Ισχυρό μοχλό πίεσης στα χέρια της κυβέρνησης για το άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων θα αποτελέσουν οι αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία τάχθηκε -με σκεπτικό που βασίζεται σε συνταγματικές ρυθμίσεις- αναφανδόν κατά των όποιων περιορισμών υπάρχουν για την άσκηση κάθε επαγγελματικής δραστηριότητας. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της χώρας με αποφάσεις της Ολομέλειάς του έκρινε πως η ελληνική συνταγματική τάξη και η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν ανέχονται επαγγέλματα που λειτουργούν σαν κλειστά κλαμπ, ούτε την ύπαρξη περιορισμών που εξασφαλίζουν προνόμια στην άσκησή τους.
Το γεγονός ότι οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας εκδόθηκαν από την Ολομέλεια του δικαστηρίου τις καθιστά βαρύ δικαστικό προηγούμενο, που αναμένεται να διευκολύνει νομοθετικές επιλογές της κυβέρνησης για την προώθηση του ανοίγματος των κλειστών επαγγελμάτων, τα οποία τυπικά έχουν ανοίξει από τις 2 Ιουλίου, οπότε και τέθηκε σε ισχύ ο γενικός νόμος που προβλέπει την απελευθέρωσή τους έπειτα από αλλεπάλληλες παλινωδίες και καθυστερήσεις.
Ωστόσο, καθώς τα περισσότερα από τα λεγόμενα κλειστά επαγγέλματα παραμένουν ουσιαστικά ακόμα κλειστά -καθώς επίκειται είτε η έκδοση προεδρικών διαταγμάτων είτε εξειδικευμένες νομοθετικές ρυθμίσεις ανά υπουργείο- οι αποφάσεις του ΣτΕ θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο για τις περαιτέρω κυβερνητικές κινήσεις καθώς τώρα κρίνεται στην πράξη η υλοποίηση του σχετικού νόμου.
Ειδικά σε ό,τι αφορά το άνοιγμα του επαγγέλματος των ιδιοκτητών ταξί, για το οποίο πρόσφατα οι αντιδράσεις των ενδιαφερομένων υπήρξαν έντονες και το οποίο βρίσκεται στις άμεσες προτεραιότητες του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, οι δικαστικές αποφάσεις θα αποτελέσουν «βαρύ πυροβολικό» στα χέρια του αρμόδιου υπουργού κ. Γιάννη Ραγκούση, καθώς το δικαστήριο στο σκεπτικό του δεν δέχεται κανένα πληθυσμιακό ή άλλο κριτήριο για την άσκηση ενός επαγγέλματος.
Προ Μνημονίου
Το θέμα άλλωστε με τα κλειστά επαγγέλματα προϋπάρχει -προ Μνημονίου- από χρόνια, ως βασική εκκρεμότητα της ελληνικής Πολιτείας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, και ήδη η χώρα μας μετράει μία καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ενώ αναμένονται κι άλλες, με τις οποίες η Ελλάδα κινδυνεύει να πληρώσει τσουχτερά πρόστιμα.
Το Μνημόνιο, ωστόσο, αποτέλεσε ισχυρό παράγοντα προκειμένου η κυβέρνηση να προχωρήσει στην εναρμόνιση της Ελλάδας με την κοινοτική νομοθεσία για το άνοιγμα δεκάδων κλειστών επαγγελμάτων, καθώς έθεσε συγκεκριμένη ασφυκτική προθεσμία -ώς το τέλος του περασμένου Ιουνίου- μέσα στην οποία ο σχετικός νόμος υποχρεωτικά έπρεπε να έχει ψηφισθεί.
Η ώθηση που δίνουν οι σχετικές αποφάσεις εκτιμάται ως εξαιρετικά σημαντική, ενώ η όποια προσφυγή άλλων επαγγελματικών κατηγοριών στη Δικαιοσύνη δεν μπορεί πλέον παρά να έχει τα ίδια αποτελέσματα, απόρριψη δηλαδή των σχετικών αιτημάτων.
Αφορμή για τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, η σημασία των οποίων είναι αυτονόητη για ένα τόσο σοβαρό θέμα, δόθηκε όταν σωματεία επαγγελματιών για μεταφορά υγρών καυσίμων -βυτιοφόρα- προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη ζητώντας την ακύρωση στην πράξη του νόμου που ψηφίστηκε πριν από ένα χρόνο και απελευθέρωνε το επάγγελμά τους αλλάζοντας το καθεστώς χορήγησης των σχετικών αδειών.
Οι προσφεύγοντες, από αντίστοιχα σωματεία Πάτρας, Θεσσαλονίκης και Λάρισας, έφθασαν ώς την Ολομέλεια του ανωτάτου δικαστηρίου διεκδικώντας να συνεχίσει το παλαιό καθεστώς έκδοσης των αδειών.
Το ανώτατο δικαστήριο με τρεις αποφάσεις του -φέρουν αριθμούς 1664, 65, 66- έκρινε πως το Σύνταγμα επιβάλλει την ελεύθερη επιλογή του επαγγέλματος για κάθε πολίτη και δεν προβλέπει ούτε ανέχεται τη θεσμοθέτηση περιορισμών που εμποδίζουν την αρχή της οικονομικής ελευθερίας.
Στο σκεπτικό της απόφασης εξειδικεύεται η αρχή της οικονομικής ελευθερίας ως «η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής του επαγγέλματος, χωρίς την ύπαρξη περιορισμών για την άσκησή του», ενώ για τη δυνατότητα του κράτους να θέτει το ίδιο περιορισμούς στο όνομα της προστασίας των ήδη δραστηριοποιούμενων σε ένα επάγγελμα -για παράδειγμα κριτήρια πληθυσμιακά για τους ταξιτζήδες- η απάντηση του ΣτΕ είναι κατηγορηματική. «Δεν μπορεί να συνιστά λόγο μη εισόδου νέων σε ένα επάγγελμα η μείωση των εσόδων των ήδη δραστηριοποιουμένων…».