Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κόμμα του Ηλία Κασιδιάρη έχει πιθανότητες εισόδου στη Βουλή. Eνα εύλογο ερώτημα συνεπώς είναι πού θα κατευθυνθούν οι ψηφοφόροι του αν ο Aρειος Πάγος δεν εγκρίνει την κάθοδο του συγκεκριμένου κόμματος στις εκλογές.
Μια ανάλυση των χαρακτηριστικών των εν λόγω ψηφοφόρων δείχνει το πού ενδέχεται να κινηθούν, αλλά –κυρίως– το πού αποκλείεται να κατευθυνθούν.
Λαμβάνοντας ως αφετηρία την ακτινογραφία ψήφου της Χρυσής Αυγής, αλλά και τα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν τους σημερινούς δυνητικούς ψηφοφόρους του κόμματος Κασιδιάρη, το προφίλ του συγκεκριμένου χώρου είναι ευδιάκριτο.
Αποτελεί κατά κανόνα γέννημα της κρίσης, οικονομικής και πολιτικής. Η άνοδός του ήταν συνέπεια της απορρύθμισης του πολιτικού συστήματος λόγω οικονομικής κρίσης. Η δε πτώση του στις εκλογές του 2019 οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο κλείσιμο του κύκλου της έντασης της περασμένης 10ετίας.
Είναι ψηφοφόροι με «αντισυστημικά» χαρακτηριστικά, αντιθεσμική αντίληψη και ανύπαρκτη πολιτική και κοινωνική εμπιστοσύνη.
Είναι θυμωμένοι. Οι ταυτίσεις με τις ναζιστικές θέσεις της ηγεσίας τους είναι φυσικά υπαρκτές και τροφοδοτούν την αντιπολιτική τους οργή.
Η πλειοψηφία τους αποτελείται από άνδρες, νεότερης ηλικίας, κατοίκους πιο φτωχών περιοχών ή περιοχών με υψηλή παρουσία μεταναστών. Με χαμηλό βαθμό οικονομικής ικανοποίησης και οικονομικές απόψεις κατά κανόνα αντιφιλελεύθερες, αντι-καπιταλιστικές, υπέρ του κλειστού, προστατευτικού μοντέλου.
Αντίστοιχα χαμηλό είναι το μορφωτικό τους επίπεδο, ενώ η ενημέρωσή τους γίνεται σχεδόν αποκλειστικά από το Διαδίκτυο. Η δε απέχθειά τους προς τα ΜΜΕ είναι απόλυτη και καθολική.
Πλέον πιθανή εκδοχή η εκλογική τριχοτόμηση. Με ένα τμήμα να κατευθύνεται σε κόμματα με κάποιες πολιτικές συμπτώσεις, ένα δεύτερο να κατακερματίζεται και ένα τρίτο να επιλέγει το άκυρο και την αποχή.
Διακατέχονται από έντονα αντιευρωπαϊκές και ευρύτερα αντιδυτικές απόψεις, ενώ έχουν θετική στάση απέναντι σε αυταρχικούς ηγέτες ή καθεστώτα.
Οι απόψεις τους σε ζητήματα ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών είναι εξόχως αντι-φιλελεύθερες. Ενώ στα ζητήματα μετανάστευσης οι θέσεις τους υπερβαίνουν τον χώρο του πολιτικού συντηρητισμού και υπεισέρχονται ξεκάθαρα στο πεδίο του ρατσισμού.
Ιεραρχώντας τα παραπάνω χαρακτηριστικά, αυτά που φαίνονται πιο καθοριστικά για τη συγκρότηση του συγκεκριμένου χώρου –μαζί φυσικά με το ναζιστικό υπόβαθρο και το στοιχείο της βίας που είναι τα πλέον θεμελιώδη– δεν είναι όσα έχουν ιδεολογικό αλλά όσα έχουν κυρίως ψυχολογικό υπόβαθρο. Ο θυμός, η αντισυστημική λογική, η απειλή της περιθωριοποίησης. Εξ ου και η δυναμική του συγκεκριμένου χώρου είναι μεταβαλλόμενη. Σε περιόδους πολιτικής «ομαλότητας», η απήχησή του μειώνεται. Σε περιόδους εντάσεων η κινητικότητά του ενισχύεται, όπως π.χ. συνέβη με τα μέτρα την περίοδο της πανδημίας.
Το ερώτημα πώς θα συμπεριφερθούν οι δυνητικοί ψηφοφόροι του κόμματος που καθοδηγεί ο Ηλίας Κασιδιάρης, αν απαγορευτεί η συμμετοχή του, δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα. Αυτό που μπορεί να απαντηθεί είναι ποια κόμματα αποκλείεται να ψηφιστούν.
Η Ν.Δ., π.χ., η οποία είναι το πλέον παραδοσιακό, συστημικό, φιλοευρωπαϊκό κόμμα, με ψηφοφόρους που έχουν τον σχετικά υψηλότερο βαθμό οικονομικής ικανοποίησης, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επιλογή τους, παρά τις όποιες συμπτώσεις σε κάποια κοινωνικά ζητήματα ή ζητήματα που σχετίζονται με την αμυντική ισχύ της χώρας. Εκτίμηση που ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι ποινικές διώξεις κατά της Χρυσής Αυγής δρομολογήθηκαν επί συγκυβέρνησης Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ το 2013, αλλά και η τωρινή πιθανή απαγόρευση θα στηριχτεί σε διάταξη που εισήγαγε η κυβέρνηση της Ν.Δ.
Ομοίως εκτός επιλογών είναι και το ΠΑΣΟΚ, κόμμα επίσης «συστημικό», με αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με τη Ν.Δ. ως προς τον προσανατολισμό της χώρας και ακόμα πιο φιλελεύθερο σε κοινωνικά ζητήματα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, που δεν θεωρείται πλέον αντισυστημικό κόμμα, αλλά θεωρείται λιγότερο συστημικό από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, έχει κάποιες συμπτώσεις στο πεδίο της «οργής» με τα «ορφανά του Κασιδιάρη», αλλά η πολιτική αφετηρία του, οι ιδεολογικές αναφορές του και οι χαοτικές διαφορές σε ζητήματα πολιτικού και κοινωνικού φιλελευθερισμού, επίσης τον εξαιρούν από τις δυνητικές επιλογές. Ακόμα και αν πάνε κάποιες ψήφοι προς αυτόν δεν θα έχει συμβεί για αξιακούς λόγους, αλλά από εκδικητικότητα προς τη Ν.Δ. που δρομολόγησε τον αποκλεισμό τους από τις εκλογές.
Ως πλέον πιθανή εκδοχή, στην παρούσα φάση, μοιάζει η εκλογική τριχοτόμηση. Με ένα τμήμα να κατευθύνεται σε κόμματα με κάποιες πολιτικές συμπτώσεις (π.χ. Ελληνική Λύση ή άλλα κόμματα της ριζοσπαστικής δεξιάς), ένα δεύτερο να κατακερματίζεται δεξιά και αριστερά με τρόπο που δεν επηρεάζει τους εκλογικούς συσχετισμούς και ένα τρίτο να επιλέγει το άκυρο και την αποχή. Εκδοχή που σε κάθε περίπτωση, πάντως, αποστερεί από τον συγκεκριμένο χώρο τον ρυθμιστικό ρόλο που κατά περιόδους είχε στο πρόσφατο παρελθόν.
Ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας.