Σε μια πορεία ριζικών αλλαγών το εύρος των οποίων ουδείς γνωρίζει όμως με ακρίβεια, και με πολλές υπόγειες αμφισβητήσεις για τις επιλογές του προέδρου του κόμματος κ. Γ. Παπανδρέου, τις οποίες επιτείνει η αίσθηση πολιτικής ηγεμονίας της Ν.Δ. στην παρούσα τουλάχιστον φάση, το ΠΑΣΟΚ εισήλθε από χθες και επισήμως στον αστερισμό του συνεδρίου του προσεχούς Νοεμβρίου.
Ο κ. Γ. Παπανδρέου κατέστησε σαφές το τελευταίο διήμερο, απευθυνόμενος στο Εθνικό Συμβούλιο αρχικά, και εν συνεχεία στην Κεντρική Επιτροπή, ότι στις προθέσεις του είναι η δημιουργία ενός «νέου ΠΑΣΟΚ», το οποίο θα είναι σε θέση, όπως υποστήριξε, να ανταποκριθεί στις ανάγκες της «νέας μεταπολίτευσης». Ομως, υπήρξε ελάχιστα διαφωτιστικός όσον αφορά το πολιτικό του σχέδιο και κυρίως τις νέες δομές που σχεδιάζει: Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ προανήγγειλε ουσιαστικά την κατάργηση της Κεντρικής Επιτροπής και των νομαρχιακών οργανώσεων, που υπήρξαν πόλοι ισχυρής κομματικής εξουσίας, αλλά και παραγωγής πολιτικής δράσης σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο. Ενώ άφησε μετέωρο το ερώτημα, εάν την επομένη του συνεδρίου θα συνεχίσουν να υφίστανται ακόμη και οι κρίσιμοι ρόλοι του γραμματέα και του Ε.Γ.
Δύο ερωτήματα
Ετσι τα ερωτήματα που κυριάρχησαν μεταξύ των 600 μεσαίων, ανώτερων και κορυφαίων στελεχών που παρακολούθησαν τις εργασίες του Εθνικού Συμβουλίου ήταν ευλόγως δύο. Πρώτον, εάν μέσω της «συμμετοχικής δημοκρατίας» το ΠΑΣΟΚ τείνει να μετατραπεί σε ένα αρχηγικό κόμμα «νέου τύπου». Και δεύτερον, κατά πόσο οι νέες αποκεντρωμένες δομές κομματικής οργάνωσης που έστω αχνά περιέγραψε ο κ. Γ. Παπανδρέου, είναι σε θέση να υπηρετήσουν τις οργανωτικές ανάγκες ενός κόμματος εξουσίας, όπως επιθυμεί να παραμείνει το ΠΑΣΟΚ.
Τον προβληματισμό, στο στρατόπεδο του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης επέτεινε το γεγονός ότι ο κ. Γ. Παπανδρέου, αλλά και ο γραμματέας του ΠΑΣΟΚ κ. Μ. Χρυσοχοΐδης καθώς και ο πρώην πρωθυπουργός κ. Κ. Σημίτης απέφυγαν επιμελώς μια σε βάθος ανάλυση των αιτίων της πρόσφατης, μεγάλης σε εύρος, εκλογικής ήττας αν και τούτο από πολλούς εθεωρείτο απαραίτητη προϋπόθεση για την είσοδο σε φάση ανάκαμψης. Μάλιστα, πολλά μέλη του Εθνικού Συμβουλίου δεν έκρυβαν την οργή τους για το περιεχόμενο της σχετικής εισήγησης του Ε.Γ., η οποία σε μεγάλο βαθμό περιορίζονταν στην καταγραφή των στρωμάτων που στις τελευταίες εκλογές εγκατέλειψαν το ΠΑΣΟΚ.
Αλλά κυρίως για το γεγονός ότι οι πρώτοι που έλαβαν το λόγο την Παρασκευή το απόγευμα προκειμένου να διατυπώσουν απόψεις για τα αποτελέσματα της 7ης Μαρτίου ήταν πρόσωπα που μέχρι και την προηγουμένη των εκλογών είχαν κυβερνητικές ευθύνες!
Ετσι δεν είναι τυχαίο ότι μια σειρά από μεσαία και ανώτερα στελέχη έκαναν εν συνεχεία ευθέως λόγο για κρίσιμα λάθη όλη την περασμένη τετραετία, με βασικότερα την απομάκρυνση των κυβερνήσεων του κ. Σημίτη από τις ασθενέστερες τάξεις, τον δογματισμό και την αλαζονεία κορυφαίων υπουργών, και την εμφανή τάση υποβάθμισης των καθημερινών προβλημάτων του πολίτη μέσω της φιλολογίας περί «ισχυρής Ελλάδας».
Ατυπο διευθυντήριο
Το τρίτο πεδίο προβληματισμού για την περαιτέρω πορεία του ΠΑΣΟΚ είναι η κατ’ ορισμένους αδυναμία του κ. Γ. Παπανδρέου να διαμορφώσει μια συνεκτική ομάδα πολιτικής διεύθυνσης του κόμματος. Βεβαίως, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ παρά την -από του βήματος του Εθνικού Συνεδρίου- διάψευση των δημοσιευμάτων περί δημιουργίας μιας νέας «ηγετικής ομάδας», έχει καταλήξει σε ένα άτυπο πολιτικό διευθυντήριο το οποίο συναποτελούν οι κ.κ. Αννα Διαμαντοπούλου, Χρυσοχοΐδης, Σκανδαλίδης, Ρέππας, Πετσάλνικος και Σκανδαλίδης, και στο οποίο αναμένεται να προστεθεί ο κ. Βενιζέλος και ένα δύο ακόμη στελέχη. Ενώ, ανέθεσε πρόσθετους ρόλους, με τον ορισμό, την περασμένη Πέμπτη, των συντονιστών της Κοινοβουλευτικής Ομάδας.
Ομως, η επάρκεια και πολιτική αποτελεσματικότητα των ανωτέρω σχημάτων μένει να αποδειχθεί στην πράξη. Εξάλλου, σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη στη λειτουργία του πρώτου έχουν αρχίσει να γίνονται ορατές, εκ μέρους ορισμένων, τάσεις «προσωπικών στρατηγικών». Πάντως, θετικό για τον κ. Παπανδρέου είναι το γεγονός ότι προβεβλημένα στελέχη που έμειναν εκτός της κατανομής ουσιαστικών αρμοδιοτήτων, όπως η κ. Βάσω Παπανδρέου, ο κ. Α. Τσοχατζόπουλος και οι κ. Ευθυμίου, Παπαντωνίου, Χριστοδουλάκης, Πρωτόπαπας, Βερελής, δεν προτίθενται να του δημιουργήσουν προβλήματα. Μάλιστα, η κ. Βάσω Παπανδρέου σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις της χαρακτηρίζει σκόπιμο να δοκιμαστούν σε κρίσιμες θέσεις και νέα πρόσωπα.
Ωστόσο, πολλοί εκτιμούν πως η «ανοχή» την οποία απολαμβάνει από το σύνολο των δυνάμεων του ΠΑΣΟΚ ο κ. Γ. Παπανδρέου, στην παρούσα φάση μπορεί να έχει ημερομηνία λήξεως την επομένη της αναμέτρησης των ευρωεκλογών, εάν η διαφορά υπέρ της Ν.Δ. διευρυνθεί περαιτέρω και υπερκαλύψει τις 4,8 ποσοστιαίες μονάδες της 7ης Μαρτίου.