Το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια του παιδιού εισάγεται, σήμερα, στην Ολομέλεια της Βουλής προς συζήτηση και ψήφιση.
Η επιστημονική υπηρεσία της Βουλής, στην έκθεση της επί του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης, επισημαίνει ότι χρήζουν αποσαφήνισης και ο όρος «εξίσου» στην άσκηση γονικής μέριμνας και ο χρόνος επικοινωνίας του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, στο 1/3 του συνολικού χρόνου, διότι μπορεί να οδηγήσει στην εναλλασσόμενη κατοικία.
Μεταξύ άλλων, η Επιστημονική Υπηρεσία στην έκθεσή της σημειώνει ότι:
-Το συμφέρον του τέκνου είναι αόριστη νομική έννοια, η οποία προστατεύεται και από υπερεθνικούς κανόνες δικαίου, όπως είναι η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Ως αόριστη νομική έννοια, το συμφέρον του τέκνου εξειδικεύεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση με κριτήρια αξιολογικά, τα οποία αντλούνται, μεταξύ άλλων, και από τα πορίσματα της ψυχολογίας. Παρέχεται, συνεπώς, στον δικαστή η δυνατότητα να δίνει σε αυτή διαφορετικό περιεχόμενο σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, υπό το φως της ιδιαιτερότητας κάθε έννομης σχέσης και των υποκειμένων της, εξατομικεύοντας τα κριτήρια που καθορίζει κατά τρόπο γενικό ο νομοθέτης και που αφορούν το συμφέρον του τέκνου.
-Η εξατομικευμένη κρίση συνιστά και εφαρμογή της επιταγής του άρθρου 2 παρ. 1 του Συντάγματος, η οποία αποκλείει τη στερεότυπη αντιμετώπιση ως προς την αξιολόγηση ατόμων και προσωπικών σχέσεων.
Η κρίση του δικαστή πρέπει να σχηματίζεται, αφού ληφθούν υπόψη όλα τα στοιχεία, χωρίς να είναι αποφασιστικό ένα και μόνο κριτήριο και πρέπει να αιτιολογείται ειδικά και εμπεριστατωμένα.
Διαβάστε επίσης⇒ Νέο οικογενειακό δίκαιο: 11 ερωτήσεις και απαντήσεις
-Σε σχέση με την εξειδίκευση του συμφέροντος του τέκνου κατά την ανάθεση της γονικής μέριμνας και του τρόπου άσκησής της, παρατηρείται ότι, σύμφωνα με τη νομολογία, «όταν το δικαστήριο καλείται να αποφασίσει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας ανηλίκου τέκνου σε έναν από τους εν διαστάσει ευρισκόμενους γονείς του, πρέπει να έχει ως αποκλειστικό οδηγό της δικαιοδοτικής του κρίσης το γενικό συμφέρον και μόνον του ανηλίκου τέκνου σωματικό, υλικό, πνευματικό, ψυχικό και ηθικό, χωρίς να επιδρά αυτοτελώς στη λήψη της απόφασής του κανένας από τους διαφορετικούς παράγοντες, που συνοδεύουν το πρόσωπο κάθε γονέα, όπως είναι το φύλο, η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία, η κοινωνική προέλευση, η περιουσιακή κατάσταση κλπ.
-Για τη λήψη της απόφασης το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη και τους με ανεπηρέαστη επιλογή αναπτυχθέντες μέχρι τότε δεσμούς του διαθέτοντος ικανότητα διακρίσεως τέκνου με τους γονείς του (και τους τυχόν αδελφούς του), τις τυχόν συμφωνίες των γονέων σχετικά με την επιμέλεια και την περιουσία του, καθώς και τη γνώμη του, εφόσον αυτό, κατά την ανέλεγκτη κρίση του δικαστηρίου, εν όψει της ηλικίας του και της πνευματικής του ανάπτυξης, είναι ικανό να αντιληφθεί το πραγματικό του συμφέρον. Οι ικανότητες των γονέων, το περιβάλλον, το επάγγελμα, η πνευματική τους ανάπτυξη και η δράση τους στο κοινωνικό σύνολο, η ικανότητα προσαρμογής τους στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας μέσα στα πλαίσια της λογικής και ορθολογικής αντιμετώπισης των θεμάτων των νέων, η σταθερότητα των συνθηκών ανάπτυξης του τέκνου χωρίς εναλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης, περιλαμβάνονται στα κριτήρια προσδιορισμού του συμφέροντος του τέκνου.
-η λέξη «εξίσου» στην άσκηση γονικής μέριμνας χρήζει αποσαφήνισης.
– Θα μπορούσε η λέξη «εξίσου» να σημαίνει «ισόχρονη» άσκηση της γονικής μέριμνας.
– η έννοια της από κοινού και ισόχρονης άσκησης της γονικής μέριμνας, αν υποτεθεί ότι αυτή η εκδοχή ανταποκρίνεται στη βούληση του νομοθέτη, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι οδηγεί στην εισαγωγή της υποχρεωτικής ίσης χρονικής κατανομής της γονικής μέριμνας και της συνακόλουθης εναλλασσόμενης κατοικίας του ανήλικου τέκνου.
– Είναι κοινώς γνωστό, σύμφωνα με τα πορίσματα της επιστήμης, ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη κατοχύρωσης της συναισθηματικής μονιμότητας, της σταθερότητας και της συνέχειας στη φροντίδα τους, που θα τους επιτρέψει να αναπτύξουν έναν ασφαλή ψυχοσυναισθηματικό δεσμό με το βασικό πρόσωπο φροντίδας τους. Οι ανάγκες αυτές δεν μπορούν να εξασφαλιστούν με απλό μοίρασμα του χρόνου των παιδιών μεταξύ των δύο γονιών. Η σταθερότητα αυτή επιτυγχάνεται χάρη στο σταθερό χώρο κατοικίας, στη συνέχεια στη φροντίδα, στη σταθερότητα του βασικού προσώπου φροντίδας, στο ήρεμο κλίμα που επικρατεί στις οικογενειακές σχέσεις, τη σαφήνεια των ρόλων, των χώρων και των σχέσεων. Οποιαδήποτε σύγχυση, οποιοδήποτε βίαιο “μοίρασμα” του παιδιού προς όφελος των ενηλίκων αποβαίνει σε βάρος της ψυχοσυναισθηματικής ισορροπίας του παιδιού».
– θα ήταν σκόπιμο να αποσαφηνισθεί το εννοιολογικό περιεχόμενο της λέξης «εξίσου» στην προτεινόμενη ρύθμιση, άλλως, αν το «εξίσου» δεν ορίζει κάτι το διαφορετικό σε σχέση με την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, η απάλειψη της λέξης.
–χρήζει αποσαφήνισης η διάταξη για τον χρόνο επικοινωνίας του τέκνου στο 1/3 του συνολικού χρόνου. Για την εφαρμογή της ρύθμισης, χρήζει αποσαφήνισης ποια είναι η βάση υπολογισμού του 1/3, π.χ., έτος, μήνας, 24ωρο. ι «Ο χρόνος επικοινωνίας του τέκνου με φυσική παρουσία με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένει, τεκμαίρεται στο ένα τρίτο (1/3) του συνολικού χρόνου» θα μπορούσε, για λόγους νομοτεχνικής αρτιότητας και σαφήνειας, να αναδιατυπωθεί, υπό την έννοια ότι, όπως φαίνεται, αντικείμενο της ρύθμισης είναι ο χρόνος επικοινωνίας που υπηρετεί το συμφέρον του τέκνου, εκτός εάν ο δικαιούχος γονέας, όπως αναφέρεται στην προτεινόμενη ρύθμιση, «ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας, ή επιβάλλεται να καθορισθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος χρόνος επικοινωνίας για λόγους που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης ή στο συμφέρον του τέκνου, εφόσον, σε κάθε περίπτωση, δεν διαταράσσεται η καθημερινότητα του τέκνου».
To νομοσχέδιο
Με το εν λόγω νομοσχέδιο εισάγονται μεταρρυθμίσεις στο ισχύον νομικό πλαίσιο αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων μετά τη διακοπή της κοινής συμβίωσης. Οι κυριότερες μεταβολές εστιάζονται στα ακόλουθα σημεία:
-θεσπίζεται υποχρέωση ενημέρωσης από τον γονέα με τον οποίο διαμένει το τέκνο, προς τον άλλο γονέα, αναφορικά με την επίδοση και το περιεχόμενο εγγράφων τα οποία αφορούν το παιδί.
-με έγγραφη συμφωνία ή κοινή ψηφιακή δήλωση (ισχύος τουλάχιστον 2 ετών με δυνατότητα παράτασης) ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τη γονική μέριμνα, τον τόπο διαμονής του παιδιού, τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει κλπ.
-προβλέπεται ότι η άσκηση της γονικής μέριμνας, προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, εξυπηρετείται με την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων, στην ανατροφή και τη φροντίδα του.
-παρέχεται η δυνατότητα προσφυγής των γονέων σε διαμεσολάβηση, για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας.
Ράδιο Κ ⇒ Οι γκρίζες ζώνες της συνεπιμέλειας
-θεσπίζεται η από κοινού και εξίσου άσκηση γονικής μέριμνας από τους δύο γονείς, στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης ή ακύρωσης του συμφώνου συμβίωσης (κατά τα ισχύοντα ρυθμίζεται από το δικαστήριο). Οι γονείς μπορούν, με έγγραφη βεβαίωση που θα έχει ισχύ τουλάχιστον 2 ετών που παρατείνεται αυτοδίκαια, να ρυθμίζουν διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας.
-στην περίπτωση παιδιού που γεννήθηκε χωρίς γάμο, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας την οποία ασκεί από κοινού με τη μητέρα, στην περίπτωση που το παιδί αναγνωρίζεται εκούσια ή δικαστικά, με αγωγή που άσκησε ο πατέρας.
-θεσπίζεται η υποχρέωση κάθε γονέα να διαφυλάσσει και να ενισχύει τη σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει.
-οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του παιδιού, το θρήσκευμα, ζητήματα υγείας και εκπαίδευσής του, όταν η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού.
-παρέχεται η δυνατότητα στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση επιμέλειας, να ζητά από τον άλλο γονέα πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του παιδιού.
-καθιερώνεται ελάχιστος χρόνος επικοινωνίας, με φυσική παρουσία του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει μαζί, ο οποίος ορίζεται στο 1/3 του συνολικού χρόνου, με ειδικότερες προβλέψεις ώστε να μην διαταράσσεται η καθημερινότητα του παιδιού. Επιτρέπεται ο αποκλεισμός ή ο περιορισμός της επικοινωνίας μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους (ακαταλληλότητα του γονέα).
-απαριθμούνται ενδεικτικά οι περιπτώσεις που συνιστούν κακή άσκηση της γονικής μέριμνας (υπαίτια μη συμμόρφωση ή παράβαση δικαστικών αποφάσεων ή συμφωνιών των γονέων, διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του παιδιού με τον άλλο γονέα, αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλει διατροφή που επιδικάστηκε, καταδίκη του γονέα, με οριστική δικαστική απόφαση, για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας) για τις οποίες το δικαστήριο διατάσσει κάθε άλλο πρόσφορο μέτρο.
Διαβάστε επίσης⇒ Οι 10 αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο για το Οικογενειακό Δίκαιο
-καταρτίζεται από την Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης, ειδικό μητρώο οικογενειακών διαμεσολαβητών.
-οι υποθέσεις τού υπό ψήφιση νόμου εκδικάζονται από δικαστές που έχουν παρακολουθήσει επιτυχώς τα ειδικά σεμινάρια επιμόρφωσης στην Εθνική Σχολή Δικαστών.
Στο στάδιο της επεξεργασίας του νομοσχεδίου, στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, υπέρ του νομοσχεδίου τάχθηκε η Νέα Δημοκρατία, ενώ κατάτάχθηκαν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΜέΡΑ25. Το Κίνημα Αλλαγής, το ΚΚΕ και η Ελληνική Λύση δήλωσαν επιφύλαξη για την Ολομέλεια.
Σημειώνεται ότι διατάξεις του νομοσχεδίου έχουν βρεθεί στο επίκεντρο κριτικής και των βουλευτών της κυβέρνησης, Μαριέττας Γιαννάκου και Όλγας Κεφαλογιάννη, οι οποίες με δέκα κοινές τροπολογίες που έχουν καταθέσει, ζητούν τροποποιήσεις στον πυρήνα του σχεδίου νόμου.
Πάντως, η κυβέρνηση έχει δηλώσει ανοιχτή σε νομοτεχνικές βελτιώσεις. Μάλιστα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας έχει καλέσει τα κόμματα να καταθέσουν συγκεκριμένες προτάσεις, με τροπολογίες τους, αλλά έχει καταστήσει σαφές ότι δεν είναι δυνατό να δεχθεί αλλαγές που συνιστούν αποδόμηση του πυρήνα και της φιλοσοφίας του νομοσχεδίου.