«Ηταν πολύ εντυπωσιακό. Λίγες εβδομάδες πριν, συζητούσαμε για τη στρατηγική της ομάδας μας σε κρίσιμες ψηφοφορίες και τον μεταξύ μας συντονισμό και, πλέον, μας πλησίαζε για να προωθήσει τις θέσεις του ομίλου εταιρειών που τον είχε προσλάβει». Εν ενεργεία ευρωβουλευτής περιγράφει αυτό που στις Βρυξέλλες είναι γνωστό ως «περιστρεφόμενες πόρτες»: την αλλαγή ρόλου για ευρωβουλευτές και στελέχη των ευρωπαϊκών θεσμών, που κυριολεκτικά μέσα σε μία μέρα βγαίνουν από την πόρτα ολοκληρώνοντας τη θητεία τους και την επομένη μπαίνουν από την ίδια πόρτα με άλλη ιδιότητα, αυτή του λομπίστα που προωθεί τα συμφέροντα εταιρειών, ομίλων ή ακόμη και κρατών.
Η υπόθεση Καϊλή είναι η κορυφή του παγόβουνου ενός τεράστιου μηχανισμού δυνάμεων επιρροής που λειτουργεί πέριξ των ευρωπαϊκών οργανισμών. Η υπερεθνική διακυβέρνηση της Ευρώπης έχει εξελιχθεί σε κομβικό πεδίο δράσης ομάδων προώθησης συμφερόντων καθώς, πέραν της κεντρικής νομοθετικής λειτουργίας, από εκεί εκπορεύονται οι οδηγίες και οι κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζουν σχεδόν το 80% της νομοθεσίας των κρατών-μελών. Με εγνωσμένη τη λειτουργία αυτών των μηχανισμών, το ερώτημα είναι αν η Ε.Ε. είναι επαρκώς θωρακισμένη. «Η Ε.Ε. και οι χώρες της έχουν θεσμούς, όργανα και διαδικασίες που αφορούν τον έλεγχο, την αποκάλυψη και την τιμωρία. Ιδιαίτερα όσον αφορά την προσπάθεια αυταρχικών καθεστώτων να αγοράσουν πρόσωπα και να αλλοιώσουν θεσμούς και διαδικασίες, χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση, συντονισμός και βελτίωση των θεσμών. Οι αξίες της Ε.Ε. δεν πωλούνται και αυτό είναι το μεγαλύτερό μας χρέος. Οσον αφορά τις υποθέσεις ανομίας, προδοσίας, παραβατικότητας ατόμων, αυτές δεν μπορούν και δεν πρέπει να χαρακτηρίζουν εθνικές ή πολιτικές συλλογικές ταυτότητες», δηλώνει στην «Κ» η Αννα Διαμαντοπούλου, πρόεδρος του Δικτύου, πρόεδρος της Επιτροπής της Ε.Ε. για το μέλλον του κοινωνικού κράτους, πρώην επίτροπος της Ε.Ε. και πρώην υπουργός.
«Οι υποθέσεις παραβατικότητας ατόμων δεν μπορούν να χαρακτηρίζουν εθνικές ή πολιτικές συλλογικές ταυτότητες», επισημαίνει η πρώην επίτροπος Αννα Διαμαντοπούλου.
Εμπειρο στέλεχος που γνωρίζει πώς λειτουργούν η Ευρωβουλή και το σύστημα των Βρυξελλών επισημαίνει στην «Κ» πως τα τελευταία χρόνια είναι όλο και πιο αισθητή η αντικατάσταση της πολιτικής από το λόμπινγκ. Για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση και να επανέλθει η εμπιστοσύνη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, που έχει κλονιστεί, η πηγή σημειώνει ότι θα έπρεπε όλα τα μέλη του Κοινοβουλίου να αποφεύγουν συναντήσεις εκτός γραφείων και όλες οι επαφές να καταγράφονται σε πρακτικά. «Δεν μπορείς να συναντάς κανέναν λομπίστα, από αυτούς που κατά κόρον εδρεύουν στις Βρυξέλλες εκτός γραφείων», υπογραμμίζει η ίδια πηγή. Προσθέτει, δε, ότι το φαινόμενο ευρωβουλευτές να καταθέτουν συνεχώς ερωτήσεις για ένα συγκεκριμένο θέμα ή υπέρ μιας συγκεκριμένης χώρας είναι σύνηθες και πρέπει πλέον να μας υποψιάσει.
Το παρελθόν
Είναι λίγο σαν κοινό μυστικό μεταξύ όσων κινούνται στον άξονα Βρυξελλών – Στρασβούργου: ερωτήσεις που έρχονται και επανέρχονται από τα ίδια πρόσωπα για το ίδιο θέμα, με στόχο να ασκηθεί πίεση για αλλαγή στάσης. Ο πρώην επίτροπος της χώρας μας στην Ε.Ε. και πρώην υπουργός Σταύρος Δήμας υπενθυμίζει ότι πολύκροτα σκάνδαλα με την εμπλοκή ευρωβουλευτών και επιτρόπων είχαμε και στο παρελθόν, με πιο εντυπωσιακή περίπτωση την παραίτηση της Επιτροπής Σαντέρ το 1999. «Τέτοιας μορφής κρίσεις έχουν συμβεί και στο παρελθόν και πιθανότατα θα συνεχίσουν να συμβαίνουν. Πάντοτε τα συμφέροντα θα επιδιώκουν να προωθήσουν τις θέσεις τους. Το ζητούμενο είναι μετά κάθε κρίση να αναπτύσσονται εκείνοι οι μηχανισμοί που θα ενισχύσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και τις άμυνές του, που όχι απλώς θα επουλώσουν το τραύμα που προκλήθηκε, αλλά θα ενδυναμώσουν και θα εμβαθύνουν την ευρωπαϊκή ιδέα». Η αναφορά στην ανάγκη θωράκισης των θεσμών και προστασίας του ευρωπαϊκού οράματος δεν είναι τυχαία. Οπως προσθέτει ο κ. Δήμας, η μεγαλύτερη βλάβη που προκαλείται από τις υποθέσεις διαφθοράς είναι οι τριγμοί στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο ευρωσκεπτικισμός ή ακόμη και ο αντιευρωπαϊσμός καλλιεργούνται ανοιχτά από λαϊκιστικές δυνάμεις σε διάφορες χώρες της Ε.Ε.. Δυνάμεις που αξιοποιούν κάθε τέτοια υπόθεση ως δικαίωση των επιχειρημάτων τους, του ευρωσκεπτικισμού και της αμφισβήτησης.