«Η ιστορία θα είναι επιεικής μαζί μου, γιατί σκοπεύω να τη γράψω εγώ». Τάδε έφη Ουίνστον Τσόρτσιλ, πρωθυπουργός της Βρετανίας, o οποίος κατάφερε με το πολυσχιδές συγγραφικό του έργο να φροντίσει την υστεροφημία του. Από την πλευρά του, ο «Σούπερ Μακ» ή Χάρολντ Μακ Μίλαν παραιτήθηκε νωρίς από την πρωθυπουργία της Βρετανίας, λόγω εσφαλμένης ιατρικής διάγνωσης. Αφιερώθηκε όμως στον ομώνυμο εκδοτικό οίκο και συνέχισε να διαδραματίζει ρόλο σοφού πολιτικού άνδρα, επικρίνοντας τους διαδόχους του και διατυπώνοντας διάφορους πολιτικούς χρησμούς, κατάλληλους για ανθολογίες τσιτάτων. Οταν, για παράδειγμα, τον ρώτησαν ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες, απάντησε: «Τα γεγονότα, αγαπητό αγόρι μου, τα γεγονότα». Δεν έχουν όμως όλοι οι μεγάλοι πολιτικοί το λογοτεχνικό ταλέντο του Τσόρτσιλ, για το οποίο σημειωτέον είχε τιμηθεί με Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1953. Ούτε την παιδεία του Μακ Μίλαν, ο οποίος είχε φοιτήσει στο Ιτον και στην Οξφόρδη. Συχνά οι επιχειρηματικές δραστηριότητες ή διπλωματικές πρωτοβουλίες τους μετά την απόσυρσή τους από την πολιτική ζωή ακυρώνουν τον πρότερο έντιμο πολιτικό τους βίο…
Οταν ανακαλεί κανείς το όνομα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, του τελευταίου Σοβιετικού ηγέτη, ποιος είναι ο πιθανότερος συνειρμός; Η γκλάσνοστ και η περεστρόικα ή μήπως οι διαφημίσεις της Pizza Hut και της Louis Vuitton, στις οποίες συμμετείχε; Η Louis Vuitton έχει μετεξελιχθεί εσχάτως σε συνταξιοδοτικό ταμείο παροπλισμένων πολιτικών. Μόλις αυτήν την εβδομάδα ανακοινώθηκε ότι ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, διαπραγματεύεται μια θέση συμβούλου στην εταιρεία. «Επιτέλους ανακαλύψαμε τις βασικές του αρχές, τις ειλικρινείς του πεποιθήσεις, τον τρίτο δρόμο. Είναι οι τσάντες», έγραψε κακεντρεχώς η εφημερίδα «Γκάρντιαν» σχολιάζοντας τη νέα επαγγελματική του δραστηριότητα. Ποιος θυμάται πλέον τις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις που κέρδισε για τους Εργατικούς;
Ο Μπλερ, εκτός από σύμβουλος της Louis Vuitton και της τράπεζας J.P. Morgan Chase, είναι και απεσταλμένος του ΟΗΕ, της Ε.Ε., των ΗΠΑ και της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή. Η αλήθεια είναι ότι όσοι πολιτικοί αποστρατεύονται αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για το Μεσανατολικό – με τα γνωστά αποτελέσματα. Πρόσφατο κείμενο για την εύφλεκτη περιοχή φέρει τις βαριές υπογραφές των Αλέν Ζιπέ, Λιονέλ Ζοσπέν, Κρις Πάτεν, Χέλμουτ Σμιτ, Μάσιμο ντ’ Αλέμα, Ρομάνο Πρόντι, Φελίπε Γκονζάλες. Οι παρεμβάσεις του Μπλερ στην περιοχή είναι περιορισμένες, τα ταξίδια του εκεί σπάνια – τουλάχιστον ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ δείχνει ειλικρινή διάθεση να αναλάβει ενεργό ρόλο στο Μεσανατολικό. Πέρυσι επισκέφτηκε την αποκλεισμένη Γάζα, ενώ ο Μπλερ τα Χριστούγεννα του 2008, όταν μαινόταν ο πόλεμος στη Γάζα, προτίμησε να παραστεί στα εγκαίνια του καταστήματος Armani στο Νάιτσμπριτζ του Λονδίνου. Μια άλλη προσοδοφόρος απασχόληση για εν αποστρατεία πολιτικούς άνδρες είναι οι διαλέξεις: ο Μπλερ παίρνει 250.000 δολάρια για 90 λεπτά.
