Πώς θα κυβερνήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης αν λάβει σήμερα την ίδια ισχυρή εντολή όπως στις 21 Μαΐου; Θα είναι ένας «Μακρόν μαινόμενος» που θα σαρώσει την κρατική καχεξία και τις υστερήσεις με ορμητικές μεταρρυθμίσεις ή θα τον καταπιούν τα γεγονότα μέσα σε μια κυβέρνηση που σε λίγο καιρό θα μοιάζει ναρκωμένη μέσα στην ευωχία της εξουσίας;
Κατ’ αρχάς, ποτέ στα 49 χρόνια της Μεταπολίτευσης η δεύτερη εκλογική νίκη και η δεύτερη τετραετία ενός κόμματος δεν σφραγίστηκε από τον υπερδιπλασιασμό του ποσοστού της διαφοράς του από την αξιωματική αντιπολίτευση. Ούτε στην Ευρώπη, ιστορικά, έχουμε ανάλογο φαινόμενο. Η νίκη της 21ης Μαΐου της Νέας Δημοκρατίας, πέραν του ότι την εδραιώνει στη θέση του πιο ανθεκτικού και διαχρονικού κόμματος εξουσίας της Μεταπολίτευσης, μπορεί να αποτελέσει ιστορική ευκαιρία, αν κατασταλάξει απόψε σε λαϊκή εντολή που θα μπορούσε να συγκριθεί με την εντολή στον Καραμανλή το 1974 ή την «Αλλαγή» του 1981. Θα κερδηθεί ή θα εξανεμιστεί μέσα στη μικροδιαχείριση; Θα αξιοποιηθεί δημιουργικά αυτή η παντοδυναμία από τον Κυριάκο Μητσοτάκη ή μήπως θα αποτελέσει αντικείμενο κατάχρησης, όπως προειδοποιεί η αντιπολίτευση σε μια ύστατη προσπάθεια να αποφύγει την πλήρη συντριβή της;
Τα ιστορικά προηγούμενα
Τα επιτελεία όλων των κομμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Ν.Δ., ζαλίστηκαν από το αποτέλεσμα του Μαΐου. Στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους οι επιτελείς διακρίνουν πρωτοφανή χαρακτηριστικά στο σημερινό πολιτικό σκηνικό. Κι αυτό διότι όποιες κι αν ήταν οι συνθήκες, η επανεκλογή στην εξουσία που γεύτηκαν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κώστας Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής ήταν λίγο πολύ, κάθε φορά, μια πύρρειος νίκη. Πρώτα απ’ όλα ο νόμος της βαρύτητας επενεργούσε και η διαφορά του πρώτου από το δεύτερο κόμμα μειωνόταν κατά 50% ή και ακόμη περισσότερο. Η δεύτερη τετραετία, όσο κι αν άρχιζε με σημαίες και με ταμπούρλα, ήταν η αρχή του τέλους. Γινόταν μάλλον φανερό ότι η νικηφόρος ατζέντα, η αποκατάσταση της δημοκρατίας, η αλλαγή, ο εκσυγχρονισμός και η εναλλαγή στην εξουσία σύντομα θα εξαντλούσε την ενέργειά της. Σήμερα αυτό δεν ισχύει. Η μητσοτακική ενέργεια μάλλον διπλασιάστηκε.
Για να είμαστε ιστορικά και πολιτικά ακριβείς, όπως σημειώνουν βετεράνοι πολιτικοί της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, ίσως το μοναδικό αντίστοιχο πολιτικό φαινόμενο να παρατηρήθηκε στην Ελλάδα στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964, όταν η Eνωση Κέντρου (Ε.Κ.) αύξησε τη διαφορά της από την ΕΡΕ από 2,67% που κατέγραψε στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963 σε 17,5%! Μιλάμε όμως για μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση που διενεργήθηκε μόλις τρεισήμισι μήνες μετά την πρώτη. Κι ενώ η πρώτη αναμέτρηση του Γεωργίου Παπανδρέου το 1963 έγινε με αντίπαλο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, η δεύτερη έγινε με αρχηγό της ΕΡΕ τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Η Ε.Κ. δεν είχε κυβερνήσει παρά ελάχιστες εβδομάδες, ενώ η σημερινή Ν.Δ. συμπλήρωσε σχεδόν μια ολόκληρη τετραετία προτού αναμετρηθεί ξανά με τον ΣΥΡΙΖΑ – μια τετραετία η οποία ήταν από τις δυσκολότερες περιόδους διακυβέρνησης.
Επιπλέον, όπως παρατηρούν έμπειροι πολιτικοί, το ελληνικό αποτέλεσμα του 2023 δεν έχει σαφή ιστορική παραλληλία με εκλογές άλλων χωρών. Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ήταν πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου από το 1995 έως το 2013, αλλά πάντοτε ως επικεφαλής κυβερνήσεων συνεργασίας κομμάτων που είχαν μικρές διαφορές στις εκλογικές επιδόσεις τους. Η Aγκελα Μέρκελ, που παρέμεινε καγκελάριος της Γερμανίας από το 2005 έως το 2021 κυβέρνησε δύο φορές μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες (2005-2008 και 2013-2021). Η δεύτερη νίκη του Χέλμουτ Κολ το 1987 στη Γερμανία δεν συνδυάστηκε από την υποχώρηση των Σοσιαλδημοκρατών. Αυτό συνέβη κατά την τρίτη νίκη του Κολ, το 1990, μετά την ενοποίηση της Γερμανίας, όταν η διαφορά αυξήθηκε στις 10 μονάδες.
Αντίστοιχα, η διαφορά που απέσπασε η Μάργκαρετ Θάτσερ από τον Μάικλ Φουτ των Εργατικών στην επανεκλογή της στην πρωθυπουργία της Βρετανίας το 1982 διπλασιάστηκε σε σχέση με την πρώτη νίκη της το 1979 και έφτασε τις 15 μονάδες. Ομως και εκείνες οι ιστορικές βρετανικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν έπειτα από τη νίκη των Βρετανών στον πόλεμο των Φόκλαντς, που συνέβαλε στην αποθέωση της Θάτσερ. Οσο για τη δεύτερη νίκη του Τόνι Μπλερ το 2001, η διαφορά των Εργατικών από τους Συντηρητικούς δεν αυξήθηκε, αντίθετα μειώθηκε από τις 11,5 μονάδες του θριάμβου του 1997, στις 9. Οι παραπάνω συγκρίσεις βοηθούν να αντιληφθούμε το μέγεθος του πολιτικού φαινομένου που εκδηλώθηκε και βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ελλάδα.
Αυγά προς θραύση
«Σήμερα έχουμε την ιστορική ευκαιρία να οδηγήσουμε την Ελλάδα πολύ μπροστά, να κάνουμε ένα μεγάλο άλμα στο μέλλον», λέει στην «Κ» ο Κωστής Χατζηδάκης, ο οποίος εξελέγη πρώτος σε σταυρούς βουλευτής στον Βόρειο Τομέα της Β΄ Αθηνών. Σύμφωνα με όσα λέει ο πολιτικός της Ν.Δ. στους συνομιλητές του, η ειδοποιός διαφορά σε σχέση με άλλες περιόδους είναι η ανεπιφύλακτη κατάφαση της κοινής γνώμης απέναντι στο πρόταγμα των μεταρρυθμίσεων σε ολόκληρο το εύρος της οικονομίας, της δημόσιας διοίκησης και του κοινωνικού κράτους, έτσι ώστε να εξαλειφθούν οριστικά οι κάθε λογής υστερήσεις σε σχέση με τα ευρωπαϊκώς ισχύοντα.
Το έργο που έχει επιτελεστεί μέχρι σήμερα αποτελεί τον μανδύα της αξιοπιστίας για όλα αυτά που θα κάνουμε τη νέα τετραετία, λέει ο Κυριάκος Πιερρακάκης.
Ο κ. Χατζηδάκης πιστεύει ότι ένα νέο άλμα ανάπτυξης, που θα προστεθεί στην τρέχουσα ισχυρή αναπτυξιακή πορεία, είναι εφικτό και μπορεί να χαρακτηρίσει τη δεκαετία αυτή, συμβάλλοντας καθοριστικά στην οικοδόμηση ισχυρής παραγωγικής βάσης, αλλά και στην πλήρη ανάκτηση του χαμένου χρόνου και της χαμένης ανάπτυξης εξαιτίας των παλινωδιών και της πολιτικής αναταραχής που έφερε η κρίση χρέους. Δεν θεωρεί μάλιστα απίθανο η κατηγορηματική απόρριψη του ΣΥΡΙΖΑ να οφείλεται και στη συνειδητοποίηση των πολιτών ότι η παρελκυστική πολιτική που ακολούθησε ο Αλέξης Τσίπρας ήδη από το 2010, μπορεί να συνέβαλε στην ανακύκλωση της κρίσης και στην καθυστέρηση της εξόδου από αυτήν.
Δεν θα υπάρξουν όμως αντιδράσεις; Δεν θα εκδηλωθούν αντιστάσεις όταν η επόμενη κυβέρνηση θα «σπάει αυγά» για να μαγειρέψει την ομελέτα των μεταρρυθμίσεων; Και επιπλέον, θα είναι πάντα σωστή η κυβέρνηση, ό,τι κι αν αποφασίζει; Η απάντηση είναι ότι ασφαλώς θα εκδηλωθούν αντιδράσεις, είτε λόγω διαφορετικών προσεγγίσεων στις μεταρρυθμίσεις που μπορεί να έχει η αντιπολίτευση, είτε, συνηθέστερα, λόγω της αντίστασης κατεστημένων συμφερόντων στην περικοπή προνομίων. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο πρώην υπουργός Εργασίας, ο πολιτικός δεν πρέπει να ξεχνάει ότι κάτω από το υπουργικό γραφείο του μπορεί να διαμαρτύρονται θορυβωδώς κάποιες ομάδες πολιτών ενάντια σε μια μεταρρύθμιση, αλλά αν η μεταρρύθμιση αυτή είναι δίκαιη και ευνοεί τα συμφέροντα ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων και πλειοψηφιών, τότε υπάρχει ένας πολλαπλάσιος αριθμός πολιτών που παρακολουθεί από τα σπίτια του και υποστηρίζει και εύχεται ο πολιτικός και η κυβέρνηση να αντέξουν στις διαμαρτυρίες και να πραγματοποιήσουν όσα υποσχέθηκαν.
«Στη φιλοσοφία της κυβέρνησης Μητσοτάκη το εκλέγεσθαι και το κυβερνάν είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους κι αυτό αντανακλάται στο πρόγραμμα που με τόσο λιτό, σαφή και συγκεκριμένο τρόπο διατυπώθηκε και κατατέθηκε στον λαό», λέει ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναφερόμενος στους ίδιους προβληματισμούς. Ο πρώτος σε σταυρούς βουλευτής της Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών, υπογραμμίζει ότι οι εκλογές αφορούν το «μετά», δεν είναι επιβράβευση ενός ήδη συντελεσθέντος έργου, ωστόσο τονίζει ότι «το έργο που έχει επιτελεστεί μέχρι σήμερα αποτελεί τον μανδύα της αξιοπιστίας για όλα αυτά που θα κάνουμε τη νέα τετραετία, αφού οι πολίτες επικρότησαν την προγραμματική σαφήνεια και τον καθαρό λόγο του Κυριάκου Μητσοτάκη και αποδοκίμασαν την ασάφεια και την τοξικότητα του πολιτικού και προγραμματικού λόγου της αξιωματικής αντιπολίτευσης».
Ο τέως υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης πιστεύει ότι η δεύτερη τετραετία θα επισφραγιστεί από την ολοκλήρωση της υλοποίησης του οράματος της ψηφιακής Ελλάδας, που θα απλώσει μια νέα επαναστατική λογική παντού στο κράτος, στην οικονομία και τη δημόσια διοίκηση, αλλά προσθέτει ότι η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και η προώθηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία, στην Υγεία και τη Δικαιοσύνη θα συμπληρώσουν την εικόνα και το έργο της κυβέρνησης από εδώ και στο εξής.
Εχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης λευκή επιταγή; «Δεν υπάρχει λευκή επιταγή», απαντάει στην «Κ» ο τέως κυβερνητικός εκπρόσωπος Ακης Σκέρτσος. «Μόνο ισχυρή εντολή ευθύνης για μεγάλες αλλαγές. Από την επόμενη ημέρα των εκλογών είμαι βέβαιος –και έτσι πρέπει να γίνει– ότι θα υπάρχει αυστηρός έλεγχος και πίεση για όσα έχουν αδικαιολόγητα καθυστερήσει να γίνουν επί δεκαετίες. Δεν υπάρχει δηλαδή ούτε πίστωση χρόνου ούτε και χρόνος για χάσιμο». Επιπλέον, ο κ. Σκέρτσος υπενθυμίζει στις δημόσιες τοποθετήσεις του ότι η πολιτική Μητσοτάκη συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την κοινωνική ευαισθησία. Είναι μια πολιτική ορθολογισμού και αποτελεσματικότητας πέρα από τα πεπαλαιωμένα δίπολα «αριστερά – δεξιά».
Τα απρόβλεπτα
Ολα αυτά όμως δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι η κυβέρνηση θα έχει μια αδιατάρακτη πορεία προς την πραγματοποίηση του προγράμματός της. Εμπειρος πολιτικός που δεν βρίσκεται σήμερα στο Κοινοβούλιο έχει πει σε ιδιωτικές συζητήσεις του ότι ο κυριότερος εχθρός των κυβερνήσεων δεν είναι οι αντιπολιτεύσεις ούτε οι διαδηλώσεις, αλλά τα γεγονότα και η αλαζονεία της εξουσίας. Απρόβλεπτα γεγονότα εκδηλώνονται διαρκώς ανατρέποντας εντελώς τις προτεραιότητες των κυβερνήσεων, την ίδια ώρα που η αλαζονεία της εξουσίας, η περίφημη ύβρις, οδηγεί σε λάθη, σε πλάνες και σε καταχρήσεις που συσσωρεύονται και προκαλούν τη νέμεση.
Παρά ταύτα, στέλεχος της Ν.Δ. που δραστηριοποιείται με επιτυχία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και γνωρίζει καλά τον Κυριάκο Μητσοτάκη εκτιμά ότι ο αρχηγός του κόμματος είναι ο πιο καλά θωρακισμένος πολιτικός απέναντι στη «νόσο» της αλαζονείας. «Θυμηθείτε πώς αντέδρασε ο Μητσοτάκης απέναντι στη μεγάλη νίκη της 21ης Μαΐου. Εκανε μια μετρημένη δήλωση στα γραφεία του κόμματος και μετά πήγε στο σπίτι του. Δεν μπήκε στον πειρασμό των πανηγυρισμών. Η αυτοκυριαρχία του είναι τόσο μεγάλη που δεν αφήνει ποτέ τον εαυτό του να παρασυρθεί σε οποιαδήποτε υπερβολή, σε οποιαδήποτε έκφραση αλαζονείας».
Σε ό,τι αφορά τα γεγονότα που πάντοτε παραμονεύουν για να χαλάσουν τα σχέδια των θνητών, η προηγούμενη τετραετία ήταν πυκνή σε απρόβλεπτα, αρνητικά, επιθετικά γεγονότα. Οσοι έχουν συνεργαστεί με τον κ. Μητσοτάκη, όμως, ομονοούν στην εκτίμηση ότι ανταποκρίθηκε καλά στα «απρόβλεπτα γεγονότα, είτε γιατί γνωρίζει να ζητεί δημόσια συγγνώμη με θάρρος και να δεσμεύεται παράλληλα ότι τα παθήματα γίνονται μαθήματα (π.χ. σε ό,τι αφορούσε τις φωτιές, τις υποκλοπές ή τα Τέμπη) είτε γιατί επεξεργάζεται πολλά εναλλακτικά σενάρια με αποτέλεσμα να διαθέτει πάντα έναν «οδικό χάρτη», ακόμη και απέναντι σε μη κανονικές εξελίξεις, όπως ήταν η κρίση στον Εβρο, ή η πανδημία που εξελίχθηκε σε συνδυασμό με την πιο μακρά σε διάρκεια και επίμονη τουρκική επιθετικότητα.
Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τα έως τώρα δείγματα γραφής, ο κ. Μητσοτάκης θα διαχειριστεί την εντολή που όλα δείχνουν ότι θα λάβει σήμερα, πότε ως «Μακρόν μαινόμενος» και πότε ως στωικός και πραγματιστής κυβερνήτης. Το στοίχημα είναι, ούτως ή άλλως, ιστορικών διαστάσεων. Θα μπορεί κανείς να συγκρίνει την Ελλάδα του 2019 με την Ελλάδα του 2027. Ετσι θα προκύψει και η τελική ετυμηγορία.
