Η κριτική που δέχεται τελευταία η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σε ό,τι αφορά τις συντελεσθείσες και επικείμενες αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση από μερίδα ενδιαφερομένων, είναι κατά τη γνώμη μου άδικες και μονόπλευρες.
Συγκεκριμένα, από κάποιες πλευρές εκφράζεται η άποψη ότι δεν υπήρξε διάλογος για τις επικείμενες αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση. Πρόκειται για εντελώς εσφαλμένη άποψη, η οποία παραγνωρίζει ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ενεργοποίησε το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο ΕΣΥΠ (Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας), το οποίο μέσω των επιμέρους συμβουλίων και επιτροπών παρήγαγε σημαντικό έργο διαβούλευσης και κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις.
Επιπλέον, οι πρυτάνεις κατέθεσαν συγκεκριμένες προτάσεις, ενώ πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις στη Βουλή, τόσο στο πλαίσιο των προ ημερησίας διατάξεως συζητήσεων, όσο και στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, ιδιαίτερα όταν εξεταζόταν το Σχέδιο Νόμου για τη Διασφάλιση της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Σε ό,τι αφορά την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, αυτή πάντοτε έτεινε ευήκοον ους στις προτάσεις που κατατέθηκαν είτε απευθείας, μέσω της διαδικτυακής πύλης του υπουργείου Παιδείας, είτε μέσω των αρμοδίων συλλογικών οργάνων και φορέων της εκπαίδευσης, είτε ακόμα και μέσω του Τύπου.
Βεβαίως, ο διάλογος προϋποθέτει συγκεκριμένες προτάσεις και κατανόηση των διαφορετικών απόψεων, κάτι που δεν γίνεται αντιληπτό από ορισμένους που εμμένουν σε στερεότυπες αντιλήψεις για το πολιτικό και ακαδημαϊκό «γίγνεσθαι».
Οσον αφορά τις καταλήψεις και τις απεργίες διαρκείας σε μερίδα των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, είναι κατανοητό ότι μικρές και δραστήριες μειοψηφίες προσπαθούν να επιβάλουν μια μονολιθική αντίληψη για τη σχέση πολιτείας-πανεπιστημίου. Και πάντως τα πανεπιστήμια έχουν και θα έχουν την ευθύνη και την αρμοδιότητα για τα ακαδημαϊκά ζητήματα που τους αφορούν στο πλαίσιο της αυτοδιοίκησής τους.
Αν και οι φοιτητές έχουν κάθε λόγο να έχουν κριτικό βλέμμα στις πρωτοβουλίες της εκτελεστικής εξουσίας, ταυτόχρονα πρέπει να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι η πολιτεία είναι ο κατεξοχήν αρωγός στην προσπάθεια ανάκαμψης της ανώτατης εκπαίδευσης.
Επίσης, η δημοκρατία επιβάλλει σεβασμό των αναγκών και προτεραιοτήτων των συμπολιτών μας: δηλαδή, σεβασμό στον φοιτητή που θέλει να ολοκληρώσει τις σπουδές του, να συνεχίσει την έρευνά του, να έχει καλύτερες προϋποθέσεις για ακαδημαϊκή και επαγγελματική σταδιοδρομία, στην κοινωνία που έχει προσδοκίες για μια ανώτατη εκπαίδευση που θα προσφέρει γνώση στους νέους και τα αγαθά της έρευνας στο κοινωνικό σύνολο.
Η κυβέρνηση οφείλει να λαμβάνει υπόψη της κατά το στάδιο των αποφάσεων τις ανάγκες του συνόλου της κοινωνίας, των σημερινών αλλά και των αυριανών φοιτητών.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι πρωτοβουλίες τις κυβέρνησης έχουν ισχυρά τεκμήρια δημοκρατικής -όχι μόνο διαδικαστικής, αλλά και ευρύτερα κοινωνικής- νομιμοποίησης. Πρόκειται για την υλοποίηση στόχων που περιλαμβάνονταν στο κυβερνητικό πρόγραμμα με το οποίο έλαβε την εντολή η Ν.Δ. το 2004, για ζητήματα στα οποία οι θέσεις της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης συγκλίνουν, για προτάσεις οι οποίες συγκεντρώνουν την ευρύτερη εκπεφρασμένη αποδοχή των πολιτών, για νόμους οι οποίοι υπερψηφίζονται από την πλειοψηφία των μελών της Βουλής.
