Το Limbo είναι ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ Παραδείσου και Κόλασης στη θρησκευτική κοσμοθεωρία των Καθολικών, εκεί που βρίσκονται τα αβάφτιστα βρέφη που έφυγαν από τη ζωή. Πρόκειται για τον πρώτο κύκλο της Κολάσεως στο ομώνυμο έργο του Δάντη. Στο πολιτικό limbo της Ελλάδας, στο πεδίο μεταξύ ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας, βρίσκονται προσωπικότητες που έφυγαν σχετικά πρόωρα από την κοινοβουλευτική ζωή (αυτό σημαίνει ότι δεν έμειναν στα έδρανα μέχρι τα 80) αφού πρόλαβαν να αφήσουν σημαντικό αποτύπωμα στις κυβερνήσεις Σημίτη, Παπανδρέου και Σαμαρά – Βενιζέλου.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, η Aννα Διαμαντοπούλου και ο Γιάννης Μανιάτης είναι οι τρεις κυριότεροι. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης «συλλαμβάνεται» συχνά να διαλέγεται με πολιτικούς «in limbo», αλλά δεν σπεύδει να τους καλέσει στην κόλαση των κοινοβουλευτικών ή κυβερνητικών καθηκόντων. Θα το πράξει τώρα; Θα επιδιώξει κάποια προεκλογική συμφωνία μαζί τους; Κατ’ αρχάς, η παρομοίωση του limbo ίσως δεν είναι ακριβής. Οι τρεις πολιτικοί δεν «καίγονται» να επιστρέψουν στη Βουλή ή να γίνουν και πάλι υπουργοί και δεν χάνουν πολύ από τον χρόνο τους στην ανάλυση σεναρίων για συμμετοχή τους σε ψηφοδέλτια οποιουδήποτε κόμματος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν διαλέγονται με τους πολιτικούς αρχηγούς, καθώς και οι τρεις διαθέτουν εμπειρία, γνώση και επαφές, διεθνείς και τοπικές.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Αέναο «φλερτ», αλλά όχι συνοικέσιο
Ανθρωποι που παρακολουθούν τις κινήσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ευάγγελου Βενιζέλου διαβεβαιώνουν ότι συναντήθηκαν πριν από μερικές εβδομάδες. Δεν ήταν η πρώτη φορά. Ο πρωθυπουργός διαβάζει τις παρεμβάσεις του κ. Βενιζέλου και συνομιλεί μαζί του σε συναντήσεις που δεν δημοσιοποιούνται. Στην ατμόσφαιρα πάντα υπάρχει «καλή ενέργεια». Η πιο πρόσφατη κατ’ ιδίαν συζήτηση επικεντρώθηκε στην εξωτερική πολιτική και συγκεκριμένα στις προκλήσεις που θέτει ο αναθεωρητισμός του Τούρκου προέδρου Ερντογάν. Ο κ. Βενιζέλος φέρεται να επανέλαβε την άποψή του, που μάλιστα διατυπώθηκε για πρώτη φορά πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ότι μέσα στο νέο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον τα ελληνοτουρκικά θέματα κινδυνεύουν να αποκτήσουν «παρακολουθηματικό χαρακτήρα».
Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έχει αποφύγει να ασκεί αντιπολιτευτική κριτική. Η στάση αυτή έμοιαζε ότι έφτανε στο τέλος της όταν ο πρωθυπουργός στη Βουλή παρέλειψε τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ (Βενιζέλο και Λοβέρδο) από την προστατευτική αναφορά του για τους πολιτικούς που ενεπλάκησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ στη «σκευωρία της Novartis». Ο κ. Βενιζέλος γνωστοποίησε αμέσως τη δυσαρέσκειά του. Ο πρωθυπουργός δεν άλλαξε στάση, αλλά λίγο καιρό μετά έγινε η πρόταση στον κ. Βενιζέλο να είναι ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στην επταμελή επιτροπή υψηλού επιπέδου που θα κάνει εισήγηση για τον μελλοντικό ρόλο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ενα μήνα μετά, δηλαδή προ ημερών, η νέα πλοκή της υπόθεσης Novartis δεν ενθουσίασε τον κ. Βενιζέλο. Βάσει των δικαστικών αποφάσεων δεν υποδεικνύεται η ύπαρξη σκευωρίας (με ηθικό αυτουργό τον Αλέξη Τσίπρα, όπως επιμένει ο κ. Βενιζέλος) και δεν παραπέμπονται γι’ αυτή την υπόθεση ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος και η εισαγγελέας Ελένη Τουλουπάκη.
Στη χώρα μας, όπου οι ευαίσθητες δικαστικές αποφάσεις προεξοφλείται ότι ερμηνεύουν την κυβερνητική βούληση, οι θιγόμενοι πιστεύουν ότι η υπεράσπιση της τιμής τους μπορεί να θυσιάζεται για να λειτουργήσουν πολύπλοκοι διακομματικοί αλγόριθμοι. Συνομιλητές του κ. Βενιζέλου λένε ότι μάλλον θα αποφύγει να σχολιάσει τις εξελίξεις (και ότι επιχειρεί να πείσει και τον κ. Σαμαρά να μην προβεί σε επιθετικές δηλώσεις), αλλά πάντως είναι δυσαρεστημένος. Θεωρεί επίσης ότι το ΠΑΣΟΚ του κ. Ανδρουλάκη έχασε μια μοναδική ευκαιρία να εμφανιστεί θεματοφύλακας των θεσμών, να εγκαλέσει την κυβέρνηση που αφήνει ατιμώρητη τη μεθόδευση του ΣΥΡΙΖΑ και να «σπάσει» έτσι τη σχέση της με τον κεντρώο χώρο.
Στο ερώτημα «τι θα κάνει ο πρόεδρος ενόψει εκλογών», η απάντηση από το «βενιζελικό στρατόπεδο» είναι ότι ως πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ δεν χρειάζεται πλέον τη συμμετοχή στη Βουλή και σίγουρα δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε κανένα ψηφοδέλτιο της Ν.Δ., ακόμα κι αν του προταθεί.
Ανεξαρτήτως του χρόνου των εκλογών, δεν διαφαίνεται ούτε κάποια μετεκλογική κυβερνητική συνεργασία με τον πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. «Ο Κυριάκος φλερτάρει, αλλά δεν οδηγεί απαραίτητα στο επόμενο στάδιο όλα τα πρόσωπα στα οποία εκφράζει τα θερμά πολιτικά του αισθήματα», εξηγεί πρόσωπο που γνωρίζει τον πρωθυπουργό. Επιπλέον, το εύρος και το βάθος γνώσης και εμπειρίας του κ. Βενιζέλου επί όλων των θεμάτων δεν είναι πάντοτε πλεονέκτημα. Οι Ηρακλειδείς και των δύο αρχηγών προειδοποιούν ότι εάν επανέλθει στην κυβέρνηση, προφανώς σε θέση αντιπροέδρου και ΥΠΕΞ σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, θα μονοπωλεί την πολιτική επικαιρότητα. Η άποψη αυτή κυριαρχεί ακόμα πιο έντονα στον κύκλο συνεργατών του Νίκου Ανδρουλάκη. Ο κ. Βενιζέλος προφανώς δεν είναι ευτυχής που υφίσταται αυτόν τον ιδιότυπο αποκλεισμό, αλλά από την άλλη δεν ενοχλείται και ιδιαίτερα.
Η σχέση με το ΠΑΣΟΚ
«Κλειστό» για τον κ. Βενιζέλο είναι και το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ. Η Χαριλάου Τρικούπη διαμηνύει ότι το Επικρατείας θα αποτελείται από νέους και νέες. Το ψηφοδέλτιο Επικρατείας θεσμοθετήθηκε ως μέσο συμμετοχής στη Βουλή για προσωπικότητες κύρους οι οποίες δεν έχουν έφεση στις πελατειακές σχέσεις που εξασφαλίζουν ψήφους. Παράλληλα, οι νέοι που φλέγονται από το χρέος να υπηρετήσουν την πατρίδα πρέπει να θυσιάζονται στη μάχη του σταυρού. Ομως, στο ΠΑΣΟΚ έχουν άγχος ανανέωσης και δεν θέλουν τους άνω των 60 παρά μόνο ως ψηφοφόρους. Οι συνεργάτες του κ. Ανδρουλάκη επιβεβαιώνουν ότι η επικοινωνία του με τον κ. Βενιζέλο είναι αραιή και τυπική. «Μιλάει πιο συχνά με τον Σημίτη», λένε χαρακτηριστικά, υπενθυμίζοντας τις άριστες σχέσεις του προέδρου του ΠΑΣΟΚ με τον πρωθυπουργό της ΟΝΕ. Τούτων δοθέντων, ο κ. Βενιζέλος θα μπορούσε να επιστρέψει στην κυβέρνηση μόνο σε μια συγκυρία κρίσης, όταν θα πρέπει να σηκώσει και πάλι ένα σταυρό ως άλλος Κυρηναίος.
ΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
Το «όχι» για τη ΔΕΗ και ο «σασμός» στα Χανιά
«Καλή ενέργεια» υπήρχε από την αρχή στη σχέση του πρωθυπουργού με την Αννα Διαμαντοπούλου, σε τέτοιο βαθμό ώστε, σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, ο κ. Μητσοτάκης το 2019 πρότεινε στην πρώην επίτροπο να αναλάβει πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ΔΕΗ. «Θέλαμε την Αννα για να “ξελασπώσει” τη ΔΕΗ από τα προβλήματα που την είχαν οδηγήσει στα πρόθυρα της χρεοκοπίας», λέει πολιτικός παράγων. Η κ. Διαμαντοπούλου αρνήθηκε ευγενικά, αφού η πρόταση να «καεί» στην κόλαση ενός δημόσιου οργανισμού μετά μια τέτοια πολιτική διαδρομή δεν ήταν ακριβώς τιμητική, όσο κι αν επρόκειτο για «ειδική αποστολή».
Αργότερα ο πρωθυπουργός πρότεινε την πρώην επίτροπο ως πρόεδρο του ΟΑΣΑ και υποστήριξε την υποψηφιότητά της. Πάντως, η καλή σχέση με την οικογένεια Μητσοτάκη ενισχύθηκε με τη λήξη μιας… πολιτικής βεντέτας δεκαετιών στα Χανιά που υπήρχε μεταξύ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Παύλου Πολυχρονίδη, προγόνου του συζύγου της κ. Διαμαντοπούλου, Γιάννη Σαβαλάνου. Πριν από μερικά χρόνια ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης κάλεσε στο σπίτι του τον Γιάννη Σαβαλάνο για να λήξει αυτή η βεντέτα. Αναπτύχθηκε στη συνέχεια μια θερμή σχέση ανάμεσα στις δύο οικογένειες. Βεβαίως, ο πατήρ Μητσοτάκης πάντοτε ξεχώριζε την κ. Διαμαντοπούλου και την παρακολουθούσε ήδη από τη δεκαετία του ’90.
Φίλοι της Αννας Διαμαντοπούλου λένε ότι δεν θα εκτεθεί στις εκλογές. Είναι αφοσιωμένη σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες με επίκεντρο την Αφρική, όπου ταξιδεύει συχνά. Παράλληλα, είναι πρόεδρος του «δικτύου» για τη Μεταρρύθμιση και του High Level Group της Ε.Ε. για τη Μεταρρύθμιση του Κοινωνικού Κράτους. Σε αυτές τις ενασχολήσεις βρίσκει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον από όσο σε μια προσπάθεια επιστροφής στη Βουλή. «Υπάρχει η ανάγκη στους ανθρώπους να αλλάζουν», λέγεται ότι είπε σε φιλική συζήτηση, εννοώντας ότι δεν μπορείς να είσαι για πάντα υπουργός ή βουλευτής.
Από την άλλη πλευρά, δεν αρνείται τη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο, ιδιαίτερα σε θέματα παιδείας, με τα οποία έχει ταυτιστεί λόγω του προ δεκαετίας «νόμου Διαμαντοπούλου», του πρώτου και μοναδικού έως σήμερα νόμου για τη μεταρρύθμιση στην παιδεία που ψηφίστηκε από τα δύο μεγάλα κόμματα της εποχής, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. (και τίμησε αργότερα ο ΣΥΡΙΖΑ με την κατάργησή του). Η κ. Διαμαντοπούλου συμμετείχε ασφαλώς στο πρόσφατο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, αλλά οι επιτελείς του κ. Ανδρουλάκη το μόνο που βλέπουν προς το παρόν ως προεκλογική συνεργασία είναι ενδεχομένως μια κοινή εκδήλωση ανάμεσα στο «Δίκτυο» και στο think tank του ΠΑΣΟΚ στο οποίο επικεφαλής είναι ο πρώην υπουργός Νίκος Χριστοδουλάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ
Χαρτοφυλάκιο κοιτασμάτων άνευ υπουργείου
Ο Γιάννης Μανιάτης, καθηγητής του Παν. Πειραιώς που διακρίθηκε ως υφυπουργός και υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας στις κυβερνήσεις Γιώργου Παπανδρέου, Παπαδήμου, Πικραμμένου και Σαμαρά – Βενιζέλου, δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές. Με τον νόμο 4001/2011 ο κ. Μανιάτης έθεσε για πρώτη φορά σοβαρά το θέμα των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Από τότε θεωρείται ο πλέον ειδικός επί του ζητήματος. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, πριν από μερικές εβδομάδες ο Κυριάκος Μητσοτάκης συζήτησε με τον κ. Μανιάτη το ενδεχόμενο να μπει στην κυβέρνηση. Για λίγες ώρες όλα έδειχναν ότι αυτό θα γινόταν, αλλά την τελευταία στιγμή ο ανασχηματισμός ματαιώθηκε. Σε κάθε περίπτωση, ο πρωθυπουργός φαίνεται ότι θα ήθελε να ενσωματώσει στην κυβερνητική ατζέντα την πολιτική θέση που εκφράζει διαχρονικά ο κ. Μανιάτης, ότι υπάρχουν προοπτικές εθνικής και πανευρωπαϊκής αξιοποίησης των δυνητικά πλούσιων κοιτασμάτων που υπάρχουν στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης (που υπολογίζονται σε 250 δισ. ευρώ).
Στο ΠΑΣΟΚ λένε ότι ο κ. Μανιάτης έχει ασυμβίβαστο εκλογής στη Βουλή διότι συνεργάζεται με πολυεθνική πετρελαϊκή εταιρεία ως σύμβουλος, αλλά ο ίδιος διαψεύδει ότι υφίσταται οποιαδήποτε τέτοια συνεργασία. Οι επαφές του με παράγοντες της διεθνούς αγοράς πραγματοποιούνται στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών καθηκόντων του και δεν υπάρχει κάποια επαγγελματική σχέση.
Πάντως, το ενδιαφέρον για τους υδρογονάνθρακες φαίνεται ότι έχει «ανάψει» και πάλι για τα καλά, με αποτέλεσμα φίλοι του κ. Σαμαρά να υπενθυμίζουν ότι αν είχε κερδίσει τις εκλογές του 2015, σήμερα θα είχε προχωρήσει η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το πεδίο και ο Κυριάκος Μητσοτάκης απέδιδε έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ωστόσο, στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον η Ελλάδα μπαίνει εκ νέου στον πειρασμό να γίνει… εμιράτο της Ευρώπης. Ισως γι’ αυτό οι επιτελείς του κ. Ανδρουλάκη λένε ότι ο κ. Μανιάτης θα ήταν, ίσως, το πρώτο πρόσωπο που θα οριζόταν υπουργός κοινής αποδοχής σε μια κυβέρνηση συνεργασίας, αν ποτέ χρειαστεί να σχηματιστεί μια τέτοια κυβέρνηση.
Το συμπέρασμα είναι ότι οι τρεις συγκεκριμένοι πολιτικοί απασχολούν τις δυνάμεις του λεγόμενου «δημοκρατικού τόξου» (παρότι η έκφραση έχει ξεχαστεί εσχάτως) και, in limbo ή όχι, παραμένουν πάντοτε στο επίκεντρο των εξελίξεων ως προνομιακοί συνομιλητές των αρχηγών.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr