Θα το έχετε ακούσει: «Ο ρυπαίνων πληρώνει»!
Αν ζούσαμε ας πούμε στην Δρέσδη της Γερμανίας, είτε σε μονοκατοικία είτε σε πολυκατοικία, θα είχαμε έναν γκρι κάδο για τα σκουπίδια μας, έναν μπλε για την ανακύκλωση και έναν καφέ για τα υπολείμματα τροφών. Όσο πιο γρήγορα γέμιζαν οι κάδοι τόσο πιο πολλά θα πληρώναμε στον Δήμο. Είναι η αρχή «όσο πετάω, πληρώνω»!
Από το ‘72 ο ΟΟΣΑ, με σύστασή του, προτείνει ο ρυπαίνων να πληρώνει. Όχι μόνο για την δικαιότερη κατανομή του κόστους αλλά και για την ενθάρρυνση της ορθολογικής χρήσης των πόρων του περιβάλλοντος.
Και μη νομίζουμε ότι κάτι τέτοιες σκέψεις είναι μόνο ευρωπαϊκές. Χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ αλλά και η Κίνα πλέον, φύγανε από τη λογική «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του» και εφαρμόζουν την αρχή: «από τον καθένα ανάλογα με τα σκουπίδια του».
Τις τελευταίες μέρες μια άλλη εκδοχή του «ο ρυπαίνων πληρώνει» μας ήρθε, με υγειονομική ρόμπα, από την Ελβετία.
Να σας δώσω πρώτα την υγειονομική ταυτότητα της χώρας – πού είναι οι εποχές που προβάλαμε οικονομικά ή πολιτικά στοιχεία;
Η Ελβετία που έχει περίπου 2 εκατομμύρια λιγότερους κατοίκους από την Ελλάδα, έχει περίπου 4.000 θανάτους από τον κορονοϊό – και η Ελλάδα περίπου 1.300. Και στις 18 Νοεμβρίου η Ελβετία είχε 5.000 κρούσματα και 62 θανάτους – και η Ελλάδα 3.000 κρούσματα και 60 θανάτους. Αντίστοιχα είναι τα στοιχεία και για τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Περίπου 1.100 κλίνες ΜΕΘ κάθε χώρα με πληρότητα γύρω στο 80%.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες εμφανίστηκε λοιπόν ο Γουίλι Όγκιερ, ίσως ο πιο γνωστός επιδημιολόγος της Ελβετίας, και έκανε μια πρόταση που τράβηξε την προσοχή όλου του κόσμου. Τίτλος στα λαϊκά ταμπλόιντ; Διώχνουν τους αρνητές από τις εντατικές!
Βέβαια ο Γουίλι δεν είπε ακριβώς αυτό. Είπε ότι πρέπει να φτιάξουμε ένα πολύ αυστηρό νομικό πλαίσιο έτσι ώστε οι αρνητές της πανδημίας να έχουν μεγάλα πρόστιμα και να μπορούν ακόμη και ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας να τους βάζουν ειδικές ρήτρες. Και πρότεινε -και εδώ δημιουργήθηκε ο χαμός- εάν υπάρχει συμφόρηση στις εντατικές, να προηγούνται οι άρρωστοι που δεν θα έχουν αρνηθεί την πανδημία.
«Ο ρυπαίνων πληρώνει», είπε ο Γουίλι προσθέτοντας ότι οι αρνητές της πανδημίας πρέπει να καταγράφονται και αν και εφόσον αρρωστήσουν, να έχουν κρεβάτι στην εντατική μόνο όταν περισσεύουν τα κρεβάτια.
Πολύ σκληρό ακούγεται αλλά να το συζητήσουμε λίγο.
Πρώτα η ένσταση: Η ιατρική δεν μπορεί να κάνει διακρίσεις. Σωστό.
Δεν χειρουργούμε, ας πούμε, κατά προτεραιότητα τον χριστιανό και αφήνουμε τον άθεο να περιμένει.
Όμως σας θυμίζω ότι τον Μάρτιο που η ζωή μας αναποδογύρισε, οι ανταποκρίσεις από το Μπέργκαμο της Ιταλίας έλεγαν ότι οι γιατροί αναγκάζονται να αποφασίσουν «ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει».
«Η αρχή του “αυτός που έρχεται πρώτος, αυτός εξυπηρετείται πρώτος’’ δεν υπάρχει πλέον», δήλωναν αποκαμωμένοι οι γιατροί ομολογώντας ότι στόχος τους είναι να σώσουν τους νεότερους και όχι τους ηλικιωμένους. «Εξοικονομήστε δυνάμεις για αυτούς που έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης», ήταν η σιωπηλή τους συμφωνία.
Επαναφέρω λοιπόν το ερώτημα: σε ποιον ανήκει το τελευταίο κρεβάτι της εντατικής; Σε έναν άρρωστο που προσπαθούσε να προφυλαχθεί αλλά δεν τα κατάφερε ή σε έναν άλλον που δεν τηρούσε κανένα μέτρο υγειονομικής προστασίας;
Και μην ξεφεύγετε, λέγοντας «να φτιάξουμε περισσότερα κρεβάτια», γιατί αυτό δεν αφορά την στιγμή του διλήμματος του γιατρού.
«Να επιλέξει τυχαία», λένε πολλοί σχολιαστές στο ερώτημα που τέθηκε σε λογαριασμούς social media. «Να επιλέξει αυτόν που ευθύνεται λιγότερο» απαντούν κάποιοι – επισημαίνοντας ότι ο αρνητής πρέπει να αντιμετωπισθεί ως πολλαπλασιαστής της επιδημίας, άρα ως «κακός».
Προηγείται λοιπόν ο «καλός»;
Το ερώτημα έχει τεθεί παλιότερα και σε μια αστυνομική ταινία. Σε ένα επαρχιακό νοσοκομείο διακομίζονται με σφαίρα στο στήθος ένας αστυνομικός και ένα έμπορος ναρκωτικών. Είχαν αλληλοπυροβοληθεί στην προηγούμενη… σκηνή. Και το χειρουργείο ήταν ένα. Ποιον έσωσαν; Και ποιον θα σώσουν αύριο στο τελευταίο κρεβάτι της εντατικής;
Φοβάμαι ότι είναι πολύ παρακινδυνευμένο να υπάρξουν άλλα κριτήρια πέρα από τα ιατρικά (αυτά που σχετίζονται με την πιθανότητα επιβίωσης αλλά και την ηλικία) όπως σιωπηλά εφαρμόζονται όταν υπάρχει ένα τέτοιο δίλημμα. Άλλωστε, τι σημαίνει «αρνητής της πανδημίας». Μιλάμε για τον προπαγανδιστή; Ή έναν αφελή οπαδό του; Και την ανάκριση ποιος θα την κάνει; Ο αναισθησιολόγος; Ή ο διευθυντής της Εντατικής;
Αφήστε που νομίζω ότι θα είναι μεγάλη νίκη της Ιατρικής να σώσει έναν «επώνυμο» αρνητή, ο οποίος θα βγει στο τέλος μετανιωμένος να ζητήσει συγνώμη για όσα εγκληματικά έλεγε.
Τι; Δεν θα το κάνει; Ε, τότε πρέπει «να τον πεθάνουμε στις καρπαζιές» όταν βγει από την εντατική.