Στις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023, τρία κόμματα της άκρας Δεξιάς κέρδισαν αντιπροσώπευση στο Κοινοβούλιο. Η Ελληνική Λύση μπήκε στη Βουλή για τρίτη συνεχόμενη φορά: διατήρησε το ποσοστό της 21ης Μαΐου, αν και με λιγότερες βουλευτικές έδρες, γεγονός που της στέρησε τη διεκδίκηση της πρωτιάς μεταξύ των κομμάτων του ακροδεξιού φάσματος. Κατεβαίνοντας δεύτερη φορά μετά την 21η Μαΐου στην εκλογική αρένα, η Νίκη συγκέντρωσε 3,69%, αυξάνοντας κατά 0,77% το μερίδιο των ψήφων της σε σύγκριση με τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές. Ωστόσο, η έκπληξη ήταν η είσοδος των Σπαρτιατών στη Βουλή, ενός κόμματος που εμφανίστηκε στις δημοσκοπήσεις δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές και εύκολα ξεπέρασε τους ιδεολογικούς του γείτονες, σημειώνοντας 4,64%. Αν και κατακερματισμένη, με δύο νέα ακροδεξιά κόμματα, η κοινοβουλευτική Ακροδεξιά αθροίζει 12,76%.
Μπορεί αυτά τα κόμματα στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας να μοιράζονται το κοινό εθνολαϊκιστικό υπόβαθρο και στάσεις, όπως η εναντίωση στον εμβολιασμό, είναι όμως αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους. Η Ελληνική Λύση και η Νίκη έχουν περισσότερα κοινά: είναι μεν ρωσόφιλα κόμματα, αλλά ο Βελόπουλος βλέπει στην πουτινική Ρωσία τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα της χώρας, ενώ το θρησκευτικό κόμμα Νίκη αντλεί τον φιλορωσισμό του από την ορθόδοξη πίστη. Και τα δύο κόμματα εναντιώνονται στη Συνθήκη των Πρεσπών και ίσως αυτό εξηγεί τα υψηλά ποσοστά που λαμβάνουν στη Βόρεια Ελλάδα.
Κόμμα της ορθόδοξης πίστης, η Νίκη αναμφίβολα ευνοήθηκε από ένα δίκτυο μοναχών και ιερέων, θρησκευτικών και παραθρησκευτικών οργανώσεων, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Πρόκειται για κόμμα αρχαϊκό, προσκολλημένο στη θρησκευτική παράδοση, γεγονός από το οποίο πηγάζει η ομοφοβική του στάση απέναντι τόσο στα άτομα, όσο και στις διεκδικήσεις δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, αλλά και η εναντίωση σε ζητήματα που άπτονται της αρχής της επιστήμης και του ορθού λόγου, όπως ο εμβολιασμός.
Μεγαλύτερες διαφορές παρουσιάζουν οι Σπαρτιάτες, ένα κόμμα που έγινε γνωστό τον Ιούνιο του 2023, χάρη στη στήριξη του έγκλειστου πρώην στελέχους της Χρυσής Αυγής, Ηλία Κασιδιάρη. Το κόμμα αυτό πλασαρίστηκε αρχικά το 2017 σαν ένα δίκτυο κοινωνικής, φιλανθρωπικής δράσης απευθυνόμενο μόνο σε Ελληνες. Είναι ένα εθνικιστικό κόμμα, που ενώ αναγνωρίζει τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως θεματοφύλακα της γλώσσας και της παράδοσης, ξεκαθαρίζει ότι δεν προτάσσει τη θρησκεία και την πίστη. Αντιθέτως, εστιάζει στην προστασία του έθνους και του πολιτισμού από τους μετανάστες, ενάντια στους οποίους εκφράζεται με αιχμηρό τρόπο: αναφέρεται στην ισλαμοποίηση της χώρας, στον διαχωρισμό των Ελληνόψυχων από τους Ελληνόφωνους κ.ο.κ. Παρά το ότι μένει να δούμε κατά πόσον θα εξελιχθεί σε διάδοχο της Χρυσής Αυγής κόμμα και τι πρακτικές θα ακολουθήσει, καταστατικά δεν φαίνεται να αντιμάχεται το πολίτευμα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Μπορεί το ποσοστό που συνολικά συγκέντρωσε να μην είναι το υψηλότερο ποσοστό της πολιτικής αυτής οικογένειας στη Μεταπολίτευση –τον Ιούνιο του 2012 οι Ανεξάρτητοι Ελληνες και η Χρυσή Αυγή άθροιζαν 14,43%–, είναι όμως ένα ποσοστό καθόλου ευκαταφρόνητο, δεδομένης της σταδιακής επιστροφής της χώρας σε πολιτική και οικονομική σταθερότητα.
Το νέο δεδομένο που έφεραν οι εκλογές αυτές, πέρα από αυτά τα δύο νέα κόμματα, είναι ότι η άκρα Δεξιά στην Ελλάδα δεν αποτελεί ένα συγκυριακό φαινόμενο συνυφασμένο με την κρίση, αλλά αυξάνεται, παρά τη βελτίωση των συνθηκών ζωής (σε σχέση με τη δεκαετία της κρίσης) και της επιστροφής της ανάπτυξης. Δεδομένης της ορατότητας που θα έχουν τα κόμματα αυτά μέσω της κοινοβουλευτικής τους δράσης, πολλαπλασιάζονται τα κανάλια προπαγάνδισης των ιδεών τους, ