Η αναμέτρηση στον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών αφορά επί της ουσίας την αντιπαράθεση δύο κόσμων. Ο Μακρόν εκπροσωπεί τη Γαλλία της προόδου, που αντιμετωπίζει με αυτοπεποίθηση τις προκλήσεις του αύριο, εναρμονίζεται με τις εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο, πιστεύει στη φιλελεύθερη δημοκρατία και βλέπει την ευημερία των πολιτών της ως μέρος της ευημερίας της Ευρώπης. Ο κόσμος αυτός αντιπαρατίθεται με τον λαϊκισμό και τον στενό γαλλοκεντρικό εθνικισμό της Λεπέν και του Ζεμούρ, που τροφοδοτείται από το περιβάλλον υποχώρησης της παγκοσμιοποίησης, τη δυσαρέσκεια των πολιτών από τους περιορισμούς λόγω της υγειονομικής κρίσης, τη γεωπολιτική ανασφάλεια, την αύξηση του κόστους της ενέργειας, τον υψηλό πληθωρισμό.
Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι η κινητήρια δύναμη της αμυντικής και πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης. Αλλά η Ιστορία μάς δείχνει ότι, ενώ η Γαλλία πρωταγωνιστούσε σε όλες τις ενοποιητικές προσπάθειες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τελικά ήταν εκείνη που τις φρέναρε.
Το 1950, ο Ζαν Μονέ πρότεινε τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού. Ο Γάλλος υπουργός Αμυνας, Ρενέ Πλεβέν, ανέλαβε να επεξεργαστεί το σχέδιο, αλλά ήταν το γαλλικό Κοινοβούλιο που το απέρριψε το 1954. Είχαν μεσολαβήσει οι εκλογές του 1951, στις οποίες το φιλοευρωπαϊκό κεντροδεξιό MRP (Μouvement Republicain Populaire) των Σουμάν και Πλεβέν έχασε δυνάμεις προς το γκωλικό-ευρωσκεπτικιστικό RPF (Rassemblement du Peuple Francais). H ευρωπαϊκή αμυντική ενοποίηση ξεκίνησε από τη Γαλλία και σταμάτησε στη Γαλλία.
Το 1965 κατατέθηκε από τον πρώτο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γερμανό Βάλτερ Χάλσταϊν, η πρόταση για την ενίσχυση των κοινοτικών οργάνων και την παραχώρηση σημαντικών αρμοδιοτήτων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο θα έπαυε να είναι διακοσμητικό. Ο Ντε Γκωλ απέσυρε όλους τους Γάλλους εκπροσώπους από τα κοινοτικά όργανα και επί επτά μήνες δημιουργήθηκε η λεγόμενη «κρίση της άδειας καρέκλας», για να επιτευχθεί στη συνέχεια ο «συμβιβασμός του Λουξεμβούργου», με τον οποίο επιβραδύνθηκε η μεταφορά αρμοδιοτήτων σε κοινοτικό επίπεδο.
Ενώ η Γαλλία πρωταγωνιστούσε σε όλες τις ενοποιητικές προσπάθειες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τελικά ήταν εκείνη που τις φρέναρε.
Το 2002 συγκροτήθηκε η Συντακτική Συνέλευση για την κατάρτιση του ευρωσυντάγματος. Πρόεδρος της Συνέλευσης ορίστηκε ο ένθερμος οπαδός της ευρωπαϊκής ενοποίησης, Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Η Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη υπεγράφη με πανηγυρικό τρόπο στη Ρώμη από τα 25 κράτη-μέλη της Ε.Ε. Ακολούθησε η διαδικασία έγκρισης από τις χώρες, αλλά οι Γάλλοι ψηφοφόροι στο δημοψήφισμα του 2005 απέρριψαν το ευρωσύνταγμα με ποσοστό 54,9%.
Δεν γνωρίζω αν την ερχόμενη Κυριακή θα διατηρηθεί η παράδοση να ξεκινάει από το Παρίσι η προσπάθεια ευρωπαϊκής ενοποίησης και να σταματάει ξανά στο Παρίσι. Είναι σαφές ότι οι δυτικές κοινωνίες έχουν μπει σε μια μεγάλη εσωτερική κοινωνική και πολιτική αναζήτηση. Ο Τραμπ, το Brexit, τα ποσοστά της Λεπέν είναι όψεις του ίδιου προβλήματος. Οι επιπτώσεις του πολέμου και το κύμα ακρίβειας έρχονται να συναντηθούν με την αρνητική στάση σημαντικού τμήματος των λαϊκών στρωμάτων στη θέση της χώρας στην παγκοσμιοποίηση, ασχέτως αν αυτοτοποθετούνται στη Δεξιά ή στην Αριστερά (σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων του Μελανσόν δηλώνει ότι θα ψηφίσει Λεπέν).
Και αν δεχθούμε το αξίωμα ότι η Γαλλία είναι «το πολιτικό εργαστήριο της Ευρώπης», οι διεργασίες που συντελούνται εκεί, θα επηρεάσουν καθοριστικά ολόκληρη την ήπειρο. Οι παραδοσιακές ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές, όπως έδειξε και η ελληνική εμπειρία στα χρόνια της κρίσης, όπου Τσίπρας – Καμμένος κυβέρνησαν αγκαλιά, έχουν υποκατασταθεί από νέες αντιθέσεις. Οι πραγματικά προοδευτικές δυνάμεις είναι αντιμέτωπες με τις δυνάμεις του λαϊκισμού. Από τη μια μεριά βρίσκονται εκείνοι που βλέπουν την πρόοδο της χώρας τους και των πολιτών της στο άνοιγμα στον υπόλοιπο κόσμο, στην ενοποίηση της Ευρώπης, στην υπεράσπιση των αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Αυτές τις αρχές υπερασπίζεται και προωθεί στη χώρα μας ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος διατηρεί στενή σχέση συνεργασίας με τον Εμανουέλ Μακρόν.
Στην άλλη πλευρά βρίσκονται οι δυνάμεις που εκμεταλλεύονται τη λαϊκή δυσαρέσκεια που προκαλούν οι νέες συνθήκες, προβάλλοντας εύκολες λύσεις σε εθνικό επίπεδο (όπως συστηματικά έκανε και συνεχίζει να κάνει στα καθ’ ημάς ο Αλ. Τσίπρας) με τραγικά αποτελέσματα στο τέλος. Ελπίζω ότι στη Γαλλία ο Μακρόν θα είναι ο νικητής, ανοίγοντας νέους δρόμους για την Ευρώπη. Και ότι η ηγεσία της Ε.Ε. θα αφουγκραστεί καλύτερα τις ανησυχίες των πολιτών, προσφέροντάς τους λύσεις, όραμα και ελπίδα ώστε να ανασχεθεί το νέο κύμα λαϊκισμού που τροφοδοτούν οι επάλληλες κρίσεις. Στην Ελλάδα, είναι πολύ πρόσφατη η «δοκιμή» και πολύ νωπά για να ξεχαστούν τα αποτελέσματά της.
* Ο κ. Δημήτρης Τσιόδρας είναι δημοσιογράφος, διευθυντής του Γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού.