Η απόπειρα της Τουρκίας να ματαιώσει τα σχέδια της Κύπρου για εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της, δημιουργεί ένα νέο πεδίο σύγκρουσης στην Αν. Μεσόγειο με απρόβλεπτες συνέπειες για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Η Αγκυρα έχει ζητήσει από την Ουάσιγκτον να παρέμβει και να σταματήσει τη Λευκωσία, καθώς οι γεωτρήσεις, πέρα από την τεράστια οικονομική σημασία τους, που απορρέει από το μέγεθος των κοιτασμάτων, αποκτούν εκ των πραγμάτων και γεωπολιτική διάσταση. Οι ΗΠΑ γίνονται αποδέκτες των τουρκικών πιέσεων όχι μόνο λόγω του ιδιαίτερου ρόλου τους ως ηγέτιδας δύναμης και συμμάχου των δύο χωρών, αλλά και επειδή η εταιρεία Noble Energy που θα πραγματοποιήσει τις γεωτρήσεις είναι αμερικανική.
Η Ουάσιγκτον απέρριψε τις ενστάσεις της Αγκυρας και διεμήνυσε πως στο συγκεκριμένο ζήτημα τάσσεται υπέρ της Κύπρου. Αμερικανοί αξιωματούχοι τονίζουν ευθέως ότι τα ενεργειακά σχέδια της Λευκωσίας δεν επηρεάζουν τις συνομιλίες για το Κυπριακό, ενώ καθιστούν σαφές ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν σθεναρά όλες τις χώρες στις προσπάθειες κάλυψης των ενεργειακών τους αναγκών.
Οι πιέσεις της Τουρκίας αναμένεται να ενταθούν τον Σεπτέμβριο, καθώς θα πλησιάζει η έναρξη των γεωτρήσεων, την 1η Οκτωβρίου, και ενώ το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν εκτενείς επαφές των κ. Παπανδρέου και Ερντογάν, αρχικά στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, και στη συνέχεια στο πλαίσιο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, στην Αγκυρα.
Πάντως, η Κύπρος εισέρχεται στη νέα αυτή αντιπαράθεση με την Τουρκία «οπλισμένη» όχι μόνο με το διεθνές δίκαιο, αλλά και τη στενή συνεργασία με το Ισραήλ, ενώ τη δική της σημασία έχει επίσης η εμπλοκή αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων λόγω της Noble Εnergy.
Το Δίκαιο της Θάλασσας
Αν και η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει το Δίκαιο της Θάλασσας, ζητεί τη στήριξη των ΗΠΑ και του Σ. Α. των Ηνωμένων Εθνών, υποστηρίζοντας ότι η ανακήρυξη της ΑΟΖ από την Κύπρο είναι μια παράνομη και μονομερής πράξη, επειδή δεν συμμετείχε η τουρκοκυπριακή πλευρά. Το επιχείρημα είναι έωλο από τη στιγμή που η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κυρίαρχο κράτος-μέλος του ΟΗΕ και η κυβέρνησή της είναι η μόνη διεθνώς αναγνωρισμένη και εκπροσωπεί ολόκληρη τη χώρα.
Η Τουρκία προβάλλει επίσης το επιχείρημα ότι η εξόρυξη αερίου θα επηρεάσει αρνητικά τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού και πως αν όντως βρεθεί φυσικό αέριο, η Λευκωσία δεν θα επιζητεί πλέον την επανένωση της νήσου. Υπό αυτό το πρίσμα πιέζει για αναστολή των ερευνών μέχρι την επίτευξη συμφωνίας, αν και εκτιμάται να συμβεί το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή το κίνητρο του οικονομικού οφέλους να ενθαρρύνει την τουρκοκυπριακή πλευρά να συναινέσει σε επανένωση της νήσου.
Υποβοηθητικά της κυπριακής θέσης σε αυτό το περίπλοκο παζλ λειτουργεί η τροπολογία που κατέθεσε στο Ευρωκοινοβούλιο ο ευρωβουλευτής της Ν. Δ. και αντιπρόεδρος της Διακοινοβουλευτικής Επιτροπής Ε. Ε. – Τουρκίας, Γιώργος Κουμουτσάκος, στο ψήφισμα για την Εκθεση Προόδου της Τουρκίας για το 2010 στο οποίο για πρώτη φορά γίνεται σαφής αναφορά στην υποχρέωση της Τουρκίας να κυρώσει το Δίκαιο της Θάλασσας.
Σημαντική παράμετρος στην εξέλιξη της υπόθεσης αποτελεί και η στενή συνεργασία της Κύπρου με το Ισραήλ και η συμφωνία για κοινή εκμετάλλευση μέρους των τεράστιων αποθεματικών που έχουν εντοπισθεί στην περιοχή. Οι δύο χώρες συμφώνησαν να μοιράσουν την απόσταση των 250 χλμ. που τις χωρίζει, ενώ μεταξύ Ισραηλινών και Κυπρίων κυοφορούνται σκέψεις για κοινή καμπάνια προσέλκυσης Αμερικανών επενδυτών για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων.