Τα φασιστοειδή σχήματα αποτελούν καρκινώματα που απειλούν τη Δημοκρατία. Οπως στις νεοπλασίες, η ένταση του κινδύνου και ο φόβος της εξάπλωσης δικαιολογούν αντίμετρα, συχνά τοξικά και επικίνδυνα για τον οργανισμό. Αλλά πόσο μπορεί να αυξάνεται η δόση του καλοπροαίρετου δηλητηρίου απέναντι σε έναν ύπουλο εχθρό, ο οποίος μαθαίνει γρήγορα να προσαρμόζεται και να ξεγλιστρά;
Ο νόμος 5019/2023 παραπέμπει σε φάρμακο αντίστοιχο της χημειοθεραπείας. Περιορίζει με καινοφανή τρόπο –στα όρια της συνταγματικής ανοχής, χωρίς να την παραβιάζει– τη συμμετοχή στις εκλογές κομμάτων που «δεν εξυπηρετούν την ελεύθερη λειτουργία του πολιτεύματος». Κριτήριο αποκλεισμού συνιστά ο ιδιαίτερος δεσμός με ποινικά καταδικασθέντες. Εφαρμόζοντας τον νόμο πριν από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, ο Αρειος Πάγος σταμάτησε την πιο προφανή περίπτωση, το ίδιο το κόμμα του έγκλειστου χρυσαυγίτη. Ωστόσο δεν εμπόδισε εκείνο των Σπαρτιατών, με τις γνωστές επιδόσεις στο φωτοφίνις. Εξάλλου, ουδείς είχε στραφεί κατά των συγκεκριμένων, ούτε είχαν προσκομισθεί «ενοχοποιητικά» στοιχεία στο ανώτατο δικαστήριο. Κι ας είχε φροντίσει ο κ. Κασιδιάρης, ήδη από τις 8 Ιουνίου, να μας ενημερώσει μέσω Twitter ότι θα τους «στηρίξω με όλες μου τις δυνάμεις». Χρειάστηκε να εισπράξει την επινίκια, ρητή ευχαριστία/αντίδωρο από τον, παντελώς άγνωστο μέχρι πριν από μία εβδομάδα, επικεφαλής του νεοπαγούς κόμματος, για να αντιληφθούμε το βάθος της μεταξύ τους σχέσης.
Η παγωμάρα της αποκάλυψης αναπόφευκτα γεννά το ερώτημα κατά πόσον τα πράγματα ενδέχεται να αναστραφούν μέσα από νέες δικαστικές κινήσεις. Η απάντηση θα μπορούσε να είναι –στη θεωρία τουλάχιστον– θετική. Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) είναι αρμόδιο να εξετάσει το κύρος των εκλογών. Ο συγκεκριμένος έλεγχος είναι αδύνατον να οδηγήσει κατασταλτικά στην απαγόρευση ή την ακύρωση της εκλογής του ίδιου του κόμματος· το Σύνταγμα δεν καταλείπει τέτοιο περιθώριο. Εφόσον, ωστόσο, το ΑΕΔ κληθεί, μετά από ένσταση εκλογέων εντός του επόμενου 15νθημέρου, να ερευνήσει κατά πόσον οι 12 βουλευτές των Σπαρτιατών στερούνται των «νόμιμων προσόντων εκλογής», είναι ερμηνευτικά νοητό να συναρτήσει τον έλεγχό του με το αν αυτοί υπήρξαν υποψήφιοι ενός σχηματισμού ο οποίος δεν συμμετείχε νόμιμα στις εκλογές. Τότε θα διερευνήσει στη βάση του Ν. 5019/2023 μήπως ο κ. Κασιδιάρης ασκεί την «πραγματική ηγεσία» ή εμφανίζει «ηγετικό πολιτικό ρόλο προς το εκλογικό σώμα»· απόδειξη στην οποία φαίνεται να συνεισφέρουν εκούσια οι εν δυνάμει ελεγχόμενοι, δοκιμάζοντας τα όρια του συστήματος. Αλλά τα προβλήματα δεν τελειώνουν εδώ. Εφόσον γίνουν δεκτές οι ενστάσεις, ποια η συνέπεια; Τις κενές έδρες θα καταλάβουν υποψήφιοι των υπόλοιπων κομμάτων που εξέλεξαν βουλευτές (αναλογικά με το ισχύον εκλογικό σύστημα) ή επιβάλλεται να ξαναγίνουν εκλογές; Υπάρχουν επιχειρήματα –όχι ακλόνητα– υπέρ της πρώτης λύσης, που είναι η μόνη ρεαλιστική. Οπως και να το δει κανείς, πάντως, τα μέλη του ΑΕΔ θα απαιτηθεί να πλεύσουν σε εντελώς ανεξερεύνητα νερά.
Εντέλει το ζητούμενο δεν είναι η επίδειξη νομικών δεξιοτήτων από δικαστές εγνωσμένου κύρους, αλλά η λυσιτέλεια του εγχειρήματος. Το ποτήρι είναι ήδη μισογεμάτο, αναγκάζοντας το αβγό του φιδιού να μασκαρεύεται στα κρυφά. Θα μπορούσε ο νόμος να γραφτεί διαφορετικά ή το «τεστ δημοκρατικότητας» των κομμάτων να καταστεί πιο αυστηρό; Μάλλον όχι. Η απόφαση του Αρείου Πάγου να μην αποκλείσει εκ των προτέρων τους Σπαρτιάτες ήταν ορθή, με τα δεδομένα που είχε ενώπιόν του. Μια περαιτέρω διαστολή των απαγορεύσεων θα όξυνε τις αμφιβολίες για τη συνταγματικότητά τους, με την οποία ήδη σχοινοβατούμε. Ούτε η αναθεώρηση του Συντάγματος προς αντίστοιχη κατεύθυνση θα ήταν πανάκεια. Ολα τα παραπάνω ισοδυναμούν με αύξηση της χημειοθεραπείας, η οποία κινδυνεύει να πλήξει την υγεία του θεραπευόμενου περισσότερο και από την ασθένεια. Το ίδιο, φοβάμαι, ισχύει και για τη λύση του ΑΕΔ. Ενισχύει τη δοσολογία με αβέβαια αποτελέσματα. Οσο εξοργιστικό και εάν είναι η φασιστική νεοπλασία να βγάζει περιπαικτικά τη γλώσσα στη Δημοκρατία, ας μην υποτιμάται η φυσική ανοσία της τελευταίας. Ανοσία η οποία αυξάνεται όσο ο δημοκρατικός κόσμος δίνει λύσεις στα προβλήματα των πολιτών αλλά και από τον αναμενόμενο ευτελισμό των παρασίτων του κοινοβουλευτισμού κατά την επίσημη –και όχι, πλέον, υποδόρια– συμμετοχή τους στο πολιτικό στερέωμα.
* Ο κ. Γιώργος Δελλής είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή Αθηνών.
