Σε ηλικία 84 ετών «έφυγε» σήμερα από τη ζωή ο πρώην υπουργός των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, Θεόδωρος Πάγκαλος, με την είδηση του θανάτου να γίνεται γνωστή από την οικογένεια του.
«Εμβληματική φυσιογνωμία της Μεταπολίτευσης και όχι μόνο του κομματικού του χώρου». Αυτή την ακριβή φράση – μεταξύ άλλων – χρησιμοποίησε ο πρώην αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος για να τον «αποχαιρετήσει». Και παρότι ο Θεόδωρος Πάγκαλος υπήρξε πράγματι μια από τις πιο σημαντικές και έντονες μορφές της Μεταπολίτευσης, η ιστορία του δεν ξεκινά εκεί.
Γεννημένος στην Ελευσίνα στις 17 Αυγούστου του 1938, ο Θεόδωρος Πάγκαλος σπούδασε Νομικά και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αφού πρώτα είχε αποφοιτήσει από το Βαρβάκειο Γυμνάσιο Αθηνών.
«Με την ευκαιρία αυτή, λέω ότι ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας. Πολέμησε γενναία τον φασισμό και τον ναζισμό. Οτι από την πρώτη τάξη της Σχολής Ικάρων επέζησαν από τους δώδεκα οι τέσσερις και είχε την τύχη να είναι ένας από αυτούς. Οτι είχε πλήθος παρασήμων συμμαχικών και ελληνικών για την πολεμική του δράση. Οτι έπεσε τέσσερις φορές με το αεροπλάνο. Είχε όλα τα χαρακτηριστικά δηλαδή του αντιφασίστα ήρωα», έγραφε ο ίδιος στην «Καθημερινή» το 2019 για την οικογένεια του. «Η μητέρα μου, γεννημένη σε δεξιά οικογένεια, οργάνωσε την «Αλληλεγγύη» του ΕΑΜ στην Ελευσίνα και η δράση της ήταν βασικά ο λόγος που παρέμειναν στη ζωή χιλιάδες κάτοικοι του προσφυγικού συνοικισμού», επεσήμανε για τη μητέρα του.
Στο ίδιο άρθρο αναφερόταν και στις πτυχές της ζωής του συνονόματου παππού του. «Ο στρατηγός και δικτάτωρ Θεόδωρος Πάγκαλος πέθανε το 1952, όταν ήμουν μόνο 14 ετών και του έγινε κηδεία εν ενεργεία πρωθυπουργού με στρατιωτικές τιμές. Πρωθυπουργός ήταν τότε ο Νικόλαος Πλαστήρας, συνεργάτης του και φανατικός εχθρός του κατά καιρούς. Μεγάλοι άνδρες, άλλες εποχές», σημείωνε, αφού πρώτα είχε παρουσιάσει την πολιτική σταδιοδρομία του προγόνου του.
Ο ίδιος, πάντως, είχε σημαντική δράση στο φοιτητικό κίνημα και ήταν ιδρυτικό μέλος της Νεολαίας Λαμπράκη, διαδραματίζοντας ενεργό ρόλο στον αντιδικτατορικό αγώνα με αποτέλεσμα να του αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια από την χούντα το 1968. «Εγώ κατάφερα στη δικτατορική επταετία να με καταδικάσει έκτακτο στρατοδικείο ερήμην σε ισόβια δεσμά και αφαίρεση ιθαγένειας. Η απόφαση αυτή ανεκλήθη μόνο μετά την πτώση της χούντας», έγραφε στην «Κ» το 2019.
Από το 1969 μέχρι το 1978, ο Πάγκαλος εργάστηκε στη Σορβόνη ως εντεταλμένος διδάσκαλος και ερευνητής σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης, προγραμματισμού και χωροταξίας. Διετέλεσε επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικής Ανάπτυξης του ίδιου Πανεπιστημίου.
Το 1981, μαζί με την «Αλλαγή» του ΠΑΣΟΚ εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής, ιδιότητα την οποία κατείχε αδιάλειπτα μέχρι το 2012. Σε συνέντευξη του το 2012 στην εκπομπή «Φάκελοι» και στον Αλέξη Παπαχελά, ο Πάγκαλος έλεγε για τον Ανδρέα Παπανδρέου: «Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι ο άνθρωπος που δημιούργησε το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα στην Ελλάδα και ομαλοποίησε την πολιτική σκηνή της Ελλάδας. Κατέστησε την Ελλάδα ευρωπαϊκή».
Στις πρώτες δύο κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ (1981-1985 και 1985-1989) διετέλεσε υφυπουργός Εμπορίου (1982), υφυπουργός Εξωτερικών για θέματα Ευρωπαϊκής Κοινότητας (1984) και αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών (1985-1989). Κατά την περίοδο 1989 μέχρι 1993 ορίστηκε αντιπρόσωπος του Ελληνικού Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Τον Οκτώβριο του 1993 ορκίστηκε και πάλι αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών. Τον Ιούλιο του 1994 αναλαμβάνει Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, ενώ τον Ιανουάριο του 1996 ορκίστηκε υπουργός Εξωτερικών ασκώντας τα καθήκοντά του μέχρι τον Φεβρουάριο 1999. Πριν θητεύσει στο υπουργείο Εξωτερικών, είχε διεκδικήσει τη δημαρχία της Αθήνας απέναντι στον Δημήτρη Αβραμόπουλο. Ο Πάγκαλος θα έχανε την εκλογική αυτή μάχη στον β’ γύρο, όταν ο αντίπαλος του συγκέντρωνε ποσοστό 54,4%.
Τον Ιανουάριο του 1996, λαμβάνει χώρα η κρίση των Ιμίων. Υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Θεόδωρος Πάγκαλος και πρωθυπουργός ο Κώστας Σημίτης.
Η απάντηση που είχε δώσει ο Πάγκαλος στον τότε αρχηγό ΓΕΕΘΑ, Ναύαρχο Χρήστο Λυμπέρη αποτέλεσε ένα από τα πιο σημαντικά στιγμιότυπα εκείνων των κρίσιμων ημερών. Όπως αποκάλυψε ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ αργότερα όταν ρώτησε τον Θεόδωρο Πάγκαλο τι θα πουν στον λαό σχετικά με την απομάκρυνση της σημαίας από τα Ιμια, ο Πάγκαλος απάντησε: «Θα πείτε ότι την σημαία την πήρε ο αέρας».
Χρόνια μετά, σε βιβλίο του ο Πάγκαλος σε βιβλίο του κατηγορούσε τον αρχηγό του ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Λυμπέρη πως «τα είχε κυριολεκτικά χαμένα» και ότι «ήταν προφανώς κατώτερος των περιστάσεων».
Τρία χρόνια μετά την κρίση των Ιμίων, το πρωί της 18ης Φεβρουαρίου 1999 ο πρωθυπουργός, Κώστας Σημίτης, ζητούσε τις παραιτήσεις των υπουργών Εξωτερικών, Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης. Ετσι βρέθηκε εκτός της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και ο τότε υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Θεόδωρος Πάγκαλος. Η εξέλιξη αυτή ήταν απότοκο της υπόθεσης Οτσαλάν. Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ιδρυτής και ηγέτης του PKK, είχε συλληφθεί απ’ τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες ενώ ο Θ. Πάγκαλος ως υπουργός Εξωτερικών είχε δώσει έγκριση για τη μεταφορά του στην ελληνική πρεσβεία της Κένυας και είχε υποτίθεται εξασφαλίσει δίοδο προς την Ολλανδία σε συνεργασία με τις κενυατικές αρχές. Τελικά, η υπόθεση κατέληξε σε φιάσκο.
«Εγώ την ιστορία αυτή την έμαθα όταν ο Οτσαλάν ήταν ήδη εδώ, στην Ελλάδα, ενώ είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα να μην έρθει και είχε δηλωθεί και στον ίδιο επανειλημμένως να μην έρθει», δήλωνε τον Οκτώβρη του 1999 ο Πάγκαλος στο «ΒΗΜΑ».
Τον Απρίλιο 2000 ορκίστηκε υπουργός Πολιτισμού διατηρώντας το αξίωμα έως το Νοέμβριο 2000. Διετέλεσε επίσης επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στην κοινοβουλευτική συνέλευση της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Τον Ιούνιο 2003 ορίστηκε εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ στο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής. Το Νοέμβριο του 2004 ορίσθηκε συντονιστής της προεκλογικής εκστρατείας του ΠΑΣΟΚ. Επανεκλέχθηκε μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ και ορίστηκε αρμόδιος του Τομέα Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Πολιτικής Καταναλωτών. Στη συνέχεια ανέλαβε την ευθύνη του Τομέα Αυτοδιοίκησης, Δημόσιας Διοίκησης και Δικαιοσύνης ενώ σήμερα προΐσταται στον νευραλγικό Τομέα Εξωτερικής Πολιτικής, Ασφάλειας και Άμυνας.
Από το 2004 έως τις εκλογές του 2009 εκπροσώπησε την Βουλή των Ελλήνων στην κοινοβουλευτική συνέλευση της Δυτικοευρωπαϊκής Ενωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Στις 6 Οκτωβρίου 2009 ορκίστηκε αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Άσκησε τα καθήκοντά του μέχρι τον Μάιο του 2012. Εντωμεταξύ η κρίση χρέους είχε ήδη χτυπήσει την πόρτα της χώρας.
«Η απάντηση στην κατακραυγή των πολιτών “πώς φάγατε τα λεφτά;” είναι: “Σας διορίζαμε όλα αυτά τα χρόνια στο Δημόσιο. Τα φάγαμε όλοι μαζί σε μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος”». Αυτό ήταν το περιβόητο «Μαζί τα φάγαμε», η φράση με την οποία ο Θεόδωρος Πάγκαλος προσπαθούσε να σχηματοποιήσει τα αίτια της οικονομικής κρίσης.
«Ο Ηλίας Ηλιού έλεγε ότι ποτέ δεν πρέπει να αποφασίζεις μόνος σου για την ποιότητα της διανοητικής σου εργασίας. Γιατί αυτό το αποφασίζει ο λαός. Αλλά πρέπει να μπορείς να εκτιμάς από ποια στιγμή και μετά δεν μπορούν να σε κρατήσουν τα πόδια σου», απαντούσε στην «Κ» το 2010 για το «πότε θα κάνει ταμείο στην πολιτική», συμπληρώνοντας ότι θα εγκαταλείψει την πολιτική «αν αισθανθώ αδιέξοδο πλήρες και διαφωνία».
Η συνέντευξη στους Νέους Φακέλους
Μεσούσης της οικονομικής κρίσης, το 2012, και με τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει ξεπεράσει το ΠΑΣΟΚ σε ποσοστά τον Μάιο της ίδιας χρονιάς, ο Θεόδωρος Πάγκαλος είχε μιλήσει για το κόμμα και τον Αλέξη Τσίπρα, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στους «Νέους Φακέλους».
«Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κατ’ εξοχήν συντηρητικό κόμμα. Δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατική παράταξη. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυταρχικό κόμμα, μεταχειρίζεται ως μέθοδο τον τραμπουκισμό και τη συκοφαντία. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έκτρωμα της πολιτικής ζωής πιστεύω και, για μένα, ορισμένες εκδηλώσεις του είναι παραπλήσιες των εκδηλώσεων της Χρυσής Αυγής. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν δεξιοί τρομοκράτες οι οποίοι είναι καταδικαστέοι και αριστεροί τρομοκράτες οι οποίοι είναι επαναστάτες και επαινετέοι. Δεν το πιστεύω αυτό. Οι τρομοκράτες είναι όλοι τρομοκράτες και οι τραμπούκοι είναι όλοι τραμπούκοι. Και δεν έχει καταδικάσει ούτε μία φορά ο κ. Τσίπρας τους τραμπουκισμούς των στελεχών και των μελών τους που έχουν διαμορφώσει μέσα στο οποίο «άνθισε» η Χρυσή Αυγή. Ο Τσίπρας είναι ο κηπουρός του θερμοκηπίου εις το οποίο άνθισε η Χρυσή Αυγή».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr