Με «τρικλοποδιές», χτυπήματα κάτω από τη μέση, καταγγελίες περί sms και τηλεφωνικών κέντρων, και τη διατύπωση σαφών πολιτικών θέσεων απούσα, πορεύεται το ΠΑΣΟΚ προς την ψηφοφορία της 11ης Νοεμβρίου για την ηγεσία.
Παρά τις συνεχείς αναφορές των κ. Γ. Παπανδρέου και Ευ. Βενιζέλου στην ενότητα, το ΠΑΣΟΚ σε επίπεδο βουλευτών, κομματικών στελεχών και βάσης είναι καζάνι που βράζει. Μάλιστα, την εβδομάδα που πέρασε, την ένταση τροφοδότησαν οι ίδιοι οι μονομάχοι για την ηγεσία, είτε με προσωπικές παρεμβάσεις είτε μέσω «κυκλων» τους, με τον κ. Ευ. Βενιζέλο να επιτίθεται ονομαστικά στους κ. Χρ. Πολυζωγόπουλο και Σπ. Παπασπύρο. Πάντως, είναι πολύ πιθανό οι τόνοι την τρέχουσα εβδομάδα να πέσουν: Οχι επειδή είναι δυνατόν να υπάρξει γεφύρωση των διαφορών μεταξύ των δύο στρατοπέδων, αλλά επειδή, για διαφορετικούς λόγους, η ακραία πόλωση δεν ευνοεί ούτε τον κ. Γ. Παπανδρέου ούτε τον κ. Βενιζέλο.
Ο κ. Γ. Παπανδρέου έχει αποκτήσει πλέον σαφέστατο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και από τους επιτελείς του δεν κρίνεται σκόπιμο να προβεί σε κινήσεις που θα συσπείρωναν τους αντιπάλους του. Από την πλευρά του, ο κ. Ευ. Βενιζέλος διαπιστώνει ότι όσο επιτίθεται κατά του προέδρου του ΠΑΣΟΚ τόσο χάνει σε επιρροή. Ετσι αποδέχθηκε εισηγήσεις εφεξής να κινείται στο τρίπτυχο «κόμμα-κράτος-Καραμανλής». Ετσι, το ενδιαφέρον στρέφεται στη στάση που θα τηρήσουν οι πρωτοκλασάτοι που δεν έχουν τοποθετηθεί υπέρ της μιας ή της άλλης υποψηφιότητας, αν και πολλοί χαρακτηρίζουν τη στήριξη που του πρόσφερε ο κ. Κ. Λαλιώτης πρόκριμα ότι ο κ. Γ. Παπανδρέου θα επικρατήσει και στο συγκεκριμένο πεδίο.
Επίσης, ζητούμενο είναι πόσο θα αλλάξουν τις ήδη διαμορφωθείσες ισορροπίες η ομιλία του κ. Γ. Παπανδρέου για το κοινωνικό κράτος, την προσεχή Τετάρτη, και η παρουσίαση των θέσεων του κ. Ευ. Βενιζέλου για την ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ που επίσης θα γίνει εντός της τρέχουσας εβδομάδας.
Οσο για την ουσία της πολιτικής, το πιθανότερο είναι να επανακάμψει στο ΠΑΣΟΚ μετά τις 11 Νοεμβρίου…
Γιώργος Παπανδρέου
Πέτυχε την ανατροπή με ξεκάθαρους στόχους
Αλήθεια, πώς μπορεί να εξηγηθεί η αιφνίδια πολιτική ανάκαμψη του κ. Γ. Παπανδρέου και από αουτσάιντερ να θεωρείται πλέον φαβορί για την επανεκλογή του στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ; Το ερώτημα αυτό δεν απασχολεί βέβαια μόνο τον κ. Ευ. Βενιζέλο, αλλά και όσους ψύχραιμα επιχειρούν τις τελευταίες ημέρες να εξηγήσουν όσα παράξενα καταγράφονται στο χώρο της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως. Διότι παράξενο, αν όχι παράλογο, είναι οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ να θεωρούν αίφνης τον κ. Γ. Παπανδρέου «καλύτερο αρχηγό» του ΠΑΣΟΚ και την ίδια στιγμή οι ίδιοι να ομολογούν ότι ο αντίπαλός του θα είχε περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει τη Ν.Δ. και τον κ. Κ. Καραμανλή.
Μια αυθόρμητη εξήγηση για την εξόφθαλμη αυτή αντίφαση που υιοθετούν πολλοί στο ΠΑΣΟΚ είναι τα κραυγαλέα πολιτικά ατοπήματα του κ. Βενιζέλου και οι ασαφείς του τοποθετήσεις. Είναι όμως πειστική αυτή η εξήγηση για τη διαφαινόμενη πλήρη ανατροπή των μέχρι πρότινος προβλέψεων;
Συνέπεια
Μάλλον όχι. Αν ανατρέξει κανείς στις αντίστοιχες μετεκλογικές εμφανίσεις του κ. Γ. Παπανδρέου, θα διαπιστώσει μια σπάνια για τον ίδιο συνέπεια και στρατηγική. Καλοσχεδιασμένα ή μη ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ήδη από το βράδυ της 16ης Σεπτεμβρίου ουσιαστικά έθεσε δύο στόχους: Πρώτον, να αγγίξει το συναίσθημα των ψηφοφόρων του κόμματος. Γι’ αυτό και αμέσως προέταξε τις προσωπικές του ευθύνες για την ήττα, αλλά παράλληλα υπονόησε -αρχικώς- και κατήγγειλε -στη συνέχεια- ότι η προσπάθειά του υπονομεύθηκε. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι σε όλες τις εμφανίσεις του υπογράμμισε πως χάριν της ενότητας δεν είχε μέχρι σήμερα καταδείξει τους «ενόχους» της πολυφωνίας του ΠΑΣΟΚ, ενώ εσκεμμένα απέφυγε να κατονομάσει τον κ. Βενιζέλο, θεωρώντας δεδομένο ότι οι πάντες γνώριζαν και συζητούσαν ακόμη και λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, τον πραγματικό ρόλο του αντιπάλου του και τις ηγετικές του φιλοδοξίες. Απολύτως συνυφασμένος με τον πρώτο, ήταν και ο δεύτερος στόχος του κ. Παπανδρέου. Μόλις έκρινε ότι το μήνυμα της υπονόμευσης πέρασε, εμφανίσθηκε απολύτως αποφασισμένος να επιβάλει στο εξής «καθαρές λύσεις» στο ΠΑΣΟΚ. Με φράσεις όπως «έμαθα», «συνειδητοποίησα», «άλλαξα» άφησε σαφώς να υπονοηθεί ότι αν επανεκλεγεί στην ηγεσία όλοι ανεξαιρέτως θα πρέπει να ξεχάσουν τον συμβιβαστικό τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε μέχρι σήμερα.
Η εικόνα της ενίσχυσης του αρχηγικού προφίλ του κ. Γ. Παπανδρέου επετεύχθη και με την πόλωση του κλίματος που ο ίδιος επεδίωξε. Αιφνιδιάζοντας τους πάντες, όταν ζήτησε ψήφο επιστοσύνης της κοινοβουλευτικής του ομάδας, αλλά και μιλώντας για πρώτη φορά δημοσίως για τις ευθύνες των κυβερνήσεων Σημίτη, κατόρθωσε γρήγορα να συσπειρώσει πολλά στελέχη γύρω του που θέλησαν να αποποιηθούν το καταδικασθέν παρελθόν του ΠΑΣΟΚ. Πέτυχε έτσι να εμφανίζεται εκείνος ως η μόνη «διέξοδος» για την «πραγματική αλλαγή» που χρειάζεται το κόμμα του και όχι ο κ. Βενιζέλος που ξαφνικά φάνηκε να επιδιώκει την αναβίωση του παλαιού ΠΑΣΟΚ. Βοήθησε, βέβαια, σε αυτό και η πολιτικώς ανεξήγητη επιλογή του κ. Βενιζέλου να συναντηθεί με τον κ. Κ. Σημίτη λίγες ώρες μετά την ήττα, επιτρέποντας έτσι στη Χαρ. Τρικούπη να υπαινιχθεί ότι στο οργανωμένο σχέδιο συνωμοσίας του προέδρου συμμετείχε και ο πρώην πρωθυπουργός.
Το αν όλα τούτα συνιστούν μια ραγδαία προσωπική μετάλλαξη του κ. Γ. Παπανδρέου δεν μπορεί βέβαια να απαντηθεί. Βέβαιον είναι, ωστόσο, ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ για πρώτη φορά ίσως λαμβάνει τις αποφάσεις του έχοντας προηγουμένως συμβουλευθεί σειρά έμπειρων πολιτικών στελεχών που βρίσκονται δίπλα του. Οι κ. Χρ. Παπουτσής, Δ. Ρέππας, Χ. Καστανίδης Μιλ. Παπαϊωάννου, Φιλ. Πετσάλνικος και Π. Μπεγλίτης είναι μερικοί μόνον από τους συνομιλητές του που σχεδιάζουν καθημερινά τις πολιτικές του κινήσεις, οι έχοντες γνώση και επιρροή στον κομματικό μηχανισμό κ. Χρ. Πολυζωγόπουλος και Γ. Παναγιωτακόπουλος έχουν αναλάβει το οργανωτικό μέρος των εκλογών και τη διαχείριση του Τύπου ο εμπειρότατος κ. Τηλ. Χυτήρης.
Το δίλημμα
Η μόνη ανησυχία που εκπέμπει στους συνομιλητές της η καλοστημένη αυτή ομάδα είναι μήπως ο μακρύς χρόνος που απομένει ώς τις 11 Νοεμβρίου αποδεχθεί επιζήμιος για τον κ. Παπανδρέου. Τούτο θα μπορούσε να συμβεί αν το δίλημμα «ποιος έχει περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει τον Καραμανλή» επικρατήσει ως κριτήριο επιλογής για τον νέο πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, καθώς το δημοσκοπικό αυτό ερώτημα είναι το μόνο που κερδίζει ο κ. Βενιζέλος στις τελευταίες έρευνες.
Οι περισσότεροι ωστόσο συνεργάτες του κ. Γ. Παπανδρέου δεν μοιάζουν να φοβούνται το συγκεκριμένο ενδεχόμενο. Αντιθέτως πιστεύουν ότι τις επόμενες ημέρες η διαφορά θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο υπέρ του Γ. Παπανδρέου. Και τούτο διότι εκτιμούν ότι ο λεγόμενος ουδέτερος πόλος θα πάψει πολύ σύντομα να είναι ουδέτερος, με τους κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδη, Π. Ευθυμίου, Βάσω Παπανδρέου ή ακόμη και την Αννα Διαμαντοπούλου να στηρίζουν τελικώς την επανεκλογή του σημερινού προέδρου. Οπως λένε χαρακτηριστικά την αρχή έκανε ο κ. Θ. Πάγκαλος, ακολούθησε ο Κ. Λαλιώτης και έπεται συνέχεια.
Επιστολή από Αθανασάκη
Με απαντητική του επιστολή στον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο ο γραμματέας του κόμματος κ. Νίκος Αθανασάκης κράτησε σαφείς αποστάσεις από τις επιλογές του. Συγκεκριμένα, εξέφρασε τη λύπη του για ένα nopaper που διακινήθηκε από συνεργάτες του πρώην υπουργού και άφηνε να εννοηθεί ότι η Χαρ. Τρικούπη μεροληπτεί υπέρ του κ. Παπανδρέου, ενώ απέρριψε και την πρόταση του κ. Βενιζέλου να συγκροτηθούν τριμερείς επιτροπές με εκπροσώπους όλων των υποψηφίων, με το επιχείρημα ότι το ΠΑΣΟΚ έχει τα θεσμικά του όργανα στα οποία μπορεί και πρέπει οποιοσδήποτε να απευθύνεται, όταν κρίνει ότι συντρέχει λόγος.
Ευάγγελος Βενιζέλος
Εχασε το προβάδισμα εξαιτίας μιας σειράς λαθών
Σε μια αλυσίδα λαθών ή ατυχών χειρισμών, ορισμένοι εκ των οποίων οφείλονται στον πολιτικό «παρορμητισμό» που ανέκαθεν τον διέκρινε, αλλά και στην αδυναμία του να κινηθεί άνετα σε ένα συλλογικότερο πλαίσιο λειτουργίας αποδίδουν στενοί συνεργάτες του κ. Ευαγγ. Βενιζέλου την υποχώρηση που σημειώνει εσχάτως στις δημοσκοπήσεις, παρότι εκφράζουν τη βεβαιότητα ότι θα είναι τελικώς ο νικητής στη μάχη για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ.
Πρόσωπα τα οποία έχουν ζήσει από το πρώτο λεπτό της νύχτας της 16ης Σεπτεμβρίου την προσπάθεια του κ. Ευαγγ. Βενιζέλου να πάρει τα ηνία του κόμματος υποστηρίζουν πως ο πρώην υπουργός έδρασε «εκτός σχεδιασμού» σε δύο μόνο περιπτώσεις. Περιπτώσεις, όμως, που έπληξαν καίρια τη δημόσια εικόνα του, και επέτρεψαν στον κ. Γ. Παπανδρέου να ανακάμψει και να δίνει με προβάδισμα τον αγώνα για τη διατήρησή του στον προεδρικό θώκο.
Η πρώτη ήταν, όταν δέχθηκε επίθεση με… καφέ, από τον κ. Ρέλλο, πριν από τη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου που θα δρομολογούσε τις διαδικασίες για την εκλογή της 11ης Νοεμβρίου. Ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος -ενδεχομένως δικαιολογημένα- έχασε την ψυχραιμία του, και προέβη σε δηλώσεις κατά της Χαριλάου Τρικούπη, που πλέον και ο ίδιος ομολογεί πως ήταν εσφαλμένες.
«Παρασύρθηκε»
Η δεύτερη ήταν την περασμένη Τρίτη, όταν παρέθεσε γεύμα σε δημοσιογράφους: Ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος «παρασύρθηκε» από τη συζήτηση και αντί να εκπέμψει ηγετικό στίγμα διολίσθησε σε μια παραπολιτική αντιπαράθεση με στελέχη τα οποία βρίσκονται εκ των πραγμάτων ένα σκαλοπάτι κάτω απ’ αυτόν, όπως το μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου κ. Χρ. Πολυζωγόπουλος και ο πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ κ. Σπ. Παπασπύρος. Παράλληλα, δε προέβαλε τον ισχυρισμό ότι από το 1974 και μετά είναι το μόνο ηγετικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που αναδείχθηκε «μέσα από την κοινωνία» ανοίγοντας μέτωπο με το σύνολο των πρωτοκλασάτων του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μάλιστα, ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος κάποια στιγμή είναι προφανές ότι αντελήφθη τα αλλεπάληλα σφάλματα στα οποία είχε υποπέσει. Ετσι, ζήτησε η όλη συζήτηση στο Πάρκο Ελευθερίας να είναι «off the record», αλλά τούτο βεβαίως δεν ήταν δυνατόν να γίνει καθώς κανάλια και ραδιόφωνα είχαν αρχίσει ήδη να μεταδίδουν τα όσα ανέφερε.Ομως, αν στις δύο αυτές περιπτώσεις κυριάρχησε η γνωστή σε όλους στο ΠΑΣΟΚ «χειμαρρώδης» ψυχοσύνθεση του κ. Ευαγγ. Βενιζέλου, γεγονός είναι ότι ο πρώην υπουργός έχει αποφύγει να υιοθετήσει σειρά εισηγήσεων από τους «επιτελείς» του, που θα του επέτρεπαν να διανύσει με μεγαλύτερη μεθοδικότητα και αποτελεσματικότητα τις εβδομάδες που μεσολαβούν μέχρι την ψηφοφορία της 11ης Νοεμβρίου: Είναι γνωστό, ότι ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος απόδιδε ιδιαίτερη σημασία στην πολιτικοϊδελογική του πλατφόρμα, την οποία παρουσίασε τελικώς προ δεκαημέρου με τον τίτλο «είκοσι σημεία για το ΠΑΣΟΚ και τη χώρα». Τη σύνταξη του κειμένου, ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος την είχε αναθέσει στον κ. Γ. Φλωρίδη με την εντολή να μεταδοθεί ένα σαφές κεντροαριστερό, αλλά και παράλληλα «καινοτόμο» στίγμα. Σύμφωνα, όμως με πληροφορίες, το κείμενο που τελικά παρουσίασε ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος μικρή σχέση είχε με αυτό που είχε προετοιμαστεί: Η «πλατφόρμα» λέγεται ότι τροποποιήθηκε από τον ίδιο με αποτέλεσμα νε μετεξελιχθεί σε ένα «στρογγυλεμένο» περίγραμμα θέσεων που ελάχιστα συζητήθηκε εντός και εκτός του ΠΑΣΟΚ.
Στον «κληρονόμο»
Επίσης, ο κ. Ανδρ. Λοβέδρος που αποτελεί έναν από τους πρώτους που συντάχθηκαν με τον κ. Ευαγγ. Βενιζέλο, λέγεται πως κατ’ επανάληψη έχει επισημάνει ότι οι υψηλοί τόνοι της εσωκομματικής αντιπαράθεσης ευνοούν τελικώς τον κ. Γ. Παπανδρέου καθώς ενεργοποιούν τα «συναισθηματικά αντανακλαστικά» της βάσης του κόμματος και τη στρέφουν προς τον «κληρονόμο» του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. Ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος έχει επιχειρήσει κατά διαστήματα να ακολουθήσει τις σχετικές προτροπές, αλλά με στιγμιαίες εκρήξεις του ακύρωσε ο ίδιος το συγκεκριμένο σχεδιασμό.
Αλλες πληροφορίες, πάλι, αναφέρουν πως προβληματισμένος από επιμέρους χειρισμούς του κ. Ευαγγ. Βενιζέλου είναι και ο κ. Χρ. Βερελής. Ο πρώην υπουργός σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις του φέρεται να επιμένει ότι ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος πρέπει να προβάλλει το σχέδιό του για το ΠΑΣΟΚ και τη χώρα και να αποφεύγει τις άγονες αντιπαραθέσεις με το στρατόπεδο του κ. Γ. Παπανδρέου. Το πρόταγμά μας πρέπει να είναι «ένα σύγχρονο κόμμα, «εργαλείο» για να γίνει η Ελλάδα ένα ευρωπαϊκό κράτος», συνηθίζει να λέει, ενώ και ο κ. Π. Κουκουλόπουλος τονίζει ότι το τρίπτυχο στο οποίο θα πρέπει να επικεντρώσει την προσοχή του ο πρώην υπουργός είναι «το κόμμα – η χώρα – ο Καραμανλής». Τέλος, από το στενό επιτελείο του κ. Ευαγγ. Βενιζέλου, η κ. Μιλένα Αποστολάκη φέρεται να του έχει προτείνει τη λειτουργία ενός άτυπου «πρωινού καφέ» στο γραφείο του στην οδό Βουκουρεστίου, όπου θα χαράσσεται σε ημερήσια βάση η πολιτική και επικοινωνιακή του στρατηγική.
Εισηγήσεις για ομάδα κρούσης
Συγκεκριμένες εισηγήσεις έχουν καταθέσει στον κ. Ευαγγ. Βενιζέλο ορισμένα προβεβλημένα στελέχη τα οποία κινούνται στον ευρύτερο κύκλο των υποστηρικτών του: Ο κ. Γ. Παπαντωνίου έχει προτείνει στον πρώην υπουργό σε συνεργασία με ομάδα επικοινωνιολόγων να επεξεργαστεί τα «διλήμματα» της ψηφοφορίας της 11ης Νοεμβρίου και να τα αναδεικνύει σταθερά μέχρι την ημέρα της εκλογής. Επίσης, καθώς εκτιμά πως καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση των συσχετισμών μεταξύ των δύο υποψηφίων θα παίξει η τηλεοπτική εικόνα, έχει εισηγηθεί ο κ. Ευαγγ. Βενιζέλος να συγκροτήσει μια ομάδα κρούσης από έμπειρα στελέχη τα οποία θα δίδουν σε καθημερινή βάση τη μάχη με την πλευρά Παπανδρέου στα τηλεπαράθυρα.