Ενα από τα ζητήματα που απασχόλησαν τις τελευταίες ημέρες την έντονη προεκλογική περίοδο στο Ισραήλ ήταν η συμφωνία οριοθέτησης των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (AOZ) μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου, με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ. Η συμφωνία κατά πάσα πιθανότητα δεν θα επηρεαστεί από τις όποιες αλλαγές στην πολιτική ισορροπία στο Ισραήλ, ωστόσο η πρόσφατη κύρωσή της φέρνει ξανά στο προσκήνιο το θέμα των ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι πιο σημαντικές από τις εκκρεμότητες στην Ανατολική Μεσόγειο αφορούν την Τουρκία που δεν αναζητεί την οριοθέτηση με τις γειτονικές χώρες, αλλά επιμένει στην οριοθέτηση που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης. «Υπάρχει τεράστιο πρόβλημα μεταξύ του 26ου και 28ου μεσημβρινού καθώς υπάρχει και η παράνομη οριοθέτηση Τουρκίας – Λιβύης», επεξηγεί ο κ. Πέτρος Λιάκουρας, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά, καθώς τονίζει ότι συμπίπτει με την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
Νομική διαφορά
«Υπάρχει μια νομική διαφορά. Ολα τα κράτη αποδέχονται τη δική μας [οριοθέτηση], η Τουρκία προσπαθεί να επιβάλει τη δική της», αλλά δεσμεύει μόνο τα συμβεβλημένα κράτη, λέει ο κ. Λιάκουρας και τονίζει ότι δεν «υπάρχει περιοχή με ανάλογα τέτοια προβλήματα».
Ανάμεσα στις υπάρχουσες συμφωνίες είναι και οι συμφωνίες Κύπρου – Αιγύπτου το 2003, Κύπρου – Ισραήλ το 2010, η προαναφερόμενη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου το 2020, και η τωρινή επίσημη οριοθέτηση Ισραήλ – Λιβάνου, σημαντικός παράγοντας στο να ανοίξει και ο δρόμος για την επικύρωση της συμφωνίας Κύπρου – Λιβάνου που υπεγράφη το 2007 αλλά δεν επικυρώθηκε ποτέ από τη δεύτερη χώρα. «Από το 2007-2010 μέχρι σήμερα, έχει χάσει πολύτιμο χρόνο ο Λίβανος στον οποίο δεν εκμεταλλευόταν την περιοχή με βάση την αρχική συμφωνία», πιστεύει ο κ. Λιάκουρας και εξηγεί ότι ο Λίβανος τότε επέλεξε την αποχή όταν διαπίστωσε ότι είχε χαραχθεί λάθος η μεσαία γραμμή μεταξύ των παρακείμενων κρατών αντί να προσπαθήσει να διορθώσει το λάθος.
Ηδη, ο πρόεδρος του Λιβάνου Μισέλ Αούν φέρεται να έχει προσεγγίσει τον Κύπριο ομόλογό του, Νίκο Αναστασιάδη, προς επίλυση των διαφορών αυτών.
«Στην κυπριακή ΑΟΖ με το Ισραήλ και τον Λίβανο, το μέγεθος των διεκδικήσεων ακολουθεί την αρχή της μέσης γραμμής», δηλώνει ο κ. Λιάκουρας. Οι συμφωνίες αυτές αντιπαραβάλλονται φανερά με τα δεδομένα όσον αφορά την Τουρκία και τον σεβασμό στις διεκδικήσεις της Κύπρου.
«Η Τουρκία έχει κάνει οριοθέτηση με τα κατεχόμενα, παράνομη από κάθε άποψη», ενώ αμφισβητεί και τις περιοχές γύρω από την Κύπρο, λέει ο κ. Λιάκουρας. «Δημιουργεί ένα πρόβλημα».
Τουρκική αμφισβήτηση
«Η Τουρκία προβάλλει μια πολύ ακραία αμφισβήτηση πως στα δυτικά η Κύπρος δεν μπορεί να έχει δικαιώματα», παρότι «στον Βορρά, με μικρή προσαρμογή, δέχεται τη μέση γραμμή», τονίζει καταδεικνύοντας και την ασυνέπεια της τουρκικής θέσης για την επιρροή των νησιών στην οριοθέτηση των ΑΟΖ.
«Εχουν γίνει κάποιες κινήσεις για τα έσοδα που υπάρχουν σε αυτά τα κοιτάσματα [εντός της κυπριακής ΑΟΖ] να μπορούν να μοιραστούν με τα ποσοστά που θα βρεθούν με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Μένει να δούμε αν το μοίρασμα θα γίνει πριν ή μετά τη λύση του Κυπριακού», αναφέρει ο καθηγητής, εξηγώντας πως πολλοί πιστεύουν ότι η κατανομή των εσόδων πρέπει να γίνει μετά την επίλυση για να παρακινήσει την τουρκοκυπριακή κοινότητα να επιστρέψει στον ρεαλιστικό διάλογο και άλλοι πως πρέπει να γίνει τώρα για να προσφέρει μια καινούργια ώθηση.