Διανύοντας και κλείνοντας τον κρισιμότερο μήνα της μέχρι τώρα θητείας της, η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός ευελπιστούν στο οξύμωρο μιας ηρεμότερης θητείας κατά τους τρεις, κατά συνθήκη και παράδοση, πλέον οξείς τελευταίους κοινοβουλευτικούς μήνες του έτους.
Παρά τις σπερμολογίες για πρόωρες εκλογές, ανασχηματισμό και άλλες σπασμωδικές κινήσεις, ο κ. Κ. Καραμανλής με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ξέκοψε το ενδεχόμενο εκλογών. Και το πλέον σημαντικό. Κάλεσε τους πάντες να κλείσουν το κεφάλαιο της εσωστρέφειας, κι όποιον τολμά να τον αμφισβητήσει, να το πράξει ευθέως, με το ρίσκο να ρίξει την κυβέρνηση.
Για να γίνει αυτό θα έπρεπε η κυβέρνηση να χάσει τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της Βουλής κατά το άρθρο 84 του Συντάγματος, δηλαδή την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών. Αν δηλαδή η Ν.Δ. βρεθεί με 150 βουλευτές, η κυβέρνηση χάνει τη δεδηλωμένη που πάντως διαπιστώνεται μόνον έπειτα από πρόταση μομφής της αντιπολίτευσης. Με δύο λόγια δεν είναι καθόλου απλό -αντιθέτως είναι έως απίθανο να πέσει μία κυβέρνηση από μομφή. Κι αυτό, γιατί δεν είναι διόλου σίγουρο, αν οι διαγραφέντες ή ανεξαρτητοποιηθέντες, ή και βουλευτές άλλων κομμάτων θα καταψηφίσουν την κυβέρνηση (και όχι απλώς θα απόσχουν), αν κατατεθεί μία πρόταση δυσπιστίας.
Το Σύνταγμα αναφέρει σαφώς ότι η πρόταση εμπιστοσύνης που ζητεί η κυβέρνηση «θα πρέπει να εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού των βουλευτών». Αντιθέτως «πρόταση δυσπιστίας μπορεί να γίνει δεκτή, μόνον αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών».
Υπηρεσιακή κυβέρνηση
Τότε, γιατί, αυτή η βαρύγδουπη προειδοποίηση: «Οποιος τολμά, ας με ρίξει και πάμε σε εκλογές». Η ερμηνεία είναι απλή: Αφενός είναι ζήτημα γοήτρου, να μην καταψηφιστεί η κυβέρνηση μέσα από μία ταπεινωτική κοινοβουλευτική διαδικασία, ούτε και να είναι έρμαια των διαθέσεων διαγραφέντων, ή βουλευτών ιδιοτελούς αντιπολίτευσης. Αφετέρου, και αυτό είναι πρακτικό, προκρίνεται πάντα η κυβέρνηση να επικαλεσθεί εθνικό θέμα ιδιαιτέρας σημασίας, για να διεξαγάγει η ίδια και όχι υπηρεσιακή τις επόμενες εκλογές, σε κάθε περίπτωση σε τριάντα, το αργότερο, ημέρες από τη διάλυση της Βουλής.
Για το θέμα αυτό, δηλαδή, τη διεξαγωγή εκλογών από υπηρεσιακή κυβέρνηση, κάνουν ιδιαίτερη αναφορά τα άρθρα 37 και 41 του Συντάγματος. Το πρώτο έγινε γνωστό στη ζωή μας το 1989 με τις διαδοχικές διερευνητικές εντολές, που αν δεν τελεσφορήσουν, οδηγούν σε εκλογές με υπηρεσιακή κυβέρνηση. Αυτή ακριβώς την αίρεση θέτει και το άρθρο 41, προβλέποντας ότι, αν διαλυθεί η Βουλή, η οποία προέκυψε ύστερα από πρόωρες εκλογές, πριν από την πάροδο έτους, τις εκλογές διενεργεί υπηρεσιακή κυβέρνηση.
Αρχηγικό δικαίωμα
Στις 16 του περασμένου μηνός, με τη συμπλήρωση έτους από τις προηγούμενες εκλογές εξέλειψε η αίρεση της διεξαγωγής εκλογών από υπηρεσιακή κυβέρνηση, παραμένει όμως το αρχηγικό ατού της λίστας, που όμως και πάλι είναι δίκοπο μαχαίρι. Την ψήφιση της πρόβλεψης στον νόμο του 2004, ότι αν διεξαχθούν εντός 18 μηνών από τις εκλογές νέες θα ισχύσει η λίστα, τη ζήτησαν μετ’ επιτάσεως βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που σήμερα δεν είναι στη Βουλή. Στο πίσω μέρος του μυαλού τους έβλεπαν ίσως μία σύντομη δεξιά παρένθεση κι ήθελαν να εξασφαλίσουν αφενός ότι οι βουλευτές δεν θα μπουν σε σύντομο χρονικό διάστημα σε νέα έξοδα και αφετέρου ότι θα υπάρχει η ηθική υποχρέωση του αρχηγού να τηρήσει την προηγούμενη σειρά εκλογής. Ηθική και μόνον, γιατί επί της ουσίας ο αρχηγός είναι παντοδύναμος και δεν δεσμεύεται από σειρές. Δεν χρειάστηκε να εφαρμοστεί στην πράξη. Ομως το 18μηνο τρέχει ακόμη και θα υπάρχει ως φόβητρο για «φερέλπιδες αντάρτες», ώς τις 16 Μαρτίου 2009, ενώ δεν έχει αφαιρεθεί από τον τροποποιητικό νόμο Παυλόπουλου του Ιανουαρίου 2008.
Φάσμα ακυβερνησίας
Αν λοιπόν γίνουν πρόωρες εκλογές μέχρι τότε, θα γίνουν με λίστα, όπου ο αρχηγός θα καθορίσει και τη σειρά των εκλεγομένων. Υπό τις παρούσες συνθήκες υποχώρησης του δικομματισμού, το φάσμα της ακυβερνησίας προβάλει ως μεγάλο ενδεχόμενο. Το 40-41% που απαιτεί ο νόμος Σκανδαλίδη για αυτοδυναμία παρουσιάζεται υπό τις παρούσες συνθήκες όνειρο άπιαστο. Από την άλλη το οριστικό κλείσιμο της συνταγματικής αναθεώρησης στέρησε την καλύτερη ευκαιρία-πρόφαση προεκλογικής συνεργασίας ΠΑΣΟΚ-Συνασπισμού, ενώ και σε πολιτικό επίπεδο, υπό τις παρούσες συνθήκες, το ενδεχόμενο προεκλογικής σύμπραξης των δύο κομμάτων (που απαιτεί ο νόμος για να δοθεί το μπόνους των σαράντα εδρών) απομακρύνεται. Παράλληλα, αποκλείει προεκλογική συνεργασία και το κυβερνών κόμμα με τον ΛΑΟΣ. Αρα με τον δικομματισμό στις χειρότερες στιγμές του και την κοινή γνώμη να γνωρίζει ότι η επανάληψη των εκλογών είναι κάτι περισσότερο από βέβαιη, το μόνο ενδιαφέρον θα είναι το σασπένς των διερευνητικών εντολών του άρθρου 37 του Συντάγματος, χωρίς να αναμένεται να βρεθεί -θεωρητικώς- κοινός τόπος για μετεκλογικές συνεργασίες.
Στην περίπτωση αυτή εντός τριάντα ημερών -και με υπηρεσιακή κυβέρνηση πλέον- θα διεξαχθούν νέες εκλογές -μετά τον Μάρτιο με σταυρό. Τότε όμως θα ισχύσει ο τροποποιημένος εκλογικός νόμος του 2008, ο οποίος δίνει στο πρώτο κόμμα υψηλότερο μπόνους -50 εδρών-, αλλά σε αυτοτελή κόμματα και όχι σε συνασπισμούς κομμάτων. Τι απαιτεί ο νέος νόμος; Αναζωπύρωση του δικομματισμού, αφού με το 39% ο πρωτεύων εξασφαλίζει ισχνή μεν, αλλά πλειοψηφία άνω των 151. Το διανοιγόμενο λοιπόν χρονικό διάστημα όχι μόνον δεν θα χαρακτηρίζεται από ηρεμία, αλλά αντιθέτως από προσδοκώμενη πόλωση για την επίτευξη της συσπείρωσης των βάσεων των δύο κομμάτων εξουσίας, ενώ το «φόβητρο» για τους βουλευτές υπάρχει πάντα και είναι η παντοδύναμη λίστα.