Το έναυσμα για να αναπτυχθεί και δημόσια ένας προβληματισμός που, όπως όλα δείχνουν, συζητείται εδώ και αρκετό καιρο ατύπως στο Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών, πρόσφερε η πρόταση-παρέμβαση του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Κων. Στεφανόπουλου για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οσο περνούν οι μέρες, ωστόσο, στο εσωτερικό της κυβέρνησης πληθαίνουν οι φωνές «αντίστασης» έναντι οιασδήποτε σκέψης για αλλαγή στρατηγικής, ως αποτέλεσμα της αδιέξοδης, έως σήμερα, τακτικής να παραπέμπονται τα ελληνοτουρκικά προβλήματα στο απώτερο και απολύτως αβέβαιο ευρωπαϊκό μέλλον της Τουρκίας και μάλιστα χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Η αμεσότητα με την οποία η υπουργός Εξωτερικών κ. Ντόρα Μπακογιαννη και ο υπουργός Επικρατείας κ. Θ. Ρουσόπουλος έσπευσαν να συμφωνήσουν δημοσίως ότι η πρόταση του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας είναι ενδιαφέρουσα και δεν μπορεί να σχολιαστεί με τη λογική του «άσπρου – μαύρου», επιβεβαίωσε τις πληροφορίες που φέρουν την κυβέρνηση να προβληματίζεται σοβαρά για την κατεύθυνση που θα μπορούσε να έχει μια αναπροσαρμογή της μέχρι σήμερα στάσης της Αθήνας έναντι της Αγκυρας.
Απολύτως ενδεικτική της κινητικότητας αυτής είναι η εκτίμηση που διατύπωσε στην «Κ» υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος ότι «η παραπομπή στη Χάγη ίσως αποδειχθεί ένα χρήσιμο διπλωματικό μέσο το αμέσως επόμενο διάστημα».
Μεγάλη επιφύλαξη
Διαφορετικό, ωστόσο, είναι το κλίμα που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, όπου οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν με πολύ μεγάλη επιφύλαξη, αν όχι με έντονη αρνητική διάθεση, ενδεχόμενη αλλαγή πλεύσης της Αθήνας. Από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της ανάγκης εκπόνησης μιας νέας στρατηγικής εμφανίστηκαν ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιάς και ο ευρωβουλευτής και στενός συνεργάτης της υπουργού Εξωτερικών, κ. Κ. Χατζηδάκης, ο οποίος δήλωσε σχετικά ότι «θα πρέπει να ξαναπιάσουμε το νήμα της Χάγης».
Στον αντίποδα βρίσκονται πολλά κορυφαία κυβερνητικά στελέχη, τα οποία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι ενδεχόμενη αλλαγή του δόγματος ότι «η μόνη ελληνοτουρκική διαφορά που παραπέμπουμε στη Χάγη είναι η υφαλοκρηπίδα» θα οδηγήσει τη χώρα σε επικίνδυνα μονοπάτια. Από τους πλέον σκληρούς υποστηρικτές της «γραμμής» αυτής, σύμφωνα με πληροφορίες, εμφανίζεται ο υπουργός Μεταφορών κ. Μιχ. Λιάπης, ο οποίος σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τονίζει ότι και μόνον η τροφοδότηση ενός τέτοιου προβληματισμού συνιστά κίνδυνο.
Σε ανάλογο μήκος κύματος κινείται ο υπουργός Απασχόλησης κ. Σ. Τσιτουρίδης, ο οποίος θεωρεί ότι η κυβέρνηση πρέπει να μείνει προσηλωμένη στη γραμμή στήριξης της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας και να μην προβεί σε αλλαγή στρατηγικής, η οποία κρύβει μεγάλες παγίδες. «Πολύ επικίνδυνη» χαρακτηρίζει την προσφυγή στη Χάγη υπό τις παρούσες συνθήκες και ο υπουργός Πολιτισμού Γ. Βουλγαράκης, ο οποίος συντάσσεται με τις απόψεις του υπουργού Αμυνας κ. Βαγγ. Μεϊμαράκη και τονίζει ότι οποιαδήποτε αλλαγή στρατηγικής θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης και μακρόπνοου σχεδιασμού.
Οι παραπάνω φωνές αποτελούν απτό δείγμα του κλίματος που διαμορφώνεται στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος. Ενα κλίμα, που, όπως είναι φυσικό, το Μέγαρο Μαξίμου συνυπολογίζει στους ούτως ή άλλως πολλούς και σοβαρούς παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψη του σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία.
Επί του παρόντος, η κυβέρνηση επικεντρώνει την προσοχή της στην επικείμενη συνάντηση της υπουργού Εξωτερικών κ. Ντόρας Μπακογιάννη με τον Τούρκο ομόλογό της στις 10 του μηνός στην Κωνσταντινούπολη.
Ενδεικτικό της αγωνίας που υπάρχει εν όψει της συνάντησης αυτής είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των συμβούλων και συνεργατών του Μεγάρου Μαξίμου που θα βρίσκονται στην Πόλη εκείνες τις ημέρες, εκ παραλλήλου με το επιτελείο της υπουργού, θα είναι ίσως από τα μεγαλύτερα που έχει σημειωθεί σε ανάλογες αποστολές. Και αυτό, διότι, παρά τις καθησυχαστικές και αισιόδοξες δημόσιες προβλέψεις, η κυβέρνηση επιθυμεί να ειναι απολύτως προετοιμασμένη για οποιαδήποτε εξέλιξη.
Επιθετική προσέγγιση
Υψηλόβαθμες πηγές του Μεγάρου Μαξίμου εμφανίζουν ως περίπου δεδομένη την πρόθεση της κυβέρνησης να περάσει σε μια νέα φάση, επιθετικής προσέγγισης των προβλημάτων με τη γείτονα. Δεν αποσαφηνίζουν, πάντως, επαρκώς, η μετάβαση στη νέα αυτή φάση, και στην προκειμένη, η προοπτική της παραπομπής στη Χάγη αποτελεί ειλημμένη απόφαση ή είναι ένα διπλωματικό «εργαλείο» εν όψει μιας πιθανής διάρρηξης των ευρωτουρκικών σχέσεων λόγω εξαγωγής της εσωτερικής έντασης στην Τουρκία.
Οι ίδιοι κύκλοι υπενθυμίζουν πάντως με νόημα ότι την τακτική αυτη ακολούθησε πρώτος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον Μάιο του 1975, όταν υπέγραψε συμφωνία με τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, η οποία, αν και ουδέποτε εφαρμόστηκε, αποτέλεσε και αποτελεί ένα ισχυρό διαπραγματευτικό «όπλο» μέχρι σήμερα για την Αθήνα.