Στο πλαίσιο των αρχών αυτών, η κυβέρνηση θέτοντας ως κεντρικό στόχο την επεξεργασία και υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αναβάθμιση της ποιότητας της ελληνικής εκπαίδευσης, ώστε όλοι οι Ελληνες πολίτες να έχουν ισότιμες ευκαιρίες προόδου και πρόσβασης σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα εφάμιλλο προς τα ευρωπαϊκά και διεθνή συστήματα, προώθησε: την ενίσχυση της χρηματοδότησης της ανώτατης εκπαίδευσης ανελλιπώς από το 2004, τη διασφάλιση της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση (Ν. 3374/2005), την εξυγίανση, απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών αναγνώρισης πτυχίων (Ν. 3328/ 2005), τη συστηματοποίηση και ενίσχυση των υφισταμένων πλαισίων εκπαίδευσης και κατάρτισης με θεσμοθέτηση αντίστοιχων ινστιτούτων στην ανώτατη εκπαίδευση (Ν. 3369/2005), την ίδρυση του Διεθνούς Πανεπιστημίου (Ν. 3391/2005) και την πρόβλεψη για κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα ελληνικών και ξένων ΑΕΙ, την ενίσχυση των ακαδημαϊκών χαρακτηριστικών των ΤΕΙ (Ν. 3404/2005), την προαγωγή της διαφάνειας στις μετεγγραφές (Ν. 3282/2004) και την καθιέρωση ενός πλαισίου αρχών για την ανάδειξη των διοικητικών οργάνων των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης (Ν.3442/2006).
Οι προτάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας και των πρυτάνεων για τις επικείμενες μεταρρυθμίσεις, όπως ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό στη Βουλή (26.5.06) περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της συνταγματικά κατοχυρωμένης αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ με την κατάρτιση οργανισμών και εσωτερικών κανονισμών λειτουργίας, την καθιέρωση τετραετούς ακαδημαϊκού αναπτυξιακού προγραμματισμού για την επίτευξη των στόχων και την ανταπόκριση στην αποστολή τους, την καθιέρωση του θεσμού του συνηγόρου του σπουδαστή, την προώθηση μέτρων για τη διαφάνεια και τη δημοσιότητα και τη συγκρότηση Επιτροπής Δεοντολογίας σε κάθε ίδρυμα, την κωδικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου για τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις, τα καθήκοντα των μελών του διδακτικού προσωπικού, τη χρηματοδότηση των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων, τη διασφάλιση ουσιαστικού σεβασμού στο πανεπιστημιακό άσυλο κ.λπ.
Είναι βέβαιον ότι οι επικείμενες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης δεν θα εξαντλήσουν τις προοπτικές προόδου της ανώτατης εκπαίδευσης. Είναι βέβαιον ότι κάθε κυβερνητική πρωτοβουλία εκτίθεται στον δημόσιο διάλογο και στην κριτική. Η πρόοδος, όμως, θα συντελεσθεί μόνο μέσα από την ανάληψη δράσης και την τεκμηριωμένη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των υλοποιούμενων μέτρων.
Εν κατακλείδι, το πρόταγμα περί διασφάλισης υψηλού επιπέδου δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης δεν διαφοροποιεί τους Ελληνες. Είμαστε όλοι υπέρμαχοι αυτού του προτάγματος και καταβάλλουμε τις προσπάθειές μας προς την ίδια κατεύθυνση, έστω και αν διαφοροποιούμαστε ως προς τα μέσα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι προσερχόμενοι -κυβέρνηση, κόμματα, πανεπιστημιακοί, φοιτητές, πολίτες- στον διάλογο για τις μεταρρυθμίσεις στην ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να σέβονται βασικά ζητήματα δημοκρατικής νομιμοποίησης και να αντιλαμβάνονται ότι ολόκληρη η κοινωνία και οι επόμενες γενιές έχουν δικαίωμα απόλαυσης στα αγαθά της διδασκαλίας και της έρευνας στην ανώτατη εκπαίδευση.
Αλλωστε και η χώρα έχει ανάγκη από υψηλού επιπέδου επιστήμονες. Για αυτό και το καλό δημόσιο πανεπιστήμιο είναι ταυτόχρονα σκοπός και μέσο για την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της Ελλάδος.