Την άνοιξη του 1999, με τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, η Δύση επέβαλε την de facto απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από την Σερβία. Τώρα, μεθοδεύει την ολοκλήρωση αυτού που άρχισε τότε με κύριο κίνητρο την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Πριν από ένα χρόνο, τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ευρωπαίοι προεξοφλούσαν ότι μέχρι τον Ιούνιο 2007 η περιοχή θα είχε αποκτήσει την επιτηρούμενη ανεξαρτησία, που προβλέπει το -αμερικανικής εμπνεύσεως- σχέδιο Αχτισάαρι.
Οι Σέρβοι το έχουν απορρίψει κατηγορηματικά, αλλά το μόνο πραγματικό εμπόδιο ήταν ένα ρωσικό βέτο. Η Δύση, όμως, θεωρούσε ότι το Κρεμλίνο τελικώς θα υποχωρούσε. Τα γεγονότα την διέψευσαν. Το σκηνικό άλλαξε όταν το σχέδιο Αχτισάαρι παρουσιάσθηκε επισήμως στο Συμβούλιο Ασφαλείας (3 Απριλίου 2007). Από την προκαταρκτική διαβούλευση των μόνιμων μελών (19 Μαρτίου 2007) είχε διαφανεί ότι η Μόσχα δεν θα είναι καθόλου εύκολος συνομιλητής.
Η Δύση δέχθηκε να διεξαχθεί ένας γύρος διαπραγματεύσεων μεταξύ Σέρβων κι Αλβανοκοσοβάρων υπό την εποπτεία της τρόικας (ΗΠΑ, Ε.Ε., Ρωσία). Οπως αναμενόταν, οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν στις 10 Δεκεμβρίου σε ναυάγιο. Εχοντας πίσω τους την Ουάσιγκτον, οι Αλβανοκοσοβάροι επέμειναν στη γραμμή «ανεξαρτησία και μόνο ανεξαρτησία». Αντιθέτως, η Σερβία επέμεινε στη γραμμή «κάτι περισσότερο από αυτονομία, κάτι λιγότερο από ανεξαρτησία».
Το σχέδιο Αχτισάαρι δεν ήταν μια συμβιβαστική πρόταση. Ουσιαστικά, ήταν μια μεθόδευση για νομιμοποίηση της de facto απόσχισης. Εξ ου και έγινε αποδεκτό από την Πρίστινα. Η Δύση ομιλεί για την οικοδόμηση μιας πολυεθνικής και πολυπολιτισμικής δημοκρατικής κοινωνίας στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά η πραγματικότητα διαψεύδει καθημερινά αυτή τη ρητορεία. Η περιοχή διολισθαίνει στον πλήρη εξαλβανισμό.
Ρωσική παρέμβαση
Η απόφαση της Ρωσίας να εμποδίσει με βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας την επιβολή του σχεδίου Αχτισάαρι κατέστησε πολιτικά μετέωρη την αμερικανική πολιτική. Το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου έχει μετατραπεί σε αντικείμενο ενός ιδιότυπου πολιτικού «μπρα ντε φερ» μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας. Εχει ενταχθεί στο πλαίσιο της ευρύτερης αντιπαράθεσης για τη διαμόρφωση μιας νέας ισορροπίας στις μεταξύ τους σχέσεις.
Στην προσπάθειά της να αποσπάσει την υπογραφή των Σέρβων, η αμερικανική διπλωματία τους είχε από τις αρχές 2007 προσφέρει το ανέξοδο κι ασαφές αντάλλαγμα ότι θα επιταχυνθεί η διαδικασία ένταξής τους στην Ε.Ε. Το Βελιγράδι, όμως, δεν έπεσε στην παγίδα. Ο πρωθυπουργός Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα έχει ξεκαθαρίσει ότι η χώρα του δεν θα θυσιάσει το Κοσσυφοπέδιο για να ενταχθεί στην Ευρώπη. Κατηγόρησε, μάλιστα, όσους διασυνδέουν τα δύο αυτά θέματα, υπενθυμίζοντας ότι η ενταξιακή διαδικασία δεν απαιτεί από κανένα υποψήφιο μέλος εδαφικές παραχωρήσεις. Το σενάριο αυτό επανήλθε στην επικαιρότητα τις προηγούμενες ημέρες, όταν την ίδια προσφορά έκανε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η σερβική ηγεσία, όμως, την απέρριψε και πάλι, χαρακτηρίζοντάς την ως προσβολή.
Το αδιέξοδο προέκυψε και επισήμως στις 19 Δεκεμβρίου, όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν κατάφερε να συμφωνήσει. Είχε ακούσει και τον Σέρβο πρωθυπουργό Βόιτσλαβ Κοστούνιτσα και τον Αλβανοκοσοβάρο πρόεδρο Φατμίρ Σεντίου. Το Βελιγράδι και η Μόσχα πρότειναν παράταση των διαπραγματεύσεων, αλλά η Δύση το απέρριψε, κλείνοντας αυτό τον κύκλο.
Για να επιβάλλουν την πολιτική τους, οι Αμερικανοί μεθοδεύουν εδώ και καιρό την παράκαμψη του Συμβουλίου Ασφαλείας και κατ’ επέκταση την παράκαμψη της διεθνούς νομιμότητας. Πρώτον, άναψαν το «πράσινο φως» στην αλβανοκοσοβάρικη πλευρά να ανακηρύξει την ανεξαρτησία της περιοχής. Η ανακήρυξη θα γίνει πριν από τον ερχόμενο Μάιο, αλλά μετά τις προεδρικές εκλογές στη Σερβία (20 Ιανουαρίου) για να μην τροφοδοτήσει το αντιδυτικό ρεύμα. Δεύτερον, έχουν προαναγγείλει ότι οι ίδιοι θα αναγνωρίσουν την μονομερή ανακήρυξη και προετοιμάζουν διεθνώς το έδαφος για να πράξουν το ίδιο και άλλες χώρες. Κυρίως, οι Ευρωπαίοι, που είναι άμεσα αναμεμιγμένοι στην υπόθεση.
Αρχικά, αρκετές χώρες – μέλη της Ε.Ε. ήταν επιφυλακτικές. Θεωρούσαν ότι η αναγνώριση της μονομερούς ανακήρυξης ανεξαρτησίας θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου. Για την ακρίβεια, θα έχει αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις, αφού θα στείλει το μήνυμα σε δυναμικές συμπαγείς μειονότητες να ακολουθήσουν τον δρόμο της απόσχισης. Για να διασκεδάσει αυτή την ανησυχία, η Κοντολίζα Ράις έχει δηλώσει από την άνοιξη ότι το Κοσσυφοπέδιο είναι ειδική περίπτωση και δεν θα αποτελέσει προηγούμενο! Αυτού του είδους οι διαβεβαιώσεις, όμως, μεσοπρόθεσμα δεν έχουν πολιτικό αντίκρισμα.
Εχοντας στο πλευρό τους τη Βρετανία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, οι ΗΠΑ τελικώς έφεραν την Ευρώπη στην πολιτική τους. Η Ισπανία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Ελλάδα και η Κύπρος φοβούνται ότι η ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου χωρίς την σφραγίδα του Συμβουλίου Ασφαλείας θα λειτουργήσει ως προηγούμενο και θα βλάψει και τις ίδιες. Γι’ αυτό και προβάλλουν αντιρρήσεις. Μόνο η Λευκωσία, όμως, έδειξε ότι θα παραμείνει μέχρι τέλος στην θέση της. Εχοντας το πρόβλημα του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους, αρνείται για λόγους αρχής να συναινέσει σε μία τέτοια αυθαιρεσία, που κάποια στιγμή θα στραφεί και εναντίον της.
Η Σύνοδος Κορυφής
Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής (μέσα Δεκεμβρίου), οι Ευρωπαίοι δεν έλαβαν απόφαση για το εάν θα αναγνωρίσουν την επικείμενη μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Φάνηκαν, όμως, καθαρά οι προθέσεις της μεγάλης πλειοψηφίας. Δεν είναι τυχαίο ότι υιοθέτησαν αυτά που η Κοντολίζα Ράϊς έλεγε από την άνοιξη. Δηλαδή, ότι το Κοσσυφοπέδιο είναι ειδική περίπτωση και δεν θα αποτελέσει προηγούμενο! Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ, πάντως, έχει προειδοποιήσει την Δύση ότι η μεθόδευσή της θα προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και στα Βαλκάνια και αλλού.
Οι «27» συμφώνησαν να στείλουν στο Κοσσυφοπέδιο 1800 αστυνομικούς και δικαστικούς με επιχείρημα την ανάγκη διασφάλισης της σταθερότητας. Προφανώς είναι μία κίνηση έμμεσης πλην σαφούς νομιμοποίησης της επικείμενης μονομερούς ανακήρυξης ανεξαρτησίας. Εξ ου και τόσο το Βελιγράδι όσο και η Μόσχα επισήμαναν ότι η αποστολή ευρωπαϊκής δύναμης είναι παράνομη χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Υπογράμμισαν, μάλιστα, ότι το ζήτημα της ανεξαρτησίας είναι αρμοδιότητα του ΟΗΕ κι όχι της Ε.Ε.
Το Σκοπιανό
Η Αθήνα έχει περιέλθει σε δυσχερή θέση. Εάν ακολουθήσει τις δυτικές υποδείξεις θα βλάψει τις σχέσεις της με τη Σερβία και εμμέσως με τη Ρωσία. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι θα συμπράξει στη δημιουργία ενός προηγούμενου, το οποίο ενδέχεται να το βρει μπροστά της όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στη Θράκη. Υπενθυμίζουμε ότι η Αγκυρα όχι μόνο χρησιμοποιεί τη μουσουλμανική μειονότητα σαν μοχλό πίεσης, αλλά και προσπαθεί συστηματικά να τη μετατρέψει σε παράγοντα αποσταθεροποίησης της ελληνικής κυριαρχίας σ’ αυτή την περιοχή.
Θα ήταν σφάλμα η Ελλάδα απλώς και μόνο να κρυφτεί πίσω από την Ε.Ε., όπως συνηθίζει στα δύσκολα. Ειδικά όταν σχεδόν όλη η Ευρώπη εισέρχεται με πολιτική ελαφρότητα σ’ έναν τόσο ολισθηρό δρόμο. Μόνο εάν εξασφαλίσει επαρκή ανταλλάγματα, η Αθήνα έχει νόημα να συναινέσει. Οταν προσφέρει στους Αλβανοκοσοβάρους την υποστήριξή της σ’ ένα τόσο κρίσιμο γι’ αυτούς ζήτημα, γιατί να μην απαιτήσει απ’ αυτούς κι από τα αδέλφια τους (Αλβανούς της FYROM) να δηλώσουν επισήμως ότι αποδέχονται το όνομα Ανω Μακεδονία;
Οταν οι Αμερικανοί ζητούν από την Ελλάδα να συνταχθεί μαζί τους σε βάρος των συμφερόντων της, γιατί να μην θέσει ως όρο τη στήριξή τους στο ζήτημα της ονομασίας; Αντί να ωθούν τον Μάθιου Νίμιτς προς την προβληματική φόρμουλα της διπλής ονομασίας, να τον ωθήσουν στην καθαρή λύση ενός σύνθετου ονόματος (με γεωγραφικό προσδιορισμό) για όλες τις χρήσεις. Δυστυχώς, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, το μόνο που διεκδικεί η κυβέρνηση Καραμανλή είναι την αμερικανική ανοχή στην περίπτωση ελληνικού βέτο για την ένταξη της FYROM στο ΝΑΤΟ.