Πέντε ανοιχτά μέτωπα έχει η κυβέρνηση εν όψει του ελέγχου που ξεκινάει από αύριο η τρόικα, η οποία έρχεται με «άγριες» διαθέσεις. Υπό το βάρος της ύφεσης, αλλά και της πολιτικής ατολμίας, που οδηγούν στη λήψη νέων μέτρων, η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται, ένα μήνα μετά τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής, ότι υπάρχει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα ως προς τη βασική προϋπόθεση υλοποίησής τους: αυτό της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Εάν δεν αλλάξει κάτι δραστικά τους επόμενους μήνες, το έλλειμμα δεν αποκλείεται να ξεπεράσει και το 10% του ΑΕΠ φέτος, ενώ την ίδια ώρα η ρευστότητα του Δημοσίου και του τραπεζικού συστήματος, που ενίοτε κυμαίνεται σε οριακά επίπεδα, δημιουργεί νέες πιέσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, η τρόικα έρχεται χωρίς να έχει στην ατζέντα της την αλλαγή του στόχου για το έλλειμμα. Σε αυτή τη φάση, εξετάζει τους λόγους της αστοχίας στην πορεία των εσόδων και των δαπανών, ενώ ταυτόχρονα επεξεργάζεται πιθανά νέα μέτρα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και να αποδώσουν εντός του τελευταίου τριμήνου του έτους. Τα νέα μέτρα δεν απέκλεισε την Παρασκευή και ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευ. Βενιζέλος, ξεκαθαρίζοντας όμως ότι δεν θα «αγγίξουν» τα μικρά και μεσαία εισοδήματα.
Ωστόσο, όλα είναι υπό συζήτηση, καθώς το οικονομικό επιτελείο και μέρος της τρόικας αντιλαμβάνονται πως η λήψη νέων μέτρων θα οδηγούσε σε νέα επιδείνωση της ύφεσης, που ούτως ή άλλως βαίνει προς το 5% για φέτος αντί του 3,8% που ήταν η προηγούμενη κοινή πρόβλεψη κυβέρνησης – τρόικας. Με αυτό το επιχείρημα, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να διαπραγματευθεί την αλλαγή των στόχων. Ενδεικτικό του πόσο η επιδείνωση της ύφεσης έχει επηρεάσει τον προϋπολογισμό είναι το γεγονός ότι από την κατά γράμμα εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου προγράμματος εκτιμάται πως το έλλειμμα φέτος τελικά θα κλείσει στα επίπεδα του 8,5% του ΑΕΠ, αντί για 7,6% που ήταν η αρχική πρόβλεψη.
Πέραν της ύφεσης, όμως, στελέχη της τρόικας εκτιμούν ότι με τα σημερινά δεδομένα του προϋπολογισμού και αν δεν καταφέρουν να αλλάξουν το σκηνικό τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί με το Μεσοπρόθεσμο, το έλλειμμα δεν αποκλείεται στο τέλος του έτους να φτάσει στο 10% του ΑΕΠ. Στο πλαίσιο αυτό, η τρόικα έρχεται στην Αθήνα με «άγριες» διαθέσεις για τα εξής ζητήματα:
Δαπάνες. Σε σχέση με τους στόχους του προϋπολογισμού (και όχι του μεσοπρόθεσμου προγράμματος) σημειώνεται στο επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου υπέρβαση της τάξης του 1,1 δισ. ευρώ. To στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται και από τα οριστικά αποτελέσματα για την εκτέλεση του προϋπολογισμού στο επτάμηνο που ανακοινώθηκαν την Παρασκευή από το υπ. Οικονομικών. Στο οικονομικό επιτελείο «βλέπουν» ότι οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων θα αυξηθούν σταδιακά περισσότερο απ’ ό, τι αναμενόταν, καθώς έχουν μειωθεί σημαντικά οι εισφορές των ταμείων λόγω της ύφεσης. Επίσης, η εκτίναξη της ανεργίας (ίσως ξεπεράσει το 17% στο σύνολο του έτους) θα δημιουργήσει επιπλέον ανάγκες στον ΟΑΕΔ για την πληρωμή των επιδομάτων ανεργίας.
Προβλήματα, όμως, στο σκέλος των δαπανών υπάρχουν και με τις επιχορηγήσεις των φορέων εκτός γενικής κυβέρνησης, που θα πρέπει να μειωθούν κατά 290 εκατ. ευρώ φέτος, αλλά ακόμα δεν υπάρχει σαφής εικόνα του τι γίνεται. Η τρόικα για μία ακόμα φορά επιμένει να υπάρξει αυστηρότερος έλεγχος των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου. Κάτι που αναγνωρίζει και το οικονομικό επιτελείο ως σημαντικό ζήτημα, δεδομένου ότι στο πρώτο εξάμηνο είχαν φτάσει στα 6,6 δισ.
Το θέμα των απολύσεων
Ενα άλλο θέμα, στο σκέλος των δαπανών, είναι αυτό της κατάργησης και συγχώνευσης φορέων του Δημοσίου, αλλά και της εφαρμογής του θεσμού της εργασιακής εφεδρείας. Ανοιχτό είναι και το θέμα των απολύσεων, εάν απαιτηθεί από την τρόικα η δραστική μείωση των δημοσίων οργανισμών. Για τον έλεγχο των δαπανών το υπ. Οικονομικών ζήτησε από τα άλλα υπουργεία, μέσα στην εβδομάδα, να τοποθετήσουν οικονομικούς επιθεωρητές – υπόλογους τόσο στα υπουργεία όσο και στους φορείς που εποπτεύουν, ώστε να υπάρχει ροή σωστής πληροφόρησης και ουσιαστικός έλεγχος των δαπανών.
Εσοδα. Η επιδείνωση της ύφεσης πλήττει κυρίως τα έσοδα που στο επτάμηνο καταγράφουν υστέρηση της τάξης των 3,4 δισ. ευρώ έναντι των στόχων του προϋπολογισμού, όπως έδειξαν και τα οριστικά στοιχεία που ανακοινώθηκαν την Παρασκευή. Το ενδεχόμενο λήψης νέων μέτρων είναι ορατό. Το πιο πιθανό είναι να υπάρξει «κυνηγητό» της «μεγάλης» φοροδιαφυγής.