Στην «Καθημερινή» της 8ης Οκτωβρίου τρέχοντος έτους έχει δημοσιευθεί άρθρο του Αγγλου καθηγητή Richard Clogg, με τίτλο, «Οι ναζί συνέχισαν τον πόλεμο και το ’45», με το οποίο για πρώτη φορά δημοσιοποιείται, ότι στην περίοδο της Κατοχής είχε συγκροτηθεί από τους Γερμανούς και ομάδα Βλάχων αλεξιπτωτιστών, από τους οποίους μερικοί είχαν ριχθεί στην Ελλάδα, στις 14 Φεβρουαρίου 1945.
Εχω ερευνήσει τη δράση των Βλάχων στη χώρα μας κατά την περίοδο της Κατοχής (1941-1944) και ας μου επιτραπεί, για την ενημέρωση των αναγνωστών να παραθέσω μερικά στοιχεία, τα οποία συμπληρώνουν κενά και απαντούν στα ερωτήματα που θέτει στο άρθρο του ο καθηγητής Clogg.
1.Στο βιβλίο μου «Τα παιδιά της λύκαινας» (σ. 231) των εκδόσεων «Σοκόλης», αναφέρεται ότι στη Θεσσαλονίκη είχε συγκροτηθεί ξεχωριστή μονάδα -τάγμα- από Βλάχους, οι οποίοι είχαν εξοπλιστεί από τους Γερμανούς, με διοικητή Γερμανό. Τη συγκρότησή της την είχαν ζητήσει με επιστολή τους, από τον δικτάτορα της Ρουμανίας Ιον Αντονέσκου, σπουδαστές των ρουμανικών σχολείων, τα οποία λειτουργούσαν προπολεμικώς στη χώρα μας, για να πολεμήσουν με τον ρουμανικό στρατό στο ανατολικό μέτωπο. H απάντηση του Αντονέσκου ήταν να ενταχθούν στον γερμανικό στρατό «διότι ήταν το ίδιο». Τρεις αξιωματικοί, ένας Γερμανός και δύο Ρουμάνοι, που είχαν αφιχθεί στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με τους Βλάχους Βιργίλιο Πούπη και K. Καλόγυρο, ρύθμισαν τα της συγκρότησης της μονάδας των Βλάχων.
2.Το τάγμα των Βλάχων, όπως είχε ονομασθεί, αριθμούσε 75 περίπου νέους στην ηλικία Βλάχους, κυρίως από τη Βέροια. Είχε διοικητή του τον φον Κάντεμπερκ και έδρα του το Καραμπουρνάκι. Οι άνδρες του είχαν εκγυμναστεί επί εξάμηνο από τον Γερμανό αξιωματικό Φρανκ Κράους Μπέργκερ, ως τμήμα της Βέρμαχτ. Από τη δύναμη αυτή είχαν επιλεγεί 15 για να συγκροτήσουν μονάδα αλεξιπτωτιστών, οι οποίοι και είχαν εκγυμναστεί από Γερμανούς αξιωματικούς στο Καραμπουρνάκι για τις μεθόδους ανορθόδοξου πολέμου και στο νησί Σκόπελος στη χρήση αλεξιπτώτου, όπου και πραγματοποίησαν 15 περίπου «εκπαιδευτικά άλματα».
3. Μετά το πέρας της εκπαίδευσής τους, η ομάδα των Βλάχων αλεξιπτωτιστών από βάσεις της Θεσσαλονίκης, του Βελιγραδίου, της Βουδαπέστης και της Βιέννης χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς σε πολλές, από αέρος, επιδρομές -σε εδάφη που, με την προέλασή του είχε κατακτήσει ο σοβιετικός στρατός- για την απελευθέρωση εγκλωβισμένων Γερμανών στρατιωτικών, για σαμποτάζ και άλλες αποστολές.
4. Μετά το πραξικόπημα του βασιλέως Μιχαήλ στη Ρουμανία και την ανατροπή του Αντονέσκου στις 23-8-1944, οι Γερμανοί σχεδίασαν μια επιχείρηση εναντίον του νέου καθεστώτος με στόχο την ανατροπή του. Τη διοργάνωση της επιχείρησης την ανέθεσαν στον Φρανς Κράους Βέργκεν, τον αξιωματικό που είχε εκπαιδεύσει το Τάγμα των Βλάχων στη Θεσσαλονίκη, ενώ την επίτευξη των επιζητούμενων στόχων την εμπιστεύτηκαν σε μια ομάδα 15 αλεξιπτωτιστών.
5. Καθώς ο εναέριος χώρος της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Γιουγκοσλαβίας, όπως και τα χερσαία τους σύνορα με την Αυστρία ελέγχονταν από τη συμμαχική αεροπορία και τον στρατό των χωρών αυτών που είχαν πλέον κηρύξει και τον πόλεμο κατά της Γερμανίας, είχε προκριθεί η ρίψη της ομάδας να γίνει στην ορεινή περιοχή της Δυτικής Ελλάδας και για την προσγείωση των αλεξιπτωτιστών η τοποθεσία «Πλαλίστρα» κοντά στη Βέροια, από όπου χωρίς πολλές δυσκολίες θα έφταναν στην πόλη Κόλιβε της Βουλγαρίας. Από του σημείου αυτού και πέρα η πορεία προς τα σύνορα και η διείσδυσή τους στη Ρουμανία ήταν εξασφαλισμένη.
6. H ομάδα αποτελούνταν από 3 άνδρες της Σιδηράς Φρουράς, δύο Ρουμάνους, Βλάχους, 6 από την ομάδα των αλεξιπτωτιστών της Θεσσαλονίκης και οι υπόλοιποι από τους Λεγεωναρίους Των Γκαρνάτσια – Παπανάτσια, 15 τον αριθμό, όλοι τους Βλάχοι, οι περισσότεροι καταγόμενοι από τη Βέροια και την Εδεσσα. H ομάδα συγκεντρώθηκε στο Γκουντραντόρφ, κοντά στη Βιέννη. Τα μέλη της επί ένα μήνα συμπλήρωσαν την εκπαίδευσή τους με έναν Βλάχο εκπαιδευτή, προερχόμενο από την ομάδα των 15 αλεξιπτωτιστών της Θεσσαλονίκης, ενώ από τον Γερμανό ανθυπολοχαγό Λορ ενημερώθηκαν για τον προορισμό της αποστολής τους: δημιουργία συνθηκών για την ανατροπή της νέας πολιτικής κατάστασης που δημιούργησε στη Ρουμανία το πραξικόπημα του βασιλέως Μιχαήλ κατά του στρατάρχη Αντονέσκου, με τη διαφώτιση και τον προσεταιρισμό των αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων, τη διάβρωση του ηθικού των Ρουμάνων και τη διενέργεια σαμποτάζ.
7. H ρίψη έγινε τη νύχτα της 13-14 Φεβρουαρίου 1945. Δεκατέσσερις Βλάχοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στην Κερπινή Αρκαδίας με εξοπλισμό τα πιστόλια τους, λίγα χρήματα και έναν ασύρματο. Μετά την προσγείωσή τους, όταν αντελήφθησαν πού βρίσκονταν, ήταν ήδη αργά. Σε λίγο έπεσαν στα χέρια των ελληνικών αρχών, αφού προηγουμένως είχαν απαλλαγεί από τα πιστόλια τους και τον ασύρματο. Μία ημέρα μετά τη σύλληψή τους, Αγγλοι τους ανέκριναν στην Αθήνα, παρουσία και του στρατηγού Ντόνοβαν των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Τον Ion Αdanucu-Αντανούτσου ή Ανταμίκου, που φερόταν ως αρχηγός, και τον Georgo Varduli, ως πρώτος ασυρματιστής, τους ανέκρινε ο ίδιος ο Ντόνοβαν. Επειτα από την ανάκριση, ο Αντανούτσου μεταφέρθηκε στην Αγγλία, ίσως για εξειδικευμένη ανάκριση από την οποία επέστρεψε έπειτα από ένα και πλέον μήνα.
8. Οι συλληφθέντες αλεξιπτωτιστές παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο και καταδικάστηκαν: οι Ιον Ανταμίκος, Νικόλαος Αναγνώστου και Γεώργιος Τζιατζιάς σε θάνατο, ο Γεώργιος Βαρδούλης σε ισόβια δεσμά, και σε μικρότερες ποινές οι υπόλοιποι 11. Οι τρεις πρώτοι εκτελέστηκαν στην Αίγινα το 1947, ο τέταρτος, έχοντας μετριαστεί η ποινή του, αφέθηκε ελεύθερος το 1952, όπως και οι υπόλοιποι. Ολοι τους, μετά την αποφυλάκισή τους παρέμειναν στη χώρα μας. Από την ομάδα τους, στην οποία περιλαμβάνω και τον επίσης Βλάχο εκπαιδευτή τους στο Γκούντραμντορφ, επιζούν δύο: ο ένας στη χώρα μας και ο άλλος σε χώρα της Ευρώπης.
9. H Λεγεώνα της Ρουμανίας ήταν η οργάνωση που συνέδραμε τον Αντονέσκου στην κατάκτηση και διατήρηση της αυταρχικής και φασιστικής εξουσίας του. H Ρωμαϊκή Λεγεώνα, που εμφανίστηκε στη χώρα μας στις αρχές της Κατοχής, ήταν δημιούργημα του διαβόητου Αλκιβιάδη Διαμάντη και του ανερμάτιστου δικηγόρου της Λάρισας Νικολάου Ματούση και των Ιταλών κατακτητών για την εξυπηρέτηση των αυτονομιστικών τους σχεδίων εις βάρος της χώρας μας με ίδρυση βλαχικού κράτους.
10. H Ελλάδα, στην επιχείρηση αυτή, επελέγη ως ενδιάμεσος σταθμός για να φθάσουν οι αλεξιπτωτιστές ασφαλέστερα στον τελικό προορισμό τους (Ρουμανία) και όχι για να συνεχίσουν τον πόλεμο κατά της χώρας μας με δολιοφθορές. Το λάθος του κυβερνήτη του αεροσκάφους στην επισήμανση του πεδίου προσγείωσης των αλεξιπτωτιστών, από απειρία ίσως ή λόγω καιρικών συνθηκών, ματαίωσε εν τη γενέσει της την επιχείρηση και την ολοκλήρωση της αποστολής τους.
* O κ. Σταύρος Αστερίου Παπαγιάννης είναι επί τιμή δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέας.