Η συγκλονιστική μεταβολή των συνθηκών της εποχής μας μέσα στις οποίες ζούμε σαν άνθρωποι -υπάρχουμε, δημιουργούμε, διαμορφώνουμε σχέσεις, διαλεγόμαστε με την ύπαρξή μας και εν τέλει πεθαίνουμε- θέτει με νέο τρόπο το ζήτημα της παρουσίας της Εκκλησίας.
Αν δεχθούμε ότι η Εκκλησία είναι ένα ζωντανό σώμα, η «συνομιλία» της με τις συνθήκες κάθε εποχής αποτελεί στοιχείο του κεντρικού της πυρήνα, με αναφορά πάντοτε στον άνθρωπο και την ελευθερία του. Γιατί αυτό το τελευταίο -η ελευθερία του ανθρώπου δηλαδή- είναι το αναλλοίωτο στον χρόνο ζήτημα που η Εκκλησία, ως Εκκλησία του Χριστού, καλείται να αναδείξει και να διακονήσει.
Ο χριστιανισμός -που δεν είναι θρησκεία, ούτε ιδεολογία, δεν είναι δηλαδή μια θρησκευτική κατασκευή με σκοπό την καθησυχαστική ερμηνεία της ζωής και την απάλυνση της τραγικότητάς της- φέρνει στον κόσμο το διαρκές αίτημα της ελευθερίας του ανθρώπου. Το «μη γίνεσθε δούλοι ανθρώπων» αποτελεί διαρκή υπόμνηση του δύσκολου δρόμου της ελευθερίας. Τη διαρκή εναντίωση στον πειρασμό της υποταγής, στη συνθηκολόγηση, στην αφομοίωση από την ιστορική στιγμή, στην άρνηση της σύγκρουσης. Το Ευαγγέλιο είναι ένα μανιφέστο ζωντανής ελευθερίας. Ως εκ τούτου, η Εκκλησία καλείται πάντοτε -και χθες και σήμερα και αύριο- να απομακρυνθεί από κάθε εξουσιαστική πρακτική, που την οδήγησε ιστορικά και την οδηγεί αναπόφευκτα στην αποστράγγιση του ουσιαστικού της νοήματος. Στο βαθμό που η Εκκλησία γίνεται εξουσιαστικός μηχανισμός ή και συμβιβάζεται με αυτή την εικόνα, χάνει τη μάχη.
Ζούμε την Εκκλησία σήμερα κυρίως ως εκκλησιαστικό κατεστημένο. Οι φεουδαρχικού τύπου σχέσεις εξουσίας που διαμορφώνονται στην κορυφή της, εντός των οποίων αναπόδραστα αναπτύσσεται η κοσμική νόσος, τη συρρικνώνουν σε μηχανισμό και περιορίζουν την εμβέλεια του πνευματικού της λόγου. Ως υιός απλού ιερέως, μέλους του λεγόμενου κατώτερου κλήρου, το καταθέτω και ως βίωμα.
Δεν είναι ζήτημα ούτε ρητορικής ούτε φυσικά επικοινωνίας, όπως είναι μόδα να λέγεται σε μια μιντιοκρατούμενη εποχή. Το ζήτημα σήμερα είναι η Εκκλησία να μπορέσει να ακούσει τον κόσμο για να κατορθώσει να μιλήσει σε αυτόν. Να μιλήσει στον κόσμο και τον άνθρωπο από την πλευρά του υπερασπιστή του ανθρώπου, των δικαιωμάτων του και της αξίας του, άρα να βρεθεί απέναντι σε οτιδήποτε αποτελεί εμπόδιο στην ολοκλήρωσή του. Να βρεθεί δηλαδή στην πλευρά της ελευθερίας.
Με την έννοια αυτή, η ανάδειξη του νέου Αρχιεπισκόπου την προσεχή Πέμπτη δεν αποτελεί εκλογική διαδικασία. Αποτελεί πρόσκληση και συμμετοχή ουσιαστικής προσέλευσης του νέου Αρχιεπισκόπου στον απελευθερωτικό δρόμο, το μόνο ουσιαστικό δρόμο της Εκκλησίας, ειδικά σήμερα.
* Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.