Δήμοι χάνουν χρήματα από προγράμματα, δήμαρχοι αναγκάζονται να εφαρμόσουν τα τεχνικά προγράμματα της αντιπολίτευσης, ενώ σε πολλά δημοτικά συμβούλια επικρατεί πολεμικό κλίμα, καθώς η πλειοψηφία των συμβούλων είναι εναντίον του εκλεγμένου δημάρχου. Στο 1/3 των δήμων της χώρας ο εκλεγμένος δήμαρχος διαθέτει μειοψηφία δημοτικών συμβούλων ως αποτέλεσμα της εφαρμογής της απλής αναλογικής, του εκλογικού συστήματος που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ και εφαρμόστηκε στις τελευταίες εκλογές.
Τεράστια προβλήματα έχουν προκύψει στη λειτουργία της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης. Επιπλέον, καθώς δεν υπάρχει πλαφόν ποσοστού για την είσοδο μιας παράταξης στο δημοτικό συμβούλιο, οι επικεφαλής παρατάξεων με ελάχιστο ποσοστό και μικρό αριθμό ψήφων εκλέγονται στο συμβούλιο. Eτσι, σε πολλούς δήμους, δημοτικοί σύμβουλοι οι οποίοι εξελέγησαν με ελάχιστες –αναλογικά– ψήφους αναδεικνύονται σε ρόλο ρυθμιστή, μπλοκάροντας πολύ σημαντικές αποφάσεις. Με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων για την ψήφιση πολλών θεμάτων στην οικονομική επιτροπή του δήμου, με διατάξεις (νόμος 4623/2019) που ψηφίστηκαν τέσσερις μήνες μετά τις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές (Μάιος 2019), προχώρησαν κάποια βασικά θέματα, ωστόσο τα προβλήματα παραμένουν.
Ο Θεόδωρος Μουριάδης, δήμαρχος Καβάλας, εξελέγη με 63% τη 2η Κυριακή και η παράταξή του έχει 9 από τους 41 δημοτικούς συμβούλους. Ηταν θιασώτης της απλής αναλογικής, θεωρούσε ότι αυτό το σύστημα μπορούσε να φέρει νέους ανθρώπους και νέες ιδέες στον δήμο. Οταν η υποψηφιότητα του δήμου –με σοβαρές προοπτικές επιτυχίας– για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα ύψους 4 εκατομμυρίων ευρώ καταψηφίστηκε από το δημοτικό συμβούλιο, άλλαξε άποψη. «Ολοι θέλουν να εκλεγούν όχι για να κάνουν κάτι, αλλά για να εμποδίσουν τον άλλο να κάνει. Στο δημοτικό συμβούλιο κάποιοι μπήκαν με 400 ψήφους. Με αυτά τα μυαλά δεν γίνεται», τονίζει. Πρόσφατα το δημοτικό συμβούλιο στην Καβάλα ψήφισε την πρόταση της αντιπολίτευσης για μείωση των δημοτικών τελών κατά 40%. «Ποιος δεν θα ήθελε να το κάνει αυτό;» αναρωτιέται ο δήμαρχος, αν φυσικά γινόταν. «Ομως, τα έξοδα καθαριότητας δεν μπορούν να βγουν και έτσι προσέφυγα στην αποκεντρωμένη διοίκηση εναντίον της απόφασης του δημοτικού (μου) συμβουλίου», καταλήγει ο κ. Μουριάδης.
Κέρδισε τον Δήμο Θεσσαλονίκης με 67% τη 2η Κυριακή των εκλογών ο κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας, ωστόσο η παράταξή του διαθέτει μόνο 7 δημοτικούς συμβούλους, ισχνή μειοψηφία μπροστά στο σύνολο των 49 που απαρτίζουν το συμβούλιο. Επιπλέον, στις εκλογές κατέβηκαν 16 δημοτικές παρατάξεις και οι επικεφαλής των 13 εξελέγησαν στο δημοτικό συμβούλιο με 800 ψήφους. «Οι περισσότερες από αυτές τις παρατάξεις ήταν μορφώματα που είχαν στόχο μόνο να βγάλουν κάποιον στο συμβούλιο για να έρθει μετά και να παζαρεύει». Ο κ. Ζέρβας αναφέρει ότι έχει καταφέρει να διαμορφώσει μια πλειοψηφία 23 δημοτικών συμβούλων που του επιτρέπει να διοικεί τον δήμο, χωρίς ωστόσο να λείπουν τα προβλήματα.
Το παράδοξο
Ο δήμαρχος Ορεστιάδας, Βασίλης Μαυρίδης, έχει την ατυχία να αποτελεί το πλέον παράδοξο και παράλογο απότοκο της εφαρμογής του συστήματος της απλής αναλογικής: είναι ο μοναδικός δήμαρχος στην Ελλάδα που, ενώ εξελέγη με ποσοστό 50,26% από την πρώτη Κυριακή, διαθέτει μόνο 16 δημοτικούς συμβούλους σε ένα συμβούλιο συνολικά 33 συμμετεχόντων. Οι πρώτοι μήνες της θητείας του ήταν δύσκολοι, καθώς δεν ήταν εύκολο να ληφθεί απόφαση για τίποτα. «Δεν έχουμε κουλτούρα συνεργασιών μέσα στο δημοτικό συμβούλιο. Πολλές φορές, εξαιτίας των συγκρούσεων στην εκλογική αναμέτρηση, πολλοί δημοτικοί σύμβουλοι λένε “όχι” από κόντρα», λέει στην «Κ» ο κ. Μαυρίδης.
«Η μεταφορά αρμοδιοτήτων στην οικονομική επιτροπή μάς βολεύει γιατί, με τις ρυθμίσεις που πέρασαν, όλοι οι εκλεγμένοι δήμαρχοι έχουμε την πλειοψηφία στην Ο.Ε., αλλά αυτό από την άλλη υποβαθμίζει τον ρόλο του δημοτικού συμβουλίου», συμπληρώνει.