Κάποτε, μου έλεγε μια μεγάλη φυσιογνωμία του νομικού και του πολιτικού κόσμου, ο Λέων Αυδής, ότι αν γραφόταν σε εφημερίδα κάτι επιλήψιμο για κάποιον υπουργό τότε το πολιτικό μέλλον του ήταν προδιαγεγραμμένο. Αρνητικό, ασφαλώς, εφόσον οι αιτιάσεις ήταν βάσιμες και οι ενδείξεις ενοχής ήταν σοβαρές.
Εδώ και αρκετά χρόνια παρακολουθούμε να κατηγορούνται πολιτικοί με βαρύτατες κατηγορίες από τους πολιτικούς αντιπάλους, να συγκροτούνται εξεταστικές επιτροπές, να εκδίδουν ξεχωριστά πορίσματα η πλειοψηφία και η μειοψηφία, να προσκαλούν μάρτυρες και εντέλει να προκαλούν τη νοημοσύνη μας με τα ειδικά δικαστήρια, που τελικά αποφαίνονται για ήσσονος σημασίας αδικήματα, απ’ αυτά που αρχικά τους είχαν αποδοθεί. Τι αποφέρουν όλα αυτά, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι απασχολήθηκαν επί μακρόν η Βουλή, οι θεσμοθετημένες επιτροπές και οι κληρωθέντες δικαστές. Τι απέδωσαν όλα αυτά, π.χ., στις περιπτώσεις της λίστας Λαγκάρντ, της Novartis και τόσων άλλων σκανδάλων που φόρτισαν και φόρτωσαν την πολιτική ζωή της χώρας με όλα τα αποδειχθέντα και μη ανομήματα επί δικαίους και αδίκους. Τι έχει απομείνει στην κοινωνία απ’ όλα αυτά, εκτός από ένα αίσθημα αποστροφής για τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα, αδίκως εν πολλοίς. Τι φταίει όταν δικαστές σπεύδουν να εκδώσουν αποφάσεις, αντιφάσκουσες μεταξύ τους, εφαρμόζοντας το δίκαιο κατά το δοκούν; Τι γίνεται, περαιτέρω, όταν συνέρχεται το δικαστήριο να δικάσει και να αποφασίσει, επί ποίων δεδομένων άραγε; Τελικά καταλήγουμε, ακουσίως, σ’ ένα σόου με πολλούς αποδέκτες, μάλλον απαθείς και χωρίς ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα. Και αυτό γιατί τους έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν με άλλους πρωταγωνιστές με το ίδιο, συνήθως, αποτέλεσμα. Εχουν ολιγοπιστήσει πλέον σε αυτό που θα έπρεπε να τους εμπνέει και να τους καθοδηγεί. Δηλαδή την εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Επομένως, κάτι γίνεται λάθος στην όλη διαδικασία. Ή οι κατηγορίες είναι σαθρές και οφείλονται στην εκδικητικότητα, για λόγους πολιτικής εκμετάλλευσης, ή είναι σοβαρές και πρέπει να τεθούν σε μιαν άλλη βάση που να πείθει. Το γεγονός ότι με την ευκολία της πλειοψηφούσας, κρατούσας άποψης λειτουργούν τα αρμόδια θεσμικά όργανα σε κάθε σχεδόν κυβερνητική θητεία, πρέπει να μας προβληματίσει.
Και αυτό γιατί είτε στην πολιτική ζωή της χώρας υπάρχουν πρόσωπα εν πολλοίς ανάξια και δεν πρέπει να έχουν θέση στη Βουλή είτε έγιναν στόχος σκευωρών και άθλιας συκοφάντησης αντιπάλων. Το θέμα είναι ότι όλοι θεωρούν εαυτούς ως αδικηθέντες και εντέλει αποκατασταθέντες. Ασφαλώς δεν είναι έτσι τα πράγματα, αλλά για μία ακόμη φορά ο συγχρωτισμός πολιτικών με δικαστικούς οδηγεί σε δικαστικοπολιτικά τερατουργήματα που εκθέτουν και τις δύο πλευρές στα μάτια της κοινωνίας. Και όσο δεν υπάρχει πολιτική ευθιξία, να υποβάλει την παραίτησή του κάποιος που δικαίως κατηγορήθηκε, θα ‘χουμε τα ανάλογα φαινόμενα.
Τι έχουν αποφέρει τόσες Εξεταστικές και τόσα ειδικά δικαστήρια, εκτός από ένα αίσθημα αποστροφής για τους θεσμούς;
Ολοι να θεωρούνται θύματα και οι αληθινοί υπαίτιοι να ξεφεύγουν από τις συνέπειες του νόμου και τα αληθινά θύματα να έχουν μείνει με το στίγμα που αρχικώς τους αποδόθηκε. Οπως συνέβη με την υπόθεση Novartis, αφού κανείς δεν θα θυμάται σε λίγο λεπτομέρειες της μιας ή της άλλης δίκης, πέραν των προσώπων των αδίκως ή μη κατηγορηθέντων. Ισοπέδωση. Αλλωστε, τόσα έχει στο κεφάλι του ο πολίτης, γιατί να ψάξει για την αλήθεια, που σχεδόν όλοι αστόχαστα την επικαλούνται; Ολοι ίδιοι είναι, θα λέει, και με αυτόν τον απλό και ακίνδυνο τρόπο τούς τσουβαλιάζει όλους. Και αυτό είναι το χειρότερο και το πιο επικίνδυνο για τη Δημοκρατία. Το τσουβάλιασμα. Γιατί αυτό οδηγεί σε συνειρμούς και υπεραπλουστεύσεις που στρέφουν την προσοχή του κόσμου σε εναλλακτικές λύσεις, καθόλου πρόσφορες για την ομαλή εξέλιξη των θεσμών. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι καιροί είναι πονηροί και ελλοχεύουν διάφοροι κίνδυνοι για την ομαλή λειτουργία του κράτους δικαίου και, αν δεν ληφθούν μέτρα για την προστασία του, εύκολα θα ολισθήσουμε στην αντίπερα όχθη αργά αργά σαν καρκίνωμα που μας κατατρώει. Και τότε θα ‘ναι αργά και θα έχουμε απολέσει την έξωθεν και έσωθεν καλή μαρτυρία. Ισως φωνή βοώντος εν τη ερήμω ή εις ώτα μη ακουόντων; Ισως, όταν όμως οι φωνές πληθαίνουν και γίνονται φωνασκία και κραυγή διαμαρτυρίας, κάποιοι απ’ τους κρατούντες υπάρχει ελπίδα να νοιαστούν και να μην επιτρέπουν να ευτελίζονται με τόση αφροσύνη θεσμοί όπως η Δικαιοσύνη.
Η υπαγωγή στον φυσικό δικαστή και των υπουργών είναι μια κάποια λύση.
* Ο κ. Δημήτρης Παξινός είναι δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.