Οι μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα συντελεσθούν μέσα στον επόμενο χρόνο. Αυτό διαβεβαιώνει σε συνέντευξή της στην «Κ» η υπουργός Παιδείας κ. Μαριέττα Γιαννάκου. Αφορούν μεταξύ άλλων την ενίσχυση της αυτοτέλειας των πανεπιστημίου, την καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις πρυτανικές εκλογές, την κατάργηση της «αιώνιας» φοίτησης, την αλλαγή στη διαδικασία άρσης του ασύλου. Η ίδια τονίζει ότι οι αλλαγές στη λειτουργία των πανεπιστημιών θα συνδυαστούν με τον νόμο για την αξιολόγηση των ιδρυμάτων, τις πιστωτικές μονάδες, ενώ το συμπλήρωμα διπλώματος θα εξασφαλίσει στα ελληνικά ιδρύματα καλή θέση μεταξύ των ισχυρών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της Ευρώπης. «Η κυβέρνηση στον χώρο της εκπαίδευσης δεν αιφνιδιάζει τους πολίτες» αναφέρει η κ. Γιαννάκου.
– Το θέμα των μεταρρυθμίσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση απασχολεί ιδιαίτερα, ενώ εκφράζεται η δυσπιστία εάν τελικά θα προχωρήσουν. Γιατί εκτιμάτε ότι δημιουργήθηκε αυτό το κλίμα;
– Οι μεταρρυθμίσεις στην Ανώτατη Εκπαίδευση αποτελούν αδήριτη ανάγκη προκειμένου τα ελληνικά πανεπιστήμια να καταστούν ενεργοί συμμέτοχοι στο ευρωπαϊκό και διεθνές ακαδημαϊκό γίγνεσθαι. Σε όλη την Ευρώπη τις τελευταίες δύο δεκαετίες καταγράφονται σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη δομή και τη λειτουργία των πανεπιστημίων, την αξιολόγηση της ποιότητας, τα προγράμματα σπουδών, τη φοιτητική μέριμνα κ. ά. Στην Ελλάδα έπειτα από το νόμο-πλαίσιο του ’82 και μέχρι το 2004 δεν υπήρξαν ουσιαστικές πρωτοβουλίες για την αναβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η κυβέρνηση Καραμανλή, όπως ακριβώς είχε δεσμευτεί ο πρωθυπουργός στην προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση για την Παιδεία στις 8 Νοεμβρίου 2004, εφαρμόζει ήδη, μέσω των νομοθετικών πρωτοβουλιών, ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα το οποίο θα επιτρέψει στο ελληνικό πανεπιστήμιο να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις. Πρόκειται για την καθιέρωση της αξιολόγησης στην Ανώτατη Εκπαίδευση και την καθιέρωση συστήματος ακαδημαϊκών μονάδων -πέρασε με νόμο το 2005-, την καθιέρωση αποτελεσματικού και αξιόπιστου συστήματος αναγνώρισης ακαδημαϊκών τίτλων (είναι ο νόμος για το ΔΟΑΤΑΠ, επίσης το 2005), την ίδρυση του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος, την καθιέρωση ενός σύγχρονου συστήματος διά βίου μάθησης και την κατοχύρωση της δυνατότητας κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων με τη συνεργασία ελληνικών και ξένων ΑΕΙ. Συνεπώς, οι παραπάνω νομοθετικές πρωτοβουλίες και η άμεση εφαρμογή τους αποτελούν ακαταμάχητα τεκμήρια της μεταρρυθμιστικής βούλησης της κυβέρνησης. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η πολιτεία είναι ο φυσικός αρωγός κάθε προσπάθειας αναβάθμισης της εκπαίδευσης και η κυβέρνηση Καραμανλή χαρακτηρίζεται από διάθεση συνεννόησης και συναίνεσης. Με τον τρόπο αυτόν θέλω να απαντήσω στο κλίμα δυσπιστίας προς τους θεσμούς της πολιτείας που καλλιεργούν ορισμένες κοινωνικο-πολιτικές ομάδες που προβάλλουν τον μηδενισμό και την άρνηση ως στοιχεία προοδευτικής ιδεολογίας.
Πλήρης αυτοδιοίκηση
– Ποιες είναι οι μεταρρυθμίσεις που σκοπεύετε να προωθήσετε στα ΑΕΙ; Θα προχωρήσει όλο το προσχέδιο νόμου που έχει δημοσιοποιηθεί ή μήπως θα απομονώσετε συγκεκριμένες αλλαγές;
– Ο στρατηγικός μας στόχος είναι η ποιοτική αναβάθμιση του συνόλου της δημόσιας εκπαίδευσης και η διαμόρφωση ενός συστήματος, το οποίο αφενός θα ανταποκρίνεται στα πρότυπα των ευρωπαϊκών και διεθνών συστημάτων και αφετέρου θα προσφέρει ισότιμες ευκαιρίες πρόσβασης και προόδου σε όλους τους νέους. Κατά τη δημοσιοποίηση των προτάσεών μας για το θεσμικό πλαίσιο που ορίζει τη δομή και λειτουργία των ΑΕΙ δεσμευτήκαμε ότι κάθε εφαρμόσιμη και τεκμηριωμένη πρόταση που εμπίπτει στο αντικείμενο της συγκεκριμένης νομοθετικής πρωτοβουλίας θα αξιολογηθεί και θα ενσωματωθεί. Αυτό ακριβώς κάνουμε με συστηματικό τρόπο αξιοποιώντας τις 10 συνεδριάσεις της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, τις προτάσεις που κατατίθενται απευθείας στο υπουργείο και όσες δημοσιοποιούνται μέσω του Τύπου. Επίκεντρο της πρότασης νόμου θα είναι η πλήρης αυτοδιοίκηση, όπως ορίζει το Σύνταγμα, και η κοινωνική λογοδοσία μέσω των αποτελεσμάτων του έργου που παράγεται και της συνεχούς αξιολόγησης.
– Θα ήθελα να μας εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους θα προχωρήσετε στις αλλαγές. Γιατί πρέπει να καταργηθούν οι «αιώνιοι» φοιτητές; Γιατί πρέπει να αλλάξει το καθεστώς άρσης του πανεπιστημιακού ασύλου; Γιατί θα υιοθετηθεί η καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις πρυτανικές εκλογές; Χρειάζεται ενίσχυση της αυτοτέλειας των ιδρυμάτων; Είναι απαραίτητη η καθιέρωση του συστήματος των προαπαιτούμενων μαθημάτων;
– Θέλω να τονίσω ότι το σύγχρονο πανεπιστήμιο οφείλει να εκπληρώσει μία υψηλή κοινωνική αποστολή, η οποία συνίσταται στην προάσπιση της ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης ιδεών, στην προαγωγή της επιστημονικής έρευνας και στην επιστημονική μόρφωση των φοιτητών. Για όλους αυτούς τους λόγους, η πολιτεία οφείλει να εγγυηθεί τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην ακαδημαϊκή ζωή· για τον λόγο αυτόν, προασπίζουμε το ακαδημαϊκό άσυλο· τη δημοκρατική ζωή στο εσωτερικό των ιδρυμάτων. Για τον λόγο αυτόν, εισηγούμαστε την καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στην ανάδειξη των πανεπιστημιακών οργάνων, την αυτοδιοίκηση των ιδρυμάτων, για τον λόγο αυτόν, διαμορφώνουμε τις προϋποθέσεις για περαιτέρω κατοχύρωση της αυτοδιοίκησης, παράλληλα με μέτρα ενίσχυσης της κοινωνικής λογοδοσίας και αποτελεσματικότητας των ιδρυμάτων. Τέλος, για το ζήτημα των «αιωνίων» φοιτητών θέλω να επισημάνω ότι η πολιτεία δεν αντιλαμβάνεται το φαινόμενο ως αποτυχία των φοιτητών, αλλά αντιθέτως ως αποτυχία του συστήματος και των ιδρυμάτων να αναλάβουν την πρόνοια για την αντιμετώπιση των αιτίων που οδηγούν στην εγκατάλειψη των σπουδών.
Εντός του 2007
– Πότε θα περάσουν οι μεταρρυθμίσεις αυτές;
– Ο διάλογος συνεχίζεται εξαντλητικός. Σε αυτήν τη φάση μάλιστα το υπουργείο λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν εκτός από τα συμπεράσματα του διαλόγου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων και όλες τις προτάσεις από ομάδες σοβαρών πανεπιστημιακών, που έχουν λάβει μάλιστα και δημοσιότητα. Θεωρώ ότι εντός του 2007 θα έχουμε ένα νόμο που σε συνδυασμό με τον νόμο για την ποιότητα στην εκπαίδευση, τις πιστωτικές μονάδες και το συμπλήρωμα διπλώματος θα εξασφαλίσει κατά την εφαρμογή του στα ιδρύματα πραγματική αυτοδιοίκηση, αξιοκρατία, ποιότητα στην εκπαίδευση και καλή θέση μεταξύ των ισχυρών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της Ευρώπης. Η κυβέρνηση στον χώρο της εκπαίδευσης δεν αιφνιδιάζει τους πολίτες ούτε προωθεί μέτρα που δεν εδράζονται σε επιστημονικά δεδομένα και ουσιαστικές κοινωνικές ανάγκες.