Το απόγευμα της Παρασκευής συγκεντρώθηκε σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών μια ομάδα εργοληπτών της 5ης τάξης. Θέμα της συγκέντρωσης ήταν η επιβίωση των «αετονύχηδων» στο νέο καθεστώς, δηλαδή χωρίς τον μαθηματικό τύπο επιλογής αναδόχου, καθώς ήδη οι υπηρεσίες ανέθεσαν έργο κάνοντας δεκτή την αιτιολόγηση εργολήπτη που δεν συμμετείχε στη «μοιρασιά».
Πριν από λίγες ημέρες, οι υπηρεσίες του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ προκήρυξαν με τη διαδικασία του κατεπείγοντος ένα μικρό λιμενικό έργο στη Νάξο (προϋπολογισμού περί τα 2,5 εκατ. ευρώ). Με την προκήρυξη -κατά σύμπτωση- καλούσαν μόνο τις εταιρείες της ανώτατης τάξης, δηλαδή τα περισσότερα μέλη του κατασκευαστικού λόμπι. Χρειάστηκε να γίνει αρκετός θόρυβος από τους μικρότερους εργολήπτες, που απείλησαν θεούς και δαίμονες, προκειμένου το υπουργείο να πάρει πίσω την προκήρυξη και να επιτρέψει και σε εταιρείες της ΣΤ΄ τάξης να διεκδικήσουν το έργο.
Στη Μαραθώνια Διαδρομή
Ακόμα πιο απίθανα πράγματα συνέβησαν και συμβαίνουν στα αντιπλημμυρικά έργα της Μαραθώνιας Διαδρομής, τα μισά από τα οποία έχουν κατασκευαστεί χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ποτέ ο διαγωνισμός! O ανάδοχος του έργου κατασκευής του δρόμου (χωρίς τα αντιπλημμυρικά), που αντικαταστάθηκε λίγες ημέρες μετά τις εκλογές λόγω οικονομικών προβλημάτων, θεωρούσε ότι θα το αναλάβει σίγουρα, αφού αυτή ήταν η συμφωνία με βάση την κατανομή του λόμπι των εργολάβων. Αρχισε, λοιπόν, να κατασκευάζει τα αντιπλημμυρικά, ενώ ο διαγωνισμός βρίσκονταν σε εξέλιξη και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Για να τον ικανοποιήσουν, οι υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ πιστοποιούσαν ότι είχε ολοκληρώσει τμήμα του δρόμου που είχε αναλάβει, έστω και αν δεν το είχε αγγίξει. Γι’ αυτόν το λόγο το Δημόσιο πλήρωνε για τμήμα της Μαραθώνιας Διαδρομής που κατασκευάζεται τώρα από άλλο εργολήπτη (και συνεπώς θα ξαναπληρωθεί…). Τώρα ακούγεται ότι οι υπηρεσίες επιχειρούν το «κουκούλωμα» της υπόθεσης, με την ακύρωση του διαγωνισμού για τα αντιπλημμυρικά.
Τιμωρία των ενόχων
Τα τρία παραδείγματα που προαναφέρθηκαν δείχνουν ότι ο σημερινός σαθρός μηχανισμός παραγωγής των έργων δεν είναι διατεθειμένος να παραδοθεί αμαχητί. Οι μηχανικοί επισημαίνουν ότι τα προβλήματα μιας ολόκληρης δεκαετίας, κατά την οποία μια μικρή ομάδα εργοληπτών απομύζησε τα κονδύλια του B΄ και Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΚΠΣ), με την ανοχή των προηγούμενων κυβερνήσεων, δεν λύνονται μόνο με καλές προθέσεις. Αναφέρουν το παράδειγμα της Ιταλίας, όπου όταν αποκαλύφθηκε η συμπαιγνία των τεχνικών εταιρειών (κάποιες ελέγχονταν από τη μαφία), με βάση έναν αντίστοιχο μαθηματικό τύπο, υπήρξαν φυλακίσεις εργολάβων και δημοσίων λειτουργών. Μια ματιά στον κατάλογο των τεχνικών εταιρειών που κυριαρχούσαν προ δεκαπενταετίας στην Ιταλία και μια σύγκριση με τις εταιρείες που βρίσκονται σήμερα στην κορυφή, αποδεικνύει του λόγου το ασφαλές.
Συνεπώς, «δεν αρκεί μόνο η επαναφορά των δημοσίων έργων σε καθεστώς διαφάνειας προκειμένου να περισωθεί έστω ένα μικρό τμήμα των κοινοτικών κονδυλίων». Κατά τα στελέχη του κλάδου, «χρειάζεται και η παραδειγματική τιμωρία των ενόχων, στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται ότι υπήρξε συμπαιγνία για τον καθορισμό του αποτελέσματος ενός διαγωνισμού, με αξιοποίηση του μαθηματικού τύπου».
Μια τέτοια περίπτωση είναι η παράκαμψη Βόλου, έργο το οποίο ακυρώθηκε γιατί οι περισσότερες από τις 37 προσφορές είχαν γραφεί από πέντ’ – έξι στελέχη τεχνικών εταιρειών. H αρμόδια επιτροπή παρέβλεψε αυτό το οφθαλμοφανές γεγονός και είχε προχωρήσει ακόμα και στην ανακήρυξη μειοδότη…
Κέρκυρα και Λαμία
Μια άλλη επιτροπή στην Κέρκυρα είχε κατακυρώσει έργο ακόμα και όταν διαπίστωσε ότι οι εγγυητικές επιταγές των υποψηφίων είχαν έναν και μόνο εγγυητή: την τεχνική εταιρεία που τελικώς το ανέλαβε. Το ίδιο συνέβη και σε έργο στη Λαμία, όπου κατόπιν δημοσιευμάτων και απειλών διαπίστωσε η επιτροπή την ομοιότητα των προσφορών που είχαν κατατεθεί μαζικά σε σακούλα απορριμμάτων. Ακόμα και μετά τις εκλογές, η ΕΥΔΕ/ΠΑΘΕ (η ειδική υπηρεσία για την προώθηση του οδικού άξονα) ετοιμαζόταν να εισηγηθεί την πραγματοποίηση ενός ακόμα διαγωνισμού (του τρίτου…) για το έργο της Κακιάς Σκάλας, το κόστος του οποίου είναι υπερδιπλάσιο του αρχικού προϋπολογισμού και δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.
Η ηγεσία του υπουργείου επικαλείται τη νομιμότητα, παραβλέποντας τα διοικητικά μέτρα που μπορεί να λάβει για να αποτρέψει την επανάληψη τέτοιων φαινομένων και να τιμωρήσει τις τεχνικές εταιρείες και τους υπηρεσιακούς παράγοντες που εμπλέκονται σε υποθέσεις με «στημένους» διαγωνισμούς. Τη νομιμότητα και τη δαιδαλώδη νομοθεσία αξιοποίησαν τα μέλη του κατασκευαστικού λόμπι, σε αγαστή συνεργασία με ορισμένες υπηρεσίες, προκειμένου να καθοδηγούν τα έργα στον εργολάβο της επιλογής τους και να βγάλουν εκτός παιχνιδιού τους «αντιφρονούντες».
Στην Εγνατία Οδό
Οι τελευταίοι διαγωνισμοί για τα τέσσερα έργα της Εγνατίας Οδού μοιράστηκαν με χειρουργική ακρίβεια, με βάση τον μαθηματικό τύπο. Υπήρξαν συναντήσεις, διαπραγματεύσεις και εν τέλει προσφορές που καθοδηγούσαν σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Βεβαίως, τίποτα δεν πήραν χαμπάρι οι υπηρεσίες της «Εγνατία Οδός A.E.», η διοίκηση της οποίας κατέθετε και αιτήσεις αναίρεσης στο Ελεγκτικό Συνέδριο και στο Συμβούλιο της Επικρατείας «για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος».
Οι μηχανικοί υποστηρίζουν ότι η νέα ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ πρέπει να ασχοληθεί πρωτίστως με τις εκκρεμότητες σε ουκ ολίγες εργολαβίες της Εγνατίας που έχουν ξεκινήσει προ πενταετίας, το κόστος των έργων έχει πολλαπλασιαστεί και ουδείς γνωρίζει πότε θα παραδοθούν (όπως το τμήμα της Δωδώνης). Ολοι κατανοούν ότι υπάρχει πίεση χρόνου, γιατί υπάρχει κίνδυνος απώλειας κοινοτικών πόρων στην περίπτωση που δεν κατακυρωθούν άμεσα τα τέσσερα έργα της Εγνατίας που προκηρύχθηκαν το περασμένο καλοκαίρι. Παράλληλα, όμως, μπορούν να ληφθούν τα διοικητικά και νομοθετικά μέτρα για να περιοριστεί η δράση των «αετονύχηδων». Ούτως ή άλλως, το Δημόσιο θα ζημιωθεί στην περίπτωση που τα συγκεκριμένα έργα θα κατακυρωθούν με βάση το μοντέλο του μαθηματικού τύπου.
Λήψη άμεσων μέτρων
Οι υποστηρικτές του σημερινού μοντέλου ανάθεσης των δημοσίων έργων, που οδήγησε τα κοινοτικά κονδύλια στις τσέπες ολίγων «αρχιερέων» της διαπλοκής και ορισμένων (ευτυχώς ολίγων) επίορκων στελεχών του ΥΠΕΧΩΔΕ, επιχειρούν να πείσουν την ηγεσία του υπουργείου ότι πρόκειται απλώς περί «βεντέτας». Οτι πρόκειται για μια ανελέητη κόντρα μεταξύ της κατασκευαστικής εταιρείας «Μηχανική» και των υπολοίπων ισχυρών εργοληπτών που μοιράζουν τις δουλειές. Ομως, οι χιλιάδες μηχανικοί που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν το κατασκευαστικό λόμπι και τους «αεριτζήδες» ζητούν τη λήψη άμεσων μέτρων για να σταματήσει ο φαύλος κύκλος της «αρπαχτής».