Αδρές αμοιβές
Στο χρηματιστήριο των διαλέξεων, ο Μπλερ είναι «μπλου τσιπ» μαζί με τον πρώην πρόεδρο και σύζυγο της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών, Μπιλ Κλίντον, ο οποίος συγκέντρωσε πάνω από 50 εκατ. δολάρια μαγεύοντας τα πλήθη. Στον αντίποδα, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, εξαιρετικά αντιδημοφιλής, δυσκολεύτηκε πολύ να… πιάσει αυτήν την ταρίφα για ομιλίες. Για την ακρίβεια, ελάχιστοι ενδιαφέρθηκαν να τον «κλείσουν» για κάποια διάλεξη. Το ρεκόρ πάντως κατέχει ο εκλιπών «Ρόναλντ Ρέιγκαν, ο οποίος συγκέντρωσε δύο εκατομμύρια δολάρια μόνο από δύο – τρεις ομιλίες στην Ιαπωνία. Πέρα από την αδρή αμοιβή του κάθε φορά που μιλάει, αρκεί η φυσική παρουσία του Μπιλ Κλίντον για να ενισχυθεί ο υποψήφιος που υποστηρίζει (εκτός αν πρόκειται για τη γυναίκα του, όπως διαπιστώσαμε στις προκριματικές εκλογές του 2008 και τη μονομαχία Χίλαρι – Μπαράκ Ομπάμα, που έληξε υπέρ του δεύτερου). Ενδεικτική είναι η συμπαράστασή του στην υποψηφιότητα της Μάρθα Κόκλεϊ, της Δημοκρατικής υποψήφιας για την πλήρωση της κενής θέσης του Τεντ Κένεντι στη Γερουσία ενόψει της μεθαυριανής κρίσιμης αναμέτρησης. Μαζί με το άλλο μεγάλο κεφάλαιο του Δημοκρατικού Κόμματος, τον Τζον Κέρι, πρώην υποψήφιο πρόεδρο, σπεύδουν να βοηθήσουν κάθε αναξιοπαθούντα πολιτικό του Δημοκρατικού Κόμματος, που βρίσκεται αντιμέτωπος με το φάσμα της ήττας.
«Γκουρού» του αντίπαλου στρατοπέδου στις ΗΠΑ παραμένει ο Χένρι Κίσινγκερ, ο οποίος αρθρογραφεί συστηματικά και προεδρεύει συμβουλευτικής εταιρείας, καθώς πολλοί πιστεύουν ότι η γνώμη του αποτελεί το απαύγασμα της Realpolitik. Βέβαια, η τοποθέτησή του ως ακαδημαϊκού στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από τη φοιτητική κοινότητα, με αποτέλεσμα να ματαιωθεί ο διορισμός του.
Από τον πολιτικό στίβο στην υποκριτική
Η μεταπήδηση από τον πολιτικό στίβο στην υποκριτική και ανάποδα φαίνεται πως γίνεται αβίαστα, όπως αποδεικνύεται από την περίπτωση του πρώην προέδρου Τζόζεφ Εστράδα στις Φιλιππίνες και επιβεβαιώνει τη συγγένεια των δύο χώρων. Ο -«λέγε με Ντέρτι Χάρι»- Κλιντ Ιστγουντ διετέλεσε δήμαρχος της πόλης Καρμέλ στην Καλιφόρνια από το 1986 έως το 1988, αλλά επέστρεψε ταχύτατα πίσω και μπροστά από την κινηματογραφική κάμερα.
Στη σκιά του Μπιλ Κλίντον, ο πρώην αντιπρόεδρός του Αλ Γκορ δεν κατάφερε να λάμψει ως πολιτικός. Μετά τη λήξη της πολιτικής του καριέρας, όμως, γνώρισε μεγάλη επιτυχία ως ηγετική φυσιογνωμία στο Διακυβερνητικό Πάνελ για τις Κλιματικές Αλλαγές, και τιμήθηκε με Νομπέλ Ειρήνης. Ως ακτιβιστής οικολόγος συνέπραξε επίσης στην ταινία «Μια άβολη αλήθεια», το οποίο κέρδισε Οσκαρ ντοκιμαντέρ. Το βέβαιο είναι πως οι πολιτικοί, ακόμη και μετά την απομάκρυνσή τους από την κεντρική πολιτική σκηνή, δυσκολεύονται να αποχωριστούν τα φώτα της δημοσιότητας.