Το γεγονός ότι η Τουρκία δεν είναι μία υποψήφια προς ένταξη χώρα, όπως όλες οι άλλες, αποδεικνύεται κάθε φορά που ο κόμπος φθάνει στο χτένι. Υπενθυμίζουμε ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Κροατίας είχαν παγώσει, επειδή κρίθηκε ότι η κυβέρνησή της δεν ήταν πρόθυμη να παραδώσει στην κ. Ντελ Πόντε έναν εγκληματία πολέμου.
Η Αγκυρα ετέθη τον Δεκέμβριο 2004 σε τροχιά ένταξης παρά το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζει ένα κράτος-μέλος. Δύο χρόνια μετά, παρά το γεγονός ότι λήγει η προθεσμία, που της είχε τεθεί για να εφαρμόσει το (υπογεγραμμένο από την ίδια) πρωτόκολλο τελωνειακής ένωσης, οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται απρόθυμοι να της επιβάλουν ουσιαστικές κυρώσεις. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από την πρόταση της Κομισιόν, η οποία είναι κατά βάση υπαγορευμένη από τον άξονα Ουάσιγκτον-Λονδίνου.
Αν και πρόκειται για εισήγηση, θα αποτελέσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα διεξαχθεί η εσωτερική διαπραγμάτευση των «25». Οχι μόνο για θεσμικούς λόγους, αλλά και επειδή το γεγονός ότι υποστηρίζεται από τη μεγάλη πλειοψηφία των χωρών-μελών, της προσδίδει σημαντικό πολιτικό βάρος.
Ανώδυνα μέτρα
Υπενθυμίζουμε ότι η Κομισιόν προτείνει να μην ανοίξουν 8 από τα 35 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας (ένα κεφάλαιο έχει ήδη τελειώσει). Προτείνει, επίσης, ότι ακόμα και αν οι διαπραγματεύσεις για ορισμένα από τα υπόλοιπα κεφάλαια ολοκληρωθούν, αυτά τυπικώς θα παραμείνουν ανοικτά μέχρι την εφαρμογή του πρωτοκόλλου.
Και οι δύο αυτές κυρώσεις είναι προσχηματικές. Δεν θίγουν ουσιαστικά την Τουρκία. Επειδή οι διαπραγματεύσεις της θα διαρκέσουν 10-15 χρόνια, θα έχει τη δυνατότητα να συνεχίζει την ενταξιακή της πορεία, χωρίς να εφαρμόζει το πρωτόκολλο. Θα αφήσουν για το τέλος τα οκτώ παγωμένα κεφάλαια, όπως και τα κεφάλαια για τα οποία δεν είναι ακόμα έτοιμη να διαπραγματευθεί.
Ανώδυνη είναι για την Αγκυρα και η πρόταση να μην κλείνουν τυπικά τα κεφάλαια, η διαπραγμάτευση των οποίων ολοκληρώνεται. Το κλείσιμο απαιτεί, βεβαίως, την ομοφωνία των «25», αλλά είναι μία τυπική διαδικασία, που μπορεί να γίνει σε ελάχιστο χρόνο και για πολλά κεφάλαια.
Το αβίαστο συμπέρασμα είναι ότι η Κομισιόν προτείνει να δοθεί στην Τουρκία μία, επί της ουσίας δωρεάν, παράταση. Επειδή, μάλιστα, στην εισήγησή της δεν προβλέπεται χρονοδιάγραμμα, αυτή η δωρεάν παράταση θα ισχύει για πολλά χρόνια. Αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν αναιρείται από το ότι το Λονδίνο και ορισμένες ακόμα πρωτεύουσες ζητούν να παγώσουν μόνο 1-3 κεφάλαια και τίποτα άλλο.
Ανατολίτικοι ελιγμοί
Η ύπαρξη αυτής της άποψης δεν καθιστά την εισήγηση της Κομισιόν ισορροπημένη. Το ίδιο ισχύει και για το γεγονός ότι ο κ. Ερντογάν έσπευσε σαν καλός ανατολίτης να χαρακτηρίσει την εισήγηση απαράδεκτη. Οταν επέστρεψε στην Αγκυρα και απευθύνθηκε στην τουρκική κοινή γνώμη υποχρεώθηκε να είναι λίγο πιο ειλικρινής, αλλά όχι τόσο όσο να χαλάσει το διπλωματικό παιχνίδι των υποστηρικτών του στην Ενωση.
Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι ο κ. Γκιουλ τηλεφώνησε προ ημερών στον κ. Ρεν για να του πει ότι εάν η πρόταση της Κομισιόν είναι αυστηρή, η Τουρκία θα σκεφθεί σοβαρά να διακόψει με δική της πρωτοβουλία τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις! Το ανέφερε ο ίδιος ο επίτροπος στους συναδέλφους του για να τους αποτρέψει να ζητήσουν ουσιαστικές κυρώσεις.
Ολα αυτά, βεβαίως, δεν είναι παρά μέρος της αμερικανοβρετανικής σκηνοθεσίας, η οποία ουσιαστικά θίγει το κύρος της Ευρώπης. Πέρα από αυτό, όμως, η Αγκυρα θέλει την Ευρώπη «αλα καρτ». Απαιτεί η ενταξιακή της πορεία να διαμορφώνεται με τους δικούς της όρους. Σε σημείο, που ακόμα και ο κ. Μπαρόζο είχε προ μηνών αναγκασθεί να υπενθυμίσει στην Τουρκία ότι αυτή θέλει να ενταχθεί στην Ε.Ε. και όχι το αντίστροφο. Πώς, όμως, να μην είναι αλαζονική η κυβέρνηση Ερντογάν, όταν στο τελευταίο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων ακούστηκε η άποψη ότι εάν σταματήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας θα αποσταθεροποιηθεί η Ε.Ε.;
Θέση της Λευκωσίας ήταν ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας πρέπει να παγώσουν συνολικά μέχρι την εφαρμογή του πρωτοκόλλου. Πρόκειται για ευέλικτη θέση, που εξασφαλίζει στον Ταγίπ Ερντογάν χρόνο με λογικό τίμημα. Η ενταξιακή πορεία της χώρας του δεν θα διακοπεί, αλλά και δεν θα συνεχιστεί σαν να μη συμβαίνει τίποτα.
Η Λευκωσία έχει δηλώσει σαφώς ότι εάν η πρόταση της Κομισιόν παραμείνει ως έχει, θα την απορρίψει με αποτέλεσμα να μην εκδοθεί απόφαση της Ε.Ε. Οπως εξήγησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, αυτό σημαίνει ότι θα επιβληθεί ντε φάκτο το συνολικό πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, αφού η Κύπρος, όπως έχει θεσμικό δικαίωμα, θα συνεχίσει να εμποδίζει το άνοιγμα νέων κεφαλαίων.
Η Αθήνα προσπαθεί να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη, εμφανιζόμενη σαν ο παράγοντας που αναζητάει ένα συμβιβασμό. Υπενθυμίζουμε ότι ενώ ο κ. Παπαδόπουλος χαρακτήρισε απαράδεκτη την εισήγηση, ο κ. Καραμανλής τη χαρακτήρισε βάση διαπραγμάτευσης. Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων. Παρ’ όλα αυτά, και οι δύο πλευρές είναι υποχρεωμένες όταν ο κόμπος φθάσει στο χτένι να συμπλεύσουν.
Η γραμμή πλεύσης Αθήνας – Λευκωσίας
Οι συνομιλίες της κ. Μπακογιάννη με την κυπριακή ηγεσία την Παρασκευή το βράδυ είχαν ως κεντρικό στόχο να καθορισθεί μια κοινή γραμμή πλεύσης. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, αυτό επετεύχθη. Συμφώνησαν, ότι για να γίνει αποδεκτή η εισήγηση της Κομισιόν, πρέπει:
– Πρώτον, να προβλέπει το πάγωμα περισσότερων κεφαλαίων. Να προστεθούν και τα κεφάλαια που αφορούν την ομαλοποίηση των σχέσεων της Τουρκίας με την Κυπριακή Δημοκρατία.
– Δεύτερον, να τεθεί χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου και, εάν είναι δυνατόν, η απόφαση των «25» να προβλέπει την επιβολή αυτόματων κυρώσεων στην περίπτωση που η Αγκυρα παραβιάσει τη νέα προθεσμία (18μηνη ή και 24μηνη).
– Τρίτον, να απαλειφθεί η -βρετανικής εμπνεύσεως- αναφορά, με την οποία συσχετίζεται η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας με τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Οπως είπε στην «Κ» κυπριακή πηγή, εάν στις Βρυξέλλες ενδιαφέρονται τόσο πολύ για την επίλυση του Κυπριακού, ας συμπεριλάβουν στην εισήγηση μία από τις παλαιότερες διατυπώσεις της Ε.Ε. για το θέμα.
Στην κατ’ ιδίαν συνάντησή τους, ο κ. Παπαδόπουλος και η κ. Μπακογιάννη συζήτησαν και το κρίσιμο ζήτημα του συσχετισμού δυνάμεων που διαμορφώνεται στο εσωτερικό της Ε.Ε. Σύμφωνα με κυπριακές πηγές, δεδομένη θεωρείται η μέχρι τέλους υποστήριξη τουλάχιστον της Γαλλίας. Τη διαβεβαίωση αυτή έδωσε η γαλλική κυβέρνηση στον Κύπριο υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος πήγε γι’ αυτόν τον λόγο (χωρίς να ανακοινωθεί) στο Παρίσι, την περασμένη Τρίτη.