Ενας διπλωματικός μαραθώνιος θα ξεκινήσει αύριο και θα καταλήξει το επόμενο Σάββατο στις Βρυξέλλες σε σχέση με την Τουρκία και την Ε.Ε. «Το να προσπαθήσει κάποιος να προβλέψει τι θα γίνει είναι σαν να προβλέπει τον καιρό σε έναν μήνα από τώρα» τόνιζε κορυφαίος κυβερνητικός αξιωματούχος, ο οποίος πρόσθετε πως «το δυσκολότερο είναι να προβλέψει κανείς τη στάση του Κύπριου προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου». Ολοι αναμένουν θεατρικές κινήσεις από την πλευρά της Αγκυρας, αλλά και σκληρό παζάρι από την πλευρά της Λευκωσίας. «Μπορούμε να φαντασθούμε τον Παπαδόπουλο σε μια γωνία να απειλεί με βέτο και το τουρκικό πρωθυπουργικό αεροπλάνο να περιμένει εντολή του Ερντογάν για το αν θα πετάξει για Βρυξέλλες ή όχι» σχολίαζε Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ερντογάν – πασάδες
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν έχει πάντως επιδοθεί στην τηλεφωνική διπλωματία. Εχει ήδη μιλήσει με Μπους, Σιράκ και Μέρκελ, όπως επίσης και με τον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Ο κ. Ερντογάν ζητά πίστωση χρόνου και δίνει μεγάλη έμφαση στα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, καθώς και στο γεγονός πως έχει μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στον ορίζοντα. Γεγονός είναι πως δέχεται επιθέσεις τόσο από την αντιπολίτευση του κ. Μπαϊκάλ όσο και από το «βαθύ κράτος», όπως φάνηκε από τις δηλώσεις του αρχηγού των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. «Το μήνυμα ήταν σαφές προς τον Ερντογάν, πως ουσιαστικά ο χειρισμός του Κυπριακού ανήκει στο κράτος και συνεπώς δεν μπορεί να αποφασίζει τίποτα μόνος του» ανέφερε δυτικός διπλωμάτης, ο οποίος εξέφρασε την ανησυχία του «για το πού θα καταλήξει τελικά η διελκυστίνδα Ερντογάν – πασάδων».
Η τουρκική κυβέρνηση αναγκάσθηκε μάλιστα να αλλάξει την επίσημη διατύπωση της πρότασής της για το άνοιγμα ενός λιμανιού και ενός αεροδρομίου στην Κύπρο, ύστερα από σκληρές πιέσεις του στρατού και του υπουργείου Εξωτερικών. «Ο Ερντογάν κινδυνεύει να κατηγορηθεί ότι δίνει την αναγνώριση της Κύπρου χωρίς ουσιαστικό αντάλλαγμα» ανέφερε κορυφαίος Τούρκος αναλυτής και πρόσθεσε: «Τα περιθώρια των χειρισμών του είναι περιορισμένα». Αυτή τη θέση εξέφρασε άλλωστε και στον κ. Καραμανλή για να πάρει την απάντηση: «Εμείς κάναμε ό,τι μπορούσαμε, τώρα πρέπει και εσύ να φανείς εντάξει».
Ουάσιγκτον και Λονδίνο
Η πρόταση της Τουρκίας διατυπώθηκε πάντως έπειτα από συνεχείς διαβουλεύσεις με την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο. Οι Βρετανοί αναμένεται να ασκήσουν αφόρητες πιέσεις στα άλλα μέλη της Ε.Ε., με την παρασκηνιακή υποστήριξη των ΗΠΑ, ώστε να περάσει από τη Σύνοδο Κορυφής το καλύτερο δυνατό πακέτο για την Αγκυρα. Ηδη το Λονδίνο ζητεί να παγώσουν τρία μόνο κεφάλαια σε σχέση με τα οκτώ που προτείνει η Κομισιόν και να μην μπει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα γιά την επενεξέταση της τουρκικής υποψηφιότητος. Παράλληλα χρησιμοποιεί την τουρκική πρόταση για το άνοιγμα ενός λιμανιού και ενός αεροδρομίου για να βελτιώσει το κλίμα υπέρ της Αγκυρας. Η Ουάσιγκτον στηρίζει παρασκηνιακά τις τουρκικές θέσεις, αλλά δεν θέλει να αφήσει πουθενά τα αποτυπώματά της, γιατί γνωρίζει πως αυτό θα έχει αρνητικές επιπτώσεις σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι στο τέλος το πιθανότερο είναι να περάσει η πρόταση της Κομισιόν, αλλά αντί για χρονοδιάγραμμα να προβλέπεται η σύνταξη έκθεσης απ’ αυτήν για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Αγκυρας. Η Κύπρος θα ισχυρισθεί ότι πέτυχε διπλωματική νίκη, διότι η τουρκική συμβιβαστική πρόταση δεν θα έχει επισήμως ληφθεί υπ’ όψιν στα συμπεράσματα του Συμβουλίου. Παράλληλα θα πιέζει ως το τέλος για αυστηρό χρονοδιάγραμμα και πάγωμα περισότερων κεφαλαίων.
«Βεβαίως και υπάρχει περίπτωση ο Κύπριος πρόεδρος να αποφασίσει να θέσει τελικά βέτο, να ζητήσει διακοπή των διαπραγματεύσεων» ανέφερε Ελληνας αξιωματούχος, ο οποίος συμπλήρωσε πως «τώρα φαίνεται απομακρυσμένο αυτό το ενδεχόμενο. Οι Κύπριοι παίζουν διαπραγματευτική «μπάλα» με την Αθήνα και κινούνται στα όρια αποδεκτών συμβιβασμών με βάση την πρόταση της Κομισιόν. Τώρα πάλι ο κ. Παπαδόπουλος παίζει σκληρό πόκερ και κανείς δεν ξέρει τι τελικά έχει στο μυαλό του». Οι περισσότεροι διπλωματικοί αναλυτές εκτιμούν ότι σε ένα ακραίο σενάριο κυπριακού βέτο η Κύπρος θα βρισκόταν μόνη της και ο κ. Παπαδόπουλος θα συναντούσε την αντίθεση του ΑΚΕΛ. Η Ουάσιγκτον έχει παράλληλα καταστήσει σαφές πως διακοπή των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία «θα αποτελούσε ένα καταστροφικό σενάριο».
Για εντυπωσιασμό
Ολα δείχνουν πως η τουρκική πρόταση, που έγινε για λόγους εντυπωσιασμού, ξανάφερε το διπλωματικό παιχνίδι στα μέτρα της Αγκυρας. «Οι Τούρκοι, με τη βοήθεια των Αγγλων, πήγαν να αποφύγουν το χειρότερο» σχολίαζε δυτικός διπλωμάτης και πρόσθετε ότι «η πρόταση της Κομισιόν για τα οκτώ κεφάλαια μοιάζει τώρα πια καλός συμβιβασμός για τη Λευκωσία και την Αθήνα, ενώ πριν εθεωρείτο αφετηρία διαπραγμάτευσης».
Δυτικοί διπλωμάτες εκτιμούν πως στη Σύνοδο Κορυφής αυτό που θα έχει μεγαλύτερη σημασία για την Τουρκία είναι η συζήτηση για το αν πρέπει να συνεχισθεί η διεύρυνση και με ποια κριτήρια για τις υποψήφιες χώρες. «Ολοι δίνουν μεγάλη έμφαση στην αναγνώριση της Κύπρου, αλλά δεν αντιλαμβάνονται πως η ευρύτερη συζήτηση για την επόμενη φάση της διεύρυνσης είναι πιο επικίνδυνη για την Αγκυρα» υπογράμμιζε Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Γεγονός είναι πως τις επόμενες μέρες θα εκτυλιχθεί ένα έντονο παρασκηνιακό πάρε-δώσε με τη συμμετοχή Ευρωπαίων και Αμερικανών διπλωματών γύρω από την τουρκική υποψηφιότητα. Η έκβασή του είναι αβέβαιη, αλλά όλα δείχνουν ότι ο «εκτροχιασμός του τουρκικού τρένου» πρέπει να αποκλείεται, εκτός αν ο Κύπριος πρόεδρος αποφασίσει να τραβήξει τα πράγματα στα άκρα.