Θα είναι ξανά υποψήφιος ο Κώστας Καραμανλής στις επόμενες εκλογές; Τι σηματοδότησε η ομιλία του στα Ανώγεια και ποιο το αποτύπωμά της; Τι κρύβει το δείπνο με τον Αντώνη Σαμαρά στη Θεσσαλονίκη; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που πλανώνται το τελευταίο διάστημα πάνω από την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας, της οποίας ο Κώστας Καραμανλής ηγήθηκε για σχεδόν δεκατρία χρόνια, εκ των οποίων περίπου τα μισά είχε και το τιμόνι της χώρας.
Η εκδήλωση στη μνήμη του Γιάννη Κεφαλογιάννη στα Ανώγεια λειτούργησε κατά πολλούς ως η αφορμή, και όχι απαραίτητα η αιτία, να ανοίξει ένα καπάκι που έκρυβε καλά μέσα του εσωτερικές διαφοροποιήσεις εντός της «γαλάζιας» πολυκατοικίας. Δεν είναι μυστικό πως Κώστας Καραμανλής και Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είχαν ποτέ την πολιτική «χημεία» που θα τους ένωνε, και με εξαίρεση τη συνάντησή τους –μετά συζύγων– το καλοκαίρι του 2021, η σχέση τους, όποτε αυτή υπήρχε, ήταν απλώς τυπική. Η ισορροπία ωστόσο μεταξύ τους θεωρείτο μέχρι τις 31 Αυγούστου δεδομένη, καθώς ο μεν πρωθυπουργός δεν εξέθετε τον προκάτοχό του, ο δε πρώην πρωθυπουργός με τη σιωπή του κατά κύριο λόγο πρόσφερε έμμεση στήριξη στην κυβέρνηση και στον επικεφαλής της.
Αυτή η, λεπτή πράγματι, ισορροπία διαταράχθηκε στα Ανώγεια. Η σαφής διαφοροποίηση του Κώστα Καραμανλή στο θέμα των παρακολουθήσεων, όπου πήγε κόντρα στην κεντρική γραμμή περί απορρήτου, προκάλεσε αρχικά μεγάλη αμηχανία και εκνευρισμό στο Μαξίμου. Η αρχική διαρροή που αποτύπωνε τη νευρικότητα έδωσε τη θέση της σε πιο ψύχραιμη διαχείριση, με τον Γιάννη Οικονόμου να αναφέρει πως οι δύο πλευρές είναι «στην ίδια γραμμή». Είχε προηγηθεί τηλεφώνημα του κυβερνητικού εκπροσώπου στο γραφείο του πρώην πρωθυπουργού, με το οποίο είχε ζητήσει «διευκρινιστική» δήλωση. Η δήλωση ήρθε, αλλά επί της ουσίας η πλευρά Καραμανλή δεν πήρε τίποτα πίσω από όσα είχε πει και απλώς τόνιζε πως η ομιλία του δεν εμπεριείχε αιχμές κατά της κυβέρνησης «και ότι ο πρώην πρωθυπουργός είπε αυτονόητα πράγματα, ώστε ο δημόσιος βίος να μη δηλητηριάζεται από φήμες και σκιές». Πολλοί παρ’ όλα αυτά το είδαν ως αναδίπλωση. Πηγές που γνωρίζουν τις σκέψεις στην Παναγή Κυριακού λένε πως ο πρώην πρωθυπουργός δεν αποδέχεται τα περί ανασκευής, τονίζοντας πως η «διευκρινιστική» δήλωση επί της ουσίας παρέπεμπε σε όσα είχε πει το προηγούμενο βράδυ στη γενέτειρα του Κεφαλογιάννη.
Τα πάντα είναι ανοικτά και, υπό προϋποθέσεις, ο πρώην πρωθυπουργός μπορεί να κρίνει πως θα κάνει μια τελευταία θητεία στην ελληνική Βουλή.
Η αναστάτωση δεν κόπασε. Στελέχη της παράταξης επιχειρούσαν ο καθένας με τον τρόπο του να ερμηνεύσουν την τοποθέτηση Καραμανλή. Μια άποψη που έτεινε να επικρατήσει –ανάμεσα ωστόσο στον κλειστό κύκλο στελεχών και παραγόντων– είναι πως ο Καραμανλής θα έπρεπε να είχε αποφύγει κάποιες εκφράσεις οι οποίες «άφηναν αιχμές» και τελικά πλήγωναν την ίδια την παράταξη, της οποίας είναι σαρξ εκ της σαρκός. Πηγές που πρόσκεινται στον κ. Καραμανλή αντιτείνουν πως οι αναφορές όχι μόνο δεν πλήγωσαν την παράταξη, αλλά λειτούργησαν «εξαγνιστικά» γι’ αυτήν και τελικά για τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Η επίμαχη αποστροφή άλλωστε, όσο και αν εμπεριέχει στοιχεία χρησμού, στα οποία πάντα αρέσκεται ο Κώστας Καραμανλής, έλεγε το εξής: «Το να προκλήθηκαν τα γεγονότα αυτά από κυβερνητική πρωτοβουλία είναι εκτός από αντιδημοκρατικό και παράνομο, τόσο πέρα από κάθε όριο νοσηρής φαντασίας και πολιτικής ανοησίας που είναι αδιανόητο». Το «αδιανόητο» έβγαζε σαφώς από το κάδρο το Μέγαρο Μαξίμου.
Το ερώτημα ωστόσο παρέμενε: Η αναφορά Καραμανλή «τραυμάτιζε» την παράταξη που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής; Αρκετοί επιμένουν πως θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιήσει άλλες λέξεις που δεν θα έδιναν το δικαίωμα στην αντιπολίτευση να τις κάνεις σημαία. Η πλευρά Καραμανλή, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεν αλλάζει τίποτα από την τοποθέτηση, με τις πληροφορίες να λένε πως η άποψη του πρώην πρωθυπουργού παραμένει εντελώς ξεκάθαρη: Σε τέτοιες υποθέσεις, μόνο το φως αποκαθιστά την τάξη και «αυτή είναι η διαχρονική κουλτούρα της Νέας Δημοκρατίας». Για όποιον πάντως έχει αμφιβολίες, οι ίδιες πηγές θυμίζουν μια ξεχασμένη δήλωσή του από το μακρινό 2009 από μια συνεδρίαση Πολιτικής Επιτροπής, αφότου είχε χάσει τις εκλογές και είχε δρομολογήσει τη διαδοχή του. Τότε είχε πει πως «όποιος και αν είναι ο νέος αρχηγός, θα τον στηρίξουμε όλοι. Και όποιος δεν το κάνει, θα έχει να κάνει μαζί μου».
Οσοι ξέρουν τον πρώην πρωθυπουργό σημειώνουν πως πρόκειται για έναν στρατηγικό παίκτη. Ως τέτοιος ο Κώστας Καραμανλής εδώ και καιρό, όπως μαρτυρούν και τα δεκάδες δημοσιεύματα που επιχειρούν να τον ερμηνεύσουν, σκέπτεται τα επόμενα πολιτικά του βήματα. Η πλάστιγγα –χωρίς ωστόσο ο ίδιος να το έχει επιβεβαιώσει ποτέ– έγερνε προς την αποχώρηση από τα ψηφοδέλτια της Ν.Δ. Εχοντας περάσει δεκατρία χρόνια στα βουλευτικά έδρανα ως πρώην πρωθυπουργός και έχοντας στηρίξει όλους τους διαδόχους του, αυτός ο κύκλος έμοιαζε να κλείνει. Μετά την ομιλία στα Ανώγεια πολλοί λένε πως αυτή η αποχώρηση ήρθε ακόμα πιο κοντά, καθώς έμοιαζε να αποτελεί την τελευταία πράξη πριν από την έξοδο, με τον πρώην πρωθυπουργό να «απελευθερώνεται» από τα κομματικά δεσμά, τα οποία τα τελευταία χρόνια φαίνεται να τον στενεύουν. Η πραγματικότητα είναι όμως πιο πολύπλοκη. Ενα πολιτικό ον εξ απαλών ονύχων, σαν τον Καραμανλή, δεν αποφασίζει υπό την πίεση της συγκυρίας, αλλά με βάση τη μεγάλη εικόνα. Και αυτή δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να πάρει τις οριστικές αποφάσεις του. Συνεπώς τα πάντα είναι ανοικτά και, υπό προϋποθέσεις, ο Καραμανλής μπορεί να κρίνει πως θα κάνει μια τελευταία θητεία στην ελληνική Βουλή.
Η τελευταία πράξη της σχέσης Καραμανλή και κυβέρνησης γράφτηκε στη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Καραμανλής έδωσε το «παρών» στην ομιλία του κ. Μητσοτάκη λειτουργώντας θεσμικά, αλλά δύο κινήσεις του μονοπώλησαν τις συζητήσεις. Η μία ήταν όταν το κοινό στο Βελλίδειο χειροκροτούσε όρθιο μια αποστροφή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και ο φακός έδειξε τον Κώστα Καραμανλή να μην κάνει το ίδιο. Λίγη ώρα αργότερα, σε γνωστό εστιατόριο της πόλης θα δειπνούσαν δύο πρώην πρωθυπουργοί. Επειτα από πρόταση του Κώστα Καραμανλή, ο έτερος πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς βρέθηκε ομοτράπεζός του. Η πρόσκληση από μόνη της ερμηνεύθηκε ως σύναψη «συμμαχίας» του Μακεδόνα πολιτικού με τον Μεσσήνιο. Η πραγματικότητα είναι ωστόσο πως οι δύο άνδρες εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια έχουν αναθερμάνει την παλιά φιλία τους που μετράει σχεδόν τέσσερις δεκαετίες. Ο κ. Καραμανλής πάντα λέει πως «τον Αντώνη τον ξέρω καλύτερα από τον καθέναν», ενώ ο κ. Σαμαράς αντιτείνει πως «ο Κώστας είναι φίλος μου». Η στιγμή πάντως που έγινε το δείπνο δεν είναι άμοιρη σημασίας. Το τι ειπώθηκε το ξέρουν αυστηρά οι δυο τους. Το γεγονός όμως ότι η ιδιωτική τους συνάντηση έγινε αμέσως γνωστή σημαίνει ότι αμφότερες οι πλευρές επιθυμούσαν τη δημοσιοποίησή της – αποδεχόμενες και τον σιωπηρό συμβολισμό της.
«Δεν είμαι καραμανλικός, είμαι Καραμανλής»
Τα όσα περιγράφονται παραπάνω άνοιξαν και ακόμα μία συζήτηση. Για το τι είναι καραμανλισμός και τον ρόλο του στη σημερινή Νέα Δημοκρατία. Ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός όταν παλαιότερα είχε ερωτηθεί τι σημαίνει «καραμανλικός» είχε απαντήσει «δεν ξέρω, γιατί εγώ δεν είμαι καραμανλικός, είμαι Καραμανλής». Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει. Εάν δηλαδή ο «καραμανλισμός» εξακολουθεί να είναι η επικρατούσα τάση στη Ν.Δ. ή εν έτει 2022 το κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έχει μετεξελιχθεί σε κάτι άλλο. Την απάντηση έδωσε ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος ένα 24ωρο μετά την ομιλία Καραμανλή στα Ανώγεια βρισκόταν στη γενέτειρα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, στις Σέρρες, και μιλούσε για τον ιδρυτή της παράταξης έχοντας δίπλα του τον έτερο Κώστα Καραμανλή, τον υπουργό Υποδομών. Ο καραμανλισμός, ωστόσο, είναι κάτι ευρύτερο από πολιτική ομαδοποίηση: είναι η ιδεολογία του μέτρου και ο έλεγχος των πολιτικών παθών. Και επειδή στα 48 χρόνια της ιστορίας της η Νέα Δημοκρατία έχει περάσει πολύ μεγαλύτερους κλυδωνισμούς από τον πρόσφατο «των Ανωγείων», η ιστορία έχει δείξει πως η ιδεολογία του «καραμανλισμού» στο τέλος επικρατεί. Και αυτό το ξέρουν πολύ καλύτερα τόσο ο Κώστας Καραμανλής όσο και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος ύστερα από μια πρωθυπουργική θητεία στην οποία έως τώρα έχει αντιμετωπίσει επιτυχώς πάσης φύσεως κρίσεις έχει μόνο ένα στόχο στην τελική ευθεία πριν από τις κάλπες: να είναι ξανά πρωθυπουργός.