Σχεδόν επτά δεκαετίες από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μία ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να βγάλει από την ντουλάπα τους σκελετούς των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου. Και, πλέον, καλείται να αποφασίσει τους επόμενους, ομολογουμένως λεπτούς, χειρισμούς προκειμένου το ζήτημα αυτό να μην «στοιχειώσει» και την ίδια.
Το Μέγαρο Μαξίμου τηρεί σιγή όλο αυτό το διάστημα, αποφεύγοντας οποιοδήποτε σχόλιο που θα μπορούσε να μεταφέρει το ζήτημα του κατοχικού δανείου στο επίκεντρο της διαπραγματευτικής προσπάθειας του πρωθυπουργού, που επικεντρώνεται στην οικονομία. Είναι ενδεικτικό ότι εκείνος που ανέλαβε να απαντήσει στον Γερμανό υπουργό Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν ο υπουργός Εξωτερικών κ. Δημ. Αβραμόπουλος και όχι ο ομόλογός του κ. Γ. Στουρνάρας. Ουδείς στο Μαξίμου, άλλωστε, επιθυμούσε στα τόσα ανοικτά θέματα μεταξύ Σόιμπλε και Στουρνάρα (μνημόνιο, διαρθρωτικά, «κούρεμα χρέους») να προστεθεί και αυτό των γερμανικών αποζημιώσεων.
Με την πρωτοβουλία διερεύνησης του ζητήματος των γερμανικών αποζημιώσεων, η οποία ξεκίνησε με εντολή του ίδιου του πρωθυπουργού έπειτα από μακρές ζυμώσεις στο εσωτερικό, η κυβέρνηση «απαντά» τόσο στο εσωτερικό όσο και εξωτερικό μέτωπο. Εσωτερικά, σπεύδει προληπτικά να αφοπλίσει την αντιπολίτευση, κυρίως αυτή του ΣΥΡΙΖΑ και των Ανεξάρτητων Ελλήνων, από την κριτική που θα μπορούσαν να ασκήσουν στην τεταμένη πολιτική περίοδο που ακολουθεί. Πλέον τα περιθώρια κριτικής περιορίζονται, «άλλωστε αυτή είναι η πρώτη κυβέρνηση που ασχολείται συντεταγμένα με το ζήτημα» λένε συνεργάτες του πρωθυπουργού.
Οχι συμψηφισμός
Στο εξωτερικό μέτωπο, πάλι, η Ελλάδα εμφανίζεται, τεχνηέντως μέσω των διαρροών, να διατηρεί για τον εαυτό της το δικαίωμα να ρίξει το «χαρτί» του κατοχικού δανείου (σ.σ. το πλέον ισχυρό νομικά ζήτημα του φακέλου) στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η ίδια η εξέλιξη αυτή, ωστόσο, εγκυμονεί κινδύνους ενώ και στο εσωτερικό του πρωθυπουργικού Γραφείου καταγράφονται διαφορετικές αποχρώσεις ως προς το δέον γενέσθαι.
Υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος για την κυβέρνηση, που μπορεί να αποτελέσει ακόμη και μείζον πολιτικό πρόβλημα, είναι η δημιουργία της εντύπωσης στο Βερολίνο και τους άλλους πιστωτές της χώρας ότι η Ελλάδα αναζητά ένα πρόσχημα για να αποστεί από τις υποχρεώσεις της. Αντίστοιχος είναι ο κίνδυνος και στο εσωτερικό αφού το κατοχικό δάνειο το ύψος του οποίου σε σημερινές τιμές υπολογίζεται σε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, μπορεί να θεωρηθεί από την ελληνική κοινωνία ως «μάννα εξ ουρανού» για την αναστροφή της λιτότητας των τελευταίων ετών. «Το κατοχικό δάνειο ουδεμία σχέση έχει με την υποχρέωση των μεταρρυθμίσεων και τη δημοσιονομική εξυγίανση που πρέπει, ούτως ή άλλως, να προωθηθούν» διαμηνύουν προς πάσα κατεύθυνση τα στελέχη του Μαξίμου, προσθέτοντας ότι ακόμη κι αν αύριο η Ελλάδα εισέπραττε το σύνολο του ποσού «χωρίς αλλαγές στην παραγωγική δομή και εξάλειψη των ελλειμμάτων σε λίγα χρόνια θα ήμασταν ξανά αντιμέτωπη με το ίδιο αδιέξοδο». Αντίστοιχης λογικής είναι και η ρητή θέση του πρωθυπουργικού Γραφείου ότι η υπόθεση του κατοχικού δανείου δεν θα πρέπει να ενταχθεί σε μία λογική συμψηφισμού, όπως πολλοί εκτιμούν, με τις δανειακές υποχρεώσεις της χώρας.
Πότε θα παιχθεί ο άσος των κατοχικών διεκδικήσεων παραμένει ένα πολύ σύνθετο ζήτημα. «Η νομική βάση είναι θεμελιώδες προαπαιτούμενο, ωστόσο η πολιτική διαχείριση είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα» σημειώνει στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού, εξ αυτών που κρίνουν ότι, αργά ή γρήγορα, η Ελλάδα θα πρέπει να κινηθεί επισήμως προς αναζήτηση αποζημίωσης. Στον αντίποδα, άλλα στελέχη του πρωθυπουργικού Γραφείου εμφανίζονται περισσότερο διστακτικά, κρίνοντας ότι αφενός σε αυτή τη συγκυρία τα περιθώρια επιτυχίας είναι μικρά και πιστεύοντας ότι, υπό προϋποθέσεις, το «όπλο» του κατοχικού δανείου είναι περισσότερο ισχυρό αν δεν… χρησιμοποιηθεί.