O,τι αποφεύγεις να μελετήσεις, αυτό φοβάσαι· τη λεγόμενη «αποχή». Οπότε την υποτιμάς.
Ομως, καιρό τώρα, το ρήγμα δεν είναι τόσο μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς· όσο μεταξύ προσώπων που ψηφίζουν και προσώπων που δεν ψηφίζουν. Σκέψου ότι η ψήφος είναι υποχρεωτική. Οπότε μιλάμε για μη συμμόρφωση, που αγγίζει την πλειοψηφία.
Λες ότι όσοι απέχουν από τις εκλογές δεν έχουν ομοειδή χαρακτηριστικά και ότι είναι πολλοί οι λόγοι που «δεν πάνε να ψηφίσουν»: από την ανημπόρια ώς το έλλειμμα πολιτικής παιδείας ή τη συνειδητή υπονόμευση των θεσμών.
Μα κι εσείς που ψηφίζετε, πολλούς λόγους δίνετε: Κάποιοι ψηφίζετε από σεβασμό στη δημοκρατία· άλλοι, όμως, επειδή κάτι σας έταξαν· από συνήθεια και οικογενειακή παράδοση· επειδή τιμωρείτε με την ψήφο σας· ή ενισχύετε δεσμούς με γνωστούς στο τάδε κόμμα, γιατί σας λένε πως πας μπροστά «αν ανήκεις κάπου»· ενδεχομένως, πολλοί άγεστε και φέρεστε από το συναίσθημα και την εικόνα. Εάν επιβιώνει κάποιος ιδεολογικός πυρήνας μετά από όλα αυτά, δεν είναι ισχυρός. Αλλωστε, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι ευέλικτο σύστημα. Η δέσμευση διά της ψήφου δεν είναι οντολογική, όπως στις θρησκείες, αλλά λίαν εφήμερη: ψηφίζετε ένα κόμμα και αύριο «τα βρίσκετε» πολλαχώς με όσους στηρίζουν ένα άλλο. Η πολιτική θέλει ευλύγιστη μέση! Η ζωή θέλει ευλύγιστη μέση! Από την πολλή ευλυγισία, κανένα ηθικό πλεονέκτημα δεν έχει όποιος ψηφίζει επειδή και μόνον ψηφίζει. Συνεπώς, ρευστοί οι λόγοι της αποχής, ρευστοί κι εκείνοι της ψήφου.
Η αποχή δεν είναι πάντοτε επιλογή συνειδητή. Πράγματι. Ακριβώς τέτοιες αποφάσεις που παίρνουμε χωρίς να τις αναλύουμε αντλούν δύναμη από μια άγνωστη πηγή, διαισθητική. Ενστικτωδώς πολλοί νιώθουν πως σήμερα αυτή η δημοκρατία δεν εμπνέει εμπιστοσύνη· αλλιώς, δεν θα της γυρνούσαν την πλάτη. Μόνο που δεν βρίσκουν τα ωραία λόγια να σας εξηγούν τι και πώς.
Οσο μικρότερη η συνειδησιακή εμπλοκή με τα κόμματα, τόσο μειω- μένο ηθικό και λογικό έρεισμα έχει μια κυβέρνηση. Για ποια «λαϊκή εντολή» θα μιλούν;
Επειτα, η αποχή ενδέχεται να είναι πολιτική πράξη. Μην κοιτάτε γιατί δεν ψηφίζω, αλλά πώς ζω. Ο βίος είναι και πολιτεία. Πολιτική είναι η άσκηση της ιατρικής, πολιτική η διδασκαλία και η έκδοση ενός βιβλίου. Ο,τι επιδρά στη ζωή των άλλων είναι πολιτική με μια διασταλτική σημασία. Συνεπώς, απέχoντας από τις εκλογές, δεν είμαι απολιτικός. Προτάσσω τη συνέπεια του βίου.
Μήπως έτσι η εκλεγμένη πολιτική εξουσία χάνει κάπως τη νομιμοποίησή της; Αυτή θα κυβερνήσει και με μικρά ποσοστά προσέλευσης στις κάλπες. Το ζήτημα δεν είναι τεχνικό· αλλά ουσίας. Οσο μικρότερη η συνειδησιακή εμπλοκή με τα κόμματα, τόσο μειωμένο ηθικό και λογικό έρεισμα έχει μια κυβέρνηση. Για ποια «λαϊκή εντολή» θα μιλούν;
Και άσε τώρα τα πατερναλιστικά «πήγαινε να ψηφίσεις», γιατί με κάνεις να σκεφθώ το εξής: η αποχή είναι η πραγματική αντιπολίτευση!
Τάδε έφη ο παλιός συμμαθητής μου Αλκιβιάδης.
Επειδή είμαι νομοταγής πολίτης τον παρότρυνα να ρίξει τουλάχιστον λευκό, εφόσον τόσο μαύρα τα βλέπει όλα· και του είπα ότι είναι επικίνδυνο να θεωρητικοποιεί την αποχή –σκοτεινό μέγεθος να το σφετερίζεται κανείς– καθιστώντας την πολιτική θέση. Εκείνος έδειξε το άδειο ποτήρι: «Η τελευταία γουλιά είναι σχεδόν τόσο ωραία, όσο η πρώτη». Σ’ αυτό συμφωνήσαμε! Εκανα να του παραγγείλω άλλη μια μπίρα. «Τέτοια αντιπροσώπευση, καλοδεχούμενη», είπε. Και συνεχίσαμε την κουβέντα.
Ο κ. Νικήτας Σινιόσογλου είναι συγγραφέας, ερευνητής στο ΕΙΕ. Πιο πρόσφατο βιβλίο του «Ο καρπός της ασθενείας μου» (Κίχλη, 2021).