O κ. Κωνσταντίνος Καρατζάς, δεν έχει φυσικά το ανάστημα του πατριάρχη του τραπεζικού συστήματος, που διεκδικεί δικαίως ο κ. Γιάν. Κωστόπουλος, ούτε το διεθνές λούστρο του κ. Τάκη Αράπογλου. Διευθύνει, όμως, επιτυχώς, μια μικρή τράπεζα, την Aspis Bank, που από στεγαστική μετεξελίχθηκε σε εμπορική και η οποία είναι από τις πλέον κερδοφόρες, ενώ μεγαλώνει σταθερά από χρόνο σε χρόνο. Δικαιούται, λοιπόν, να έχει ισοδύναμη με τους μεγαλοτραπεζίτες άποψη, για τα προβλήματα της οικονομίας μας και προσωπικά εξετίμησα ιδιαίτερα ένα σημείο από την ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε στον συνάδελφό μου στην «Καθημερινή» κ. Λεων. Στεργίου.
Είπε, λοιπόν, ο κ. Κων. Καρατζάς (αδελφός του αείμνηστου Θεόδ. Καρατζά, που άφησε εποχή στην Εθνική Τράπεζα): «Οι τραπεζίτες θα πρέπει να επανακτήσουν τον κοινωνικό τους ρόλο και αποστολή. Σήμερα, οι τράπεζες επικεντρώνονται στα κέρδη και στα μερίδια αγοράς, που σαφώς αποτελούν θεμιτούς στόχους, στο πλαίσιο του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αλλά η τραπεζική λειτουργία είναι μια λειτουργία εκχωρημένη από την κοινωνία, που αποβλέπει στην καλύτερη αξιοποίηση των πλεοναζόντων πόρων μιας οικονομίας, μέσω επενδύσεων και εργαλείων προώθησης εμπορικών και άλλων δραστηριοτήτων και συνεπώς εμπεριέχει κοινωνικό ρόλο. O σύγχρονος τραπεζίτης πρέπει να επιδιώκει το κέρδος, αλλά μέσα από την ικανοποίηση των παραπάνω στόχων».
Ομολογώ ότι, ενώ συνομιλώ τακτικά με όλους τους μεγαλοτραπεζίτες της χώρας μας, δεν ακούω τέτοιες ριζοσπαστικές απόψεις. Αντίθετα, όταν στους συνομιλητές μου λέγω ότι στη σημερινή περίοδο, που η ανάπτυξη είναι το κρίσιμο μέγεθος που θα προσδιορίσει και τη δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά και την κοινωνική ευημερία και τους ερωτώ αν προωθούν επιχειρηματικά σχήματα στη βιομηχανία, στο εμπόριο, στον τουρισμό, αν βοηθούν τον νέο επιχειρηματία, που έχει ωραίες ιδέες αλλά όχι ακίνητα για υποθήκη, γενικά αν προάγουν τις επενδύσεις, παίρνω τη στερεότυπη απάντηση: «Μα εμείς δεν είμαστε επενδυτικές τράπεζες. Είμαστε εμπορικές τράπεζες». Φοβάμαι, λοιπόν, ότι πολλοί τραπεζίτες μας, δεν λέω όλοι, ζουν ακόμη στη σαράφικη εποχή του αείμνηστου Καζάσκη και πέφτουν με τα μούτρα στη λεγόμενη λιανική τραπεζική (στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια) για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους.
Και δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι μια μεγάλη χημική βιομηχανία (η βιομηχανία Λιπασμάτων, με δύο εργοστάσια, ένα στη Θεσσαλονίκη και ένα στην Καβάλα), που έχει σοβαρά προβλήματα, δεν χρηματοδοτείται από τις τρεις τράπεζες, που ελέγχουν το μετοχικό τους κεφάλαιο, δηλαδή την Εθνική, την Εμπορική και την Alpha, και αναγκάσθηκε να προσφύγει στην Aspis Bank, που της έδωσε δάνειο!
Οπως μου έλεγε ο διοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Τάκης Αράπογλου, ο οποίος κάνει εδώ και μήνες μια συστηματική προσπάθεια να εντάξει στην πελατεία της τράπεζάς του τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, υπάρχει όντως ένα πρόβλημα, διότι η δυναμική του τραπεζικού συστήματος είναι η πρόταξη της χρηματοδότησης των νοικοκυριών αντί των επιχειρήσεων. Και πράγματι, τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος μιλάνε για αύξηση του δανεισμού προς τα νοικοκυριά με ετήσιο ρυθμό γύρω στο 30% έναντι μόλις 6,7% προς τις επιχειρήσεις. Ειδικά δε η καταναλωτική πίστη αυξάνεται με ρυθμό 35%, ενώ η χρηματοδότηση προς τη βιομηχανία, με ρυθμό 1,2%. Και μετά παραπονιόμαστε γιατί υποβαθμίζεται η παραγωγική βάση της οικονομίας ή γιατί αναπτύσσονται παρασιτικές δραστηριότητες για να εκμεταλλευθούν την υπερχρέωση των νοικοκυριών. Και πρέπει ακόμη να υπογραμμίσουμε εδώ ότι αυτή η εκρηκτική αύξηση στο δανεισμό των νοικοκυριών είναι καθοδηγούμενη από τις ίδιες τις τράπεζες, οι οποίες μέσα από μια εκκωφαντική και καταιγιστική πλύση εγκεφάλου με τη βοήθεια της τηλεόρασης παρασύρουν όλο και νέα νοικοκυριά στο να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδό τους, προεξοφλώντας μελλοντικά και αβέβαια εισοδήματα.
Βέβαια, αυτή η επικοινωνιακή πολιτική των τραπεζών αποδίδει. Απόδειξη ότι οι τραπεζικός τομέας είναι σχεδόν ο πιο κερδοφόρος της οικονομίας μας και οι πιο πολυπληθείς μετόχοί τους ευχαριστημένοι. Ομως, επειδή, πολύ σωστά λέγει ο κ. K. Καρατζάς οι τράπεζες διαχειρίζονται κοινωνικούς πόρους, εύλογο είναι το αίτημα να αρχίσουν να τους αξιοποιούν και υπέρ της ανάπτυξης της οικονομίας. Οι ιδιοκτήτες αυτών των πόρων, δηλαδή οι καταθέτες, δεν παίρνουν ουσιαστικά ούτε το μισό του πληθωρισμού, ας έχουν λοιπόν ως παρηγοριά ότι τουλάχιστον με τα χρήματά τους ανοίγουν νέες επιχειρήσεις και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας.
Τώρα που η κυβέρνηση επισπεύδει τις μεταρρυθμίσεις, νομίζω ότι οι τράπεζες έχουν μια μεγάλη πρόκληση στην οποία πρέπει να ανταποκριθούν. Πρόκειται για τον νόμο που ψηφίσθηκε πρόσφατα και αφορά τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι τράπεζες έχουν μεγάλους πελάτες που έχουν άφθονα κεφάλαια. Ας τους καθοδηγήσουν λοιπόν σωστά και ας τους πείσουν να αναλάβουν μεγάλα έργα.