Κελί 30, ακτίνα Α, φυλακές Κορυδαλλού. Σε 8 τετραγωνικά μέτρα, 2 άνθρωποι: ο Βασίλης Παλαιοκώστας και ο Δημήτρης Αϊβατζίδης, ο νεαρός τοξικομανής που πυροβολούσε το σπίτι του Κώστα Σημίτη. Το κελί τους έχει τα πιο πολλά μικρόφωνα σ’ όλη τη φυλακή, κι έτσι η λέξη «απόδραση» μέσα στον ενάμιση χρόνο που ζουν μαζί δεν θα ακουστεί ποτέ. Σε αντίθεση με τη λέξη «αντίδραση». Γι’ αυτό άλλωστε βρέθηκαν οι δυο τους συγκάτοικοι: «για να μην μολύνουν με τις ιδεολογίες τους και την υπόλοιπη φυλακή», έλεγαν οι φύλακες.
Τα πρωινά, ο Παλαιοκώστας βγάζει λόγους στο προαύλιο για την αδικία της εξουσίας. Τα απογεύματα στο κελί διαβάζει τη βιογραφία του Αρη Βελουχιώτη. Στα κάγκελα έχει κρεμάσει σαν προστατευτικό ένα σεντόνι, με την εικόνα του Βελουχιώτη τυπωμένη. «Μάλλον εκεί θα είναι ακόμα κρεμασμένη», έλεγε ένα χρόνο πριν ο Αϊβατζίδης. «Γιατί ο Βασίλης έφυγε χωρίς να μαζέψει τα πράγματά του!».
Στην Κέρκυρα
Ηταν η πρώτη απόδραση με ελικόπτερο. Μετά απ’ αυτήν, τον Παλαιοκώστα τον πήγαν στις φυλακές της Κέρκυρας. Οχι γιατί είναι οι πιο ασφαλείς της χώρας, αλλά γιατί στον Κορυδαλλό ήταν ήδη «Ντον» – έτσι λένε εκεί τον αρχηγό. Ακόμη αντηχούσε στ’ αυτιά των δεσμοφυλάκων η ιαχή «Ηρθαν να τον πάρουν!» που ούρλιαζαν οι κρατούμενοι μέσ’ στη σκόνη του έλικα. Οσοι τον ξέρουν, υποψιάζονται πως γι’ αυτό επέλεξε να δραπετεύσει ξανά με ελικόπτερο. Θα μπορούσε να σχεδιάσει μια πιο εύκολη απόδραση. Αλλά είναι καιρός τώρα που ο Βασίλης Παλαιοκώστας δεν διαλέγει το εύκολο.
«Ο Βασίλης πάντα κάτι καινούργιο μηχανεύεται» – έτσι λέει ένας παλιός του συγκρατούμενος. Στο κρησφύγετο που κρατούσε τον Γιώργο Μυλωνά, οι αστυνομικοί βρήκαν τη λίστα με τους στόχους που δεν διάλεξε. Φως – φανάρι: η επιλογή δεν είχε γίνει με το κλασικό κριτήριο «έχει λεφτά και δεν έχει φύλαξη». Οι στόχοι ήταν ένας προς έναν διαλεγμένοι για το πρωτοσέλιδο της επομένης. Οσοι ήξεραν την ιστορία του «μικρού» Παλαιοκώστα δεν παραξενεύτηκαν. Αν καταδικάστηκε για την απαγωγή του Αλεξ. Χαΐτογλου, ήταν γιατί στο κλεμμένο αυτοκίνητο που χρησιμοποίησε βρήκαν ένα φύλλο εφημερίδας με τα ανδραγαθήματά του. Πάνω στο χαρτί, ο Βασίλης είχε αφήσει τα αποτυπώματά του. Το είχε φυλάξει, να το διαβάσει αργότερα.
«Δεν τον γοήτευε η χλιδή, ούτε καμάρωνε για όσα έχει κάνει». Γι’ αυτό ο Δ. Αϊβατζίδης, που πέρασε μαζί του ενάμιση χρόνο στο κελί, είναι σίγουρος. Αρα δεν ήταν τα εκατομμύρια του Χαΐτογλου και του Μυλωνά που κυνηγούσε. «Ηθελε μόνο να πάρει τα λεφτά απ’ τους πλούσιους, να τα δώσει στους φτωχούς». Αυτό δεν χρειάζεται να το πει ο Δ. Αϊβατζίδης. Το ξέρουν όλοι οι κρατούμενοι στην Κέρκυρα, στον Κορυδαλλό, στα Διαβατά. Ολοι τους άκουγαν όταν ο Παλαιοκώστας μιλούσε.
Η επιλογή του Ριζάι
Απ’ τη μία ο ρομαντισμός του «επαναστάτη παράνομου», απ’ την άλλη η σκληρότητα του ποινικού κρατουμένου. Στην τομή των δύο, μπήκε αναγκαστικά στο κάδρο ο Αλκέτ Ριζάι. Για όσα δεν ήθελε να κάνει ο Βασίλης Παλαιοκώστας, ο Ριζάι δεν είχε αναστολές. Την ώρα της απόδρασης ένας φρουρός πήγε να πλησιάσει το ελικόπτερο. Ο Ριζάι γύρισε και τράβηξε ένα αυτοσχέδιο μαχαίρι. Υπό κανονικές συνθήκες, αυτό το όπλο δεν θα τρόμαζε τον δεσμοφύλακα. Αλλά όπως λέει ο νόμος των φυλακών, «σημασία δεν έχει τι όπλο κρατάει ο κρατούμενος. Σημασία έχει ποιος κρατούμενος κρατάει το όπλο». Κι ο Ριζάι είναι πληρωμένος δολοφόνος, άρα αδίστακτος. Ο φύλακας έκανε δύο βήματα πίσω.
Σχεδόν δέκα χρόνια στο κελί, ο Βασίλης Παλαιοκώστας ξέρει καλά τους νόμους της φυλακής. Μόνο που μερικές φορές, είναι δύσκολο να τους προσαρμόσει στους δικούς του νόμους. «Δεν του άρεσε η ζωή του, αν μπορούσε θα τα άλλαζε όλα με μια μαγική κίνηση» – έτσι θυμάται ο Δ. Αϊβατζίδης. Ετσι φάνηκε κι όταν μετά 17 χρόνια είδε ξανά τον πατέρα του, τον κυρ Λεωνίδα τον λαχειοπώλη στο επισκεπτήριο των φυλακών, και ξέσπασε σε λυγμούς. Ετσι δείχνει κι αυτή η τυφλή αφοσίωση στον Νίκο, το μεγάλο του αδελφό που τόσα χρόνια ο δικός του μύθος τον σέρνει σε ό,τι κάνει.
Η συμφωνία στον Κόζιακα
Οι συγκρατούμενοι του Νίκου Παλαιοκώστα στην Πάτρα, λένε πως τελευταία χαμογελάει πιο πολύ – καμία σχέση με τον άνθρωπο που μέχρι πριν μερικούς μήνες καθόταν όλη μέρα στο κελί. Οι φύλακες κάθε μέρα ψάχνουν τα πράγματά του, αλλά εκείνος δεν δίνει σημασία – τρέχει στο προαύλιο, κι όποτε μπορεί γυμνάζεται. Ισως να ‘χει ξεχάσει πια εκείνη την παλιά εποχή στο Μοσχόφυτο Τρικάλων, που όσο οι συμμαθητές του ξεφύλλιζαν παιδικά βιβλία εκείνος διάβαζε στον Βασίλη αστυνομικά. Ή τον θαυμασμό στα μάτια του μικρού όταν οι άλλοι πήγαιναν για ψάρεμα, κι ο Νίκος επαναστατούσε, και τάιζε τα ψάρια γαριδάκια. Αλλά αυτό που σίγουρα θυμάται είναι η συμφωνία που έκαναν οι δυο τους όταν τους κυνηγούσαν στον Κόζιακα: «Αν πιαστεί ο ένας, ο άλλος που είναι έξω θα τον βοηθήσει να αποδράσει». Οσο για το «πότε»… Οπως είπε κι ο δικαστής την επομένη της απόδρασης με το ελικόπτερο, όταν του έφεραν να δικάσει όσους ξέμειναν στον Κορυδαλλό, «δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω… Να σας καταδικάσω; Ή να σας αποχαιρετήσω;»…