει να αγνοείται. Το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. συμφωνούν απολύτως στη διαιώνιση του δικομματικού πολιτικού συστήματος, που στηρίζεται κατά βάσιν στον εκλογικό νόμο. Δεν είναι προφανώς τυχαίο. Ξέρουν ότι με το σύστημα αυτό δεν μπορεί να υπάρξει τρίτη ρεαλιστική πρόταση εξουσίας και άρα οι δυο τους αυτοπροβάλλονται ως οι μόνες λύσεις. Κι έτσι εγκλωβίζουν τους πολίτες. Σήμερα όμως, με δεδομένη την ολοφάνερη σύγκλιση των πολιτικών τους και τη διάβρωση όλου του δημοσίου βίου από τη διαπλοκή, ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι έχει τεράστια σημασία το πόσο ισχυρή και το τι είδους αντιπολίτευση θα υπάρχει. Θα τολμήσω να πω ότι οι πολίτες δεν πρέπει να ψηφίσουν με κριτήριο ποιος θα είναι η κυβέρνηση, αλλά τι είδους αντιπολίτευση θα υπάρχει. Στην κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ κάναμε διακριτή και αξιόπιστη προγραμματική αντιπολίτευση. Τι αντιπολίτευση να κάνει το ΠΑΣΟΚ για το θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, για παράδειγμα, όταν το ίδιο εφήρμοσε πολιτική ιδιωτικοποιήσεων, για το συνταξιοδοτικό και ασφαλιστικό, για την ανεργία και τους αγρότες, όταν η κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ προκάλεσε τα μεγάλα προβλήματα και την έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια;
– Ελέγετο από ορισμένους πρόσφατα ότι η προσεχής εκλογική μάχη θα ήταν ίσως περισσότερο «εύκολη» για τη Ν.Δ., εάν δεν επέλεγε ο κ. Σημίτης να αποχωρήσει… Μπορεί κάποιος να πει ότι το ίδιο ισχύει και για τον Συνασπισμό; Είναι πιο δύσκολα τα πράγματα τώρα με τον Γιώργο Παπανδρέου στο τιμόνι του ΠΑΣΟΚ;
– Ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου φροντίζει να πείσει τον ελληνικό λαό ότι ως πρωθυπουργός θα κινηθεί σε πιο συντηρητικές κατευθύνσεις. Ο κ. Παπανδρέου έχει σαφώς πιο φιλική θέση για την ευρωατλαντική στρατηγική και τον ρόλο των ΗΠΑ. Εχει σαφώς πιο καθαρή νεοφιλελεύθερη σκέψη από τον κ. Σημίτη. Τα μη κρατικά πανεπιστήμια, η ενοποίηση των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, η ανασφάλιστη εργασία των νέων, το παράθυρο στα μεταλλαγμένα, η στάση του στη διάρκεια του πολέμου κατά του Ιράκ, όλα αυτά πείθουν για την ορθότητα της άποψής μας. Δεν αρκεί να ζητάει κάθε μέρα και για κάτι συγγνώμη ο κ. Παπανδρέου. Ούτε, βεβαίως, πείθει ότι παράγει νέες ιδέες και ελκυστικές πολιτικές με το παραφθαρμένο σύνθημα για ανατροπή, με τα απλοϊκά και νερουλιασμένα από την επικοινωνιακή λογική συνθήματα. Οι ηγεσίες του ΠΑΣΟΚ έχουν δημιουργήσει πατέντα απονεύρωσης πολιτικών και ιδεολογικών όρων από το πραγματικό κοινωνικό και αξιακό τους περιεχόμενο.
Ιδια πολιτική από ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ.
– Συμφωνείτε με την άποψη που λέει ότι ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. προτίθενται να ακολουθήσουν την ίδια κυβερνητική πολιτική;
– Ναι. Το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. θα ακολουθήσουν την ίδια πολιτική. Και δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Σε όλη την Ευρώπη, οι δύο αυτές πολιτικές οικογένειες έχουν συγκλίνει σε πρωτοφανή βαθμό. Γι’ αυτό κι ενώ αλλάζουν οι κυβερνήσεις, δεν αλλάζουν οι πολιτικές. Το θέμα είναι πολύ σοβαρό και είναι αυτό που πρέπει κυρίως να κατανοήσουν οι πολίτες. Σε όλη την Ευρώπη σήμερα υπάρχει πίεση για τη μεταρρύθμιση των ασφαλιστικών συστημάτων. Αυτήν την κατεύθυνση υπηρετούν και οι Σοσιαλιστές και οι Συντηρητικοί. Σε όλη την Ευρώπη υπάρχει πίεση για ιδιωτικοποιήσεις, για ελαστικές σχέσεις εργασίας, για μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, για συμπίεση των μισθών, για μείωση των κοινωνικών δαπανών. Αυτά τα υπηρετούν και οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Συντηρητικοί. Σε αυτές τις πολιτικές αντιστέκονται τα συνδικάτα, και κυρίως τα κοινωνικά κινήματα. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ. Αυτήν την αντίσταση πρέπει να την εκφράσει μια ισχυρή Ριζοσπαστική Αριστερά σε όλη την Ευρώπη. Και στην Ελλάδα προφανώς. Αυτό για μένα είναι το κεντρικό θέμα των εκλογικών αναμετρήσεων σε όλη την Ευρώπη σήμερα, και προφανώς και στην Ελλάδα. Η διάκριση μεταξύ Δεξιάς κι Αριστεράς καθορίζεται από τη στάση έναντι του νεοφιλελευθερισμού σε συνθήκες παγκόσμιας αγοράς και αμερικανικής ηγεμονίας.
– Και απέναντι σε αυτήν την πολιτική, ποιος συγκεκριμένα -και με ποιες ιεραρχημένες προτεραιότητες- πρέπει να είναι από την επομένη των εκλογών ο αντιπολιτευτικός λόγος της Αριστεράς;
– Η εναλλακτική κυβερνητική πρόταση, που θέλει διαφορετικές προτεραιότητες, επιλογές και πρακτικές από τη νεοφιλελεύθερη ενιαία σκέψη και προσαρμογή στον διεκπεραιωτικό μονόδρομο. Η επιδίωξη αλλαγής των συσχετισμών, ώστε να προκύψει ανασύνθεση της κοινωνικής και προοδευτικής πλειοψηφίας και αλλαγή στο κυβερνητικό μοντέλο και στο κράτος, ως δικομματικό εργαλείο. Η υπεράσπιση του περιβάλλοντος, των δικαιωμάτων, των συλλογικών αγαθών και του δημοσίου συμφέροντος, που γίνονται λάφυρα αρπαγής, λεηλασίας και κερδοσκοπίας από τους πανίσχυρους μηχανισμούς των νέων εξουσιών διαπλοκής. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων ειρήνης έναντι του δόγματος περί προληπτικών πολέμων. Η πρόταξη της ενωτικής τακτικής της Αριστεράς ως δύναμης πολιτισμού, εκδημοκρατισμού, κοινωνικής προστασίας και οικολογικής εγρήγορσης.
– Υπάρχουν κάποια «μέτωπα» (στην οικονομική – κοινωνική και εξωτερική πολιτική) τα οποία πιστεύετε ότι θα ανοίξουν πολύ γρήγορα και θα πρέπει να τύχουν ειδικής αντιμετώπισης από την αντιπολίτευση;
– Τα κοινωνικά μέτωπα δεν θα κλείσουν. Απεναντίας, θα κάνουν διαρκώς πιο δύσκολη την καθημερινότητα της ζωής μας. Αλλά και τα μέτωπα εκφυλισμού και διάβρωσης των θεσμών. Από αυτά τα δύο μέτωπα προκύπτουν η έντονη αδικία και η μεγάλη δυσπιστία που βασανίζουν την πλειοψηφία των πολιτών. Στους κρίσιμους τομείς κοινωνικής ευθύνης του κράτους, παιδεία, υγεία, ασφάλιση, απασχόληση, αλλά και στους τομείς προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, θα προκύψουν μεγάλες εντάσεις. Στο Κυπριακό, στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια, αλλά και μέσα στην Ευρώπη, η αμερικανική στρατηγική θα μας φέρνει μπροστά σε πιεστικά διλήμματα. Η πολιτική του κ. Σημίτη και του κ. Γ. Παπανδρέου, περισσότερο, ενδιαφέρεται να είναι πρόθυμος σύμμαχος των ΗΠΑ και δευτερευόντως για τη στρατηγική οντότητα κι αυτονομία της Ευρώπης.
ΠΑΣΟΚ: μετάλλαξη χωρίς ιδεολογία
– Στο άλλο μεγάλο -όπως προβάλλεται- πολιτικό θέμα: O κ. Παπανδρέου εμφανίζεται έτοιμος να δρομολογήσει μεγάλες αλλαγές στην κεντροαριστερή πλευρά του πολιτικού μας συστήματος. Ηδη, αποφεύγοντας να αναφερθεί πολλές φορές στο υπάρχον πολιτικό υποκείμενο, στο ΠΑΣΟΚ, δεν σταματάει να ομιλεί περί της «μεγάλης δημοκρατικής παράταξης». Σε αυτά τα «σχέδια», η ανανεωτική Αριστερά, και ειδικά ο ΣΥως ο κυριότερος εκφραστής της, ποία θέση έχει;
– Ο κ. Παπανδρέου δρομολογεί ένα αρχηγικό, αποϊδεολογικοποιημένο κεντρώο κόμμα. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την Αριστερά. Και για μας, όπως προηγουμένως είπα, το κεντρικό θέμα είναι η ανασυγκρότηση της Αριστεράς ως τρίτης μεγάλης παράταξης, που θα αμφισβητήσει τον νεοφιλελευθερισμό και τον δικομματισμό συνολικά. Ενα έκτακτο συνέδριο που είναι μη συνέδριο, εσωκομματικές εκλογές που είναι μη εκλογές, κομματικά όργανα που επιβεβαιώνουν διά σιωπής, συνιστούν αλλοίωση της δημοκρατικής οργάνωσης των κομμάτων ως παράγοντα εκδημοκρατισμού τόσο της πολιτικής όσο και της κοινωνίας. Η δημοψηφισματικού τύπου επιβεβαίωση αρχηγικών ηγεσιών αποτελεί επικίνδυνη παραφθορά της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Το πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο διακυβέρνησης και το νεοαρχηγικό πρότυπο μεταλλαγμένων κομμάτων οδηγούν σε συγκέντρωση υπερεξουσιών και σε αδιαφάνεια. Σε τέτοιες εκφυλιστικές αλλοιώσεις του κομματικού και αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, τον κυρίαρχο ρόλο έχουν οι μηχανισμοί των νέων εξουσιών επικοινωνίας, επιβολής και διαπλοκής. Αποφασίζουν, επιβάλλουν, προβάλλουν και νομιμοποιούν τις επιλογές τους, χρησιμοποιώντας για το θεαθήναι κόμματα, πολίτες και θεσμούς ως κομπάρσους.
Μεταλλαγμένες πολιτικές, μεταλλαγμένα κόμματα, μεταλλαγμένες κοινωνίες, μεταλλαγμένο μέλλον. Ποια σχέση μπορεί να έχουν με όλα αυτά αριστεροί πολίτες, προοδευτικοί πολίτες που είναι στον χώρο του ΠΑΣΟΚ, αγώνες και κατακτήσεις γενεών για την ουσιαστική δημοκρατική συμμετοχή και όχι για το θέατρο της πολιτικής υποκρισίας;
Η ενωτική πολιτική μας, απάντηση στο KKE
– Αυτήν την περίοδο βλέπουμε να επαναλαμβάνεται ένα «γνωστό» για την ελληνική Αριστερά προεκλογικό φαινόμενο: τη σύγκρουση-αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτικών του φορέων. Αλήθεια, πώς αισθάνεστε, τι σκέφτεστε για την έντονη, την σχεδόν πολεμική κριτική που δέχεστε από την ηγεσία του KKE;
– Σε αυτήν την πολεμική απαντάμε με την ενωτική μας πολιτική. Και αυτό δεν είναι ούτε αδυναμία ούτε αφέλεια. Εμείς τα τελευταία χρόνια έχουμε αποκομίσει πολύτιμες εμπειρίες από τα διεθνή κινήματα και από τις διεργασίες στην Ευρωπαϊκή Αριστερά. Απέναντι στο φαινόμενο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης γεννιέται και σιγά σιγά δυναμώνει ένα νέο μεγάλο κοινωνικό κίνημα και μια νέα Αριστερά. Αυτή η νέα Αριστερά προφανώς δεν προκύπτει με παρθενογένεση. Τη δημιουργούμε όλοι εμείς που πρέπει να υπερβούμε και αρνητικά δεδομένα και τις μεταξύ μας διαφορές. Το Ενωτικό Ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι καρπός αυτής της αντίληψης. Και είναι πολύ μεγάλο βήμα. Δυστυχώς το ΚΚΕ μένει έξω από όλα αυτά. Οι Ελληνες αριστεροί πρέπει στις εκλογές να επιλέξουν πού θα δώσουν την ενθάρρυνσή τους. Σε αυτό που εκπροσωπεί σήμερα ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς ή σε αυτό που εκπροσωπεί το ΚΚΕ.
– Πιστεύετε ότι αυτή η αντιπαράθεση προξενεί επιπλέον ζημιά στον ΣΥκαι γενικότερα στην Αριστερά;
– Ο κόσμος της Αριστεράς στην ελληνική κοινωνία έχει μεγάλη και σεβαστή παρουσία. Τα προβλήματα και οι αδυναμίες της χρησιμοποιούνται συστηματικά, για να περιθωριοποιείται και να ενοχοποιείται η Αριστερά. Αυτός ο κόσμος πρέπει και να πεισμώσει και να αξιώσει τη διακριτή θέση που αξίζει και μπορεί να έχει. Σε όλο τον κόσμο η ριζοσπαστική Αριστερά μαζί με τα κοινωνικά κινήματα αγωνίζονται για τον διαφορετικό κόσμο. Η Αριστερά είναι αγωνία για το μέλλον. Οι αντιπαραθέσεις κομματικού ηγεμονισμού και ιδεολογικού μονοπωλίου δεν είναι εκεί που διαμορφώνονται οι καινούργιες διεργασίες, είναι αλλού.
Οι καιροσκόποι κάνουν ζημιά στην πολιτική
– Τον τελευταίο καιρό είχαμε μια επανάληψη του γνωστού από παλαιότερες στιγμές σκηνικού, κάποια από τα στελέχη της ανανεωτικής Αριστεράς να δείχνουν σχεδόν γοητευμένα από τις «σειρήνες» του ΠΑΣΟΚ. Σε ποιο βαθμό εκτιμάτε ότι τέτοιες επιλογές, μεμονωμένες πλην όμως ηχηρές, θα προκαλέσουν (εκλογική) ζημιά στον ΣΥΝ;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία πως πρόκειται για λυπηρό φαινόμενο που κάνει ζημιά. Οχι μόνο σε μας. Ομως άνθρωποι που βάζουν την προσωπική τους στρατηγική πάνω από ιδέες και αξίες, υπάρχουν σε όλους τους χώρους. Σε ό,τι αφορά εμάς έχουμε αποδείξει με τη στάση μας και με την πολιτική μας ότι δεν έχουμε καμία σχέση με τέτοια φαινόμενα. Για το συγκεκριμένο θέμα έχουμε συγκρουστεί πολύ σκληρά με το ΠΑΣΟΚ. Διότι για τα φαινόμενα του καιροσκοπισμού έχει ευθύνη κυρίως αυτός που τα ενθαρρύνει και προσπαθεί να τα εμφανίσει ως αποδεκτές και χρήσιμες συμπεριφορές. Οποιος έτσι αντιμετωπίζει τον παραγοντισμό κάνει ζημιά συνολικά στην πολιτική και τελικά υφίσταται ο ίδιος τις αρνητικές συνέπειες. Η αποκατάσταση της πολιτικής στην προτεραιότητα και την αξιοπιστία που πρέπει να έχει, σημαίνει νέα αντίληψη για την ευθύνη, την ηθική και τη συνέπεια της πολιτικής.
Πρωτοφανής διαφθορά και διαπλοκή
– Απολογιστικά. Ποιο θεωρείτε ότι ήταν το μεγαλύτερο λάθος του κ. K. Σημίτη; Και ποια η καλύτερη στιγμή της διακυβέρνησής του;
– Για το όλο εγχείρημα του κ. Σημίτη θα πρέπει να μιλήσουμε νηφαλιότερα αργότερα. Νομίζω όμως ότι, ανεξάρτητα από προθέσεις, ο κ. Σημίτης μετέτρεψε την έννοια του εκσυγχρονισμού και την έννοια της κεντροαριστεράς σε προπέτασμα για τη συντηρητική μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ. Και ότι μέσα από τη διαδικασία εκχώρησης στα ιδιωτικά συμφέροντα μεγάλων τμημάτων της δημόσιας περιουσίας και των πολιτικών που βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο εξέθρεψε φαινόμενα πρωτοφανούς διαπλοκής και διαφθοράς.
– Αλήθεια… Οσον αφορά το κόμμα σας… Υπάρχει κάτι, από όσα αποφασίστηκαν ή έγιναν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, το οποίο θα αλλάζατε, αναγνωρίζοντας σήμερα ότι ήταν λάθος επιλογή ή πως θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά και σήμερα ο ΣΥνα βρισκόταν σε καλύτερη θέση;
– Αναμφισβήτητα επιμέρους λάθη μπορεί να υπήρξαν. Οπως επίσης μπορεί να υπήρξε και υπερβολική ανοχή σε φαινόμενα που έδειχναν από καιρό πού επρόκειτο να οδηγήσουν. Ομως στις βασικές κατευθύνσεις θεωρώ ότι κινηθήκαμε σωστά και ότι κυρίως ήρθαμε σε επαφή με ό,τι πιο σύγχρονο κινείται στον χώρο των κινημάτων και της Αριστεράς.