O εκρηκτικός ρυθμός με τον οποίο αυξάνονται τα χρέη των νοικοκυριών, οι καλές ημέρες που προμηνύει για τη Σοφοκλέους το διαμορφούμενο κύμα εξαγορών και άλλων deals στην αγορά και, τέλος, οι αναζητήσεις αρμοδίων, αλλά και μικροεπενδυτών για έναν τρίτο πυλώνα ασφάλισης, θέτουν στο τραπέζι των συζητήσεων με επείγοντα μάλιστα χαρακτήρα, το θέμα της αναδιαμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου για την άσκηση προληπτικής εποπτείας στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η «Καθημερινή» ήδη στο προχθεσινό της κύριο άρθρο τόνιζε ότι, αν η εποπτεία που ασκεί στις τράπεζες η Τράπεζα της Ελλάδος ήταν πιο αυστηρή και κυρίως αν έθετε κανόνες, θα επετύγχανε να χαλιναγωγήσει μια έκρηξη της κατανάλωσης που τροφοδοτείται αποκλειστικά με τραπεζικά δάνεια και η οποία δημιουργεί επικίνδυνες φούσκες τόσο στα ακίνητα όσο και στις αγορές άλλων αγαθών (π.χ. αυτοκίνητα). Σκέψεις, επίσης, για καλύτερη και αποτελεσματικότερη εποπτεία στη Σοφοκλέους διατυπώνονται όλο και συχνότερα, πράγμα που σημαίνει ότι τελικά πρέπει να δούμε από την αρχή το θεσμικό πλαίσιο εποπτείας.
Πράγματι, το ισχύον θεσμικό πλαίσιο που διέπει την εποπτεία του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος βασίζεται στην παραδοσιακή αρχή του κατακερματισμού των εποπτικών αρχών του χρηματοπιστωτικού τομέα, με βάση την ακόλουθη διάκριση:
– H Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για την εποπτεία των πιστωτικών και των χρηματοδοτικών ιδρυμάτων.
– H Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς είναι αρμόδια για την εποπτεία των μετοχών, των χρηματιστηριακών εταιρειών, καθώς και των επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών (εξαιρουμένων κατά κύριο λόγο των πιστωτικών ιδρυμάτων) και των οργανισμών συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΕΠΕΥ-ΕΛΔΕ).
– H νεοσύστατη Επιτροπή Εποπτείας της Ιδιωτικής Ασφάλισης είναι αρμόδια για την εποπτεία των ασφαλιστικών εταιρειών.
Ομως, ενώ οι ελέγχοντες είναι τρεις ανεξάρτητοι μεταξύ τους φορείς, η πλειοψηφία των ελεγχομένων εταιρειών είναι ενταγμένη σε ομίλους, μητρικές επιχειρήσεις των οποίων είναι είτε εταιρείες Holding, είτε τράπεζες, είτε ασφαλιστικές εταιρείες. H αναντιστοιχία αυτή ελεγκτών και ελεγχομένων θέτει εκ των πραγμάτων ως στόχο τη θεσμοθέτηση ενός ενιαίου φορέα εποπτείας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να διερευνηθούν δύο εναλλακτικές λύσεις:
(i) H πρώτη είναι η θεσμοθέτηση μιας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής, η οποία θα είναι αρμόδια για την προληπτική εποπτεία του συνόλου των διαμεσολαβούντων χρηματοπιστωτικών φορέων και την εποπτεία της κεφαλαιαγοράς. Στην περίπτωση αυτή θα επέλθει πλήρης αποδυνάμωση της Τραπέζης της Ελλάδος, καθώς οι λοιπές παραδοσιακές της αρμοδιότητες (εξαιρουμένης της αρμοδιότητας για την επίβλεψη των συστημάτων πληρωμών) έχουν εκχωρηθεί, στο πλαίσιο της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
(ii) Εναλλακτικά, κατά το πρότυπο της Ιρλανδίας (και εν μέρει της Ολλανδίας), η αρμοδιότητα της άσκησης προληπτικής εποπτείας στο σύνολο των διαμεσολαβούντων χρηματοπιστωτικών φορέων και της εποπτείας της κεφαλαιαγοράς μπορεί να ανατεθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος. H λύση αυτή, η οποία συνεπάγεται την απορρόφηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της Επιτροπής Εποπτείας της Ιδιωτικής Ασφάλισης από την Τράπεζα της Ελλάδος και τη μετατροπή τους σε διευθύνσεις της, είναι προτιμητέα και πρέπει να διευρυνθεί ουσιαστικά, καθώς:
– Ευνοείται από τις συνθήκες υπό τις οποίες είναι διαρθρωμένη η ελληνική αγορά του χρηματοπιστωτικού τομέα, καθώς (όπως έχει ήδη αναφερθεί) στο σύνολο των ελληνικών εταιρειών, μητρική επιχείρηση είναι πιστωτικά ιδρύματα.
– H Τράπεζα της Ελλάδος έχει αναμφισβήτητα το αναγκαίο κύρος (λόγω της μακρόχρονης αποτελεσματικής άσκησης εποπτείας στα πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα της χώρας) για την άσκηση εποπτείας σε όλες τις κατηγορίες διαμεσολαβούντων χρηματοπιστωτικών φορέων.
– Θα επιτευχθεί ο άριστος συνδυασμός για τη διασφάλιση των στόχων της μακρο-προληπτικής εποπτείας του χρηματοπιστωτικού συστήματος (που συνεχίζει να αποτελεί αρμοδιότητα της νομισματικής αρχής, δηλαδή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών) και της μικρο-προληπτικής εποπτείας (που αποτελεί αρμοδιότητα των εποπτικών αρχών).