Το 1853 στη Μεγάλη Βρετανία ψηφίστηκε, για πρώτη φορά στα χρονικά, νόμος για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παιδιών. Σήμερα, 168 χρόνια μετά και παρά τα αντικειμενικά οφέλη του εμβολιασμού, οι πολίτες δεν πείθονται στον βαθμό που θα ήταν επιθυμητό και πολλές κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο μελετούν ανάλογα μέτρα υποχρεωτικότητας με στόχο την αναχαίτιση της πανδημίας.
Αμεσο εμβολιασμό για παιδιά, εφήβους και ενηλίκους
Το 2017 το υπουργείο Υγείας της χώρας μας, εξαιτίας επιδημικής έξαρσης της ιλαράς, είχε εκδώσει ανακοίνωση που συνιστούσε τον άμεσο εμβολιασμό με το εμβόλιο ιλαράς – ερυθράς – παρωτίτιδας (εμβόλιο MMR) για τα παιδιά, τους εφήβους και τους ενηλίκους. Το εμβόλιο MMR δεν ήταν νέο εμβόλιο. Είναι ένα παλαιό εμβόλιο, καλά δοκιμασμένο με εκατομμύρια εμβολιασμούς παγκοσμίως. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί γονείς ήταν αντίθετοι, αποδεικνύοντας πως το αντιεμβολιαστικό κίνημα έχει παλαιές ρίζες και δεν είναι φαινόμενο της εποχής του κορωνοϊού.
Η άρνηση για εμβολιασμό
Ο εμβολιασμός ποτέ δεν ήταν πολιτικό ζήτημα. Ηταν και είναι επιστημονικό. Καθώς οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο εξηγούν με επιχειρήματα και προτρέπουν τους πολίτες, πολλοί δεν πείθονται. Το φαινόμενο αυτό είναι παγκόσμιο. Ποιος είναι όμως ο πραγματικός λόγος πίσω από την άρνηση για εμβολιασμό;
Ο βασικός λόγος είναι ο λαϊκισμός και οι θεωρίες συνωμοσίας. Οι λαϊκιστές και οι αντιεμβολιαστές είναι δύσπιστοι προς τις ελίτ και τους ειδικούς. Το φαινόμενο αυτό το είδαμε στην πατρίδα μας και τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Η δυσπιστία σε κάθε περίπτωση έχει κοινό περιεχόμενο. Κάποιο αόρατο κέντρο που θέλει το κακό μας. Το αίσθημα αυτό υποδαυλίζεται από τους λαϊκιστές πολιτικούς.
Το κοινό υπόστρωμα μεταξύ λαϊκισμού και αντιεμβολιασμού μελετήθηκε και παρουσιάστηκε το 2019 σε μια εργασία στο European Journal of Public Health. Ο ερευνητής Τζόναθαν Κένεντι βρήκε συσχέτιση μεταξύ των δύο τάσεων. Στις χώρες όπου οι λαϊκιστές είχαν υψηλά εκλογικά ποσοστά, ο σκεπτικισμός έναντι των εμβολίων ήταν στα ύψη.
Πέρα από τη γενική δυσπιστία προς τις ελίτ και τους εμπειρογνώμονες, σημαντικός λόγος αυτής της συμπεριφοράς είναι η πολιτική αποξένωση αλλά και η οικονομική περιθωριοποίηση που νιώθει μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού σε όλη την Ευρώπη.
Και ακριβώς εδώ είναι τελικά το μεγάλο στοίχημα της Ενωμένης Ευρώπης. Αφενός να δημιουργήσει τις συνθήκες κοινωνικής και οικονομικής σύγκλισης και αφετέρου να αυξηθεί η συμμετοχικότητα των πολιτών και να υπάρχει ουσιαστική επεξήγηση στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων.
Ηρθε ο καιρός να σκεφτούμε ξανά όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να λύσουμε αυτό το πρόβλημα. Η Ε.Ε. σκέφτεται την οικονομική ανάπτυξη, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Πρέπει να ξαναδούμε τη συμμετοχικότητα και τη Δημοκρατία. Τους θεσμούς και την αλληλεπίδραση των πολιτών, την αποκέντρωση των κέντρων εξουσίας, αλλά τελικά και την ίδια την ουσία της πολιτικής, που είναι να απευθύνεται στον άνθρωπο. Μόνο έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε, όλοι μαζί, μπροστά!
* Ο κ. Τάσος Γαϊτάνης είναι εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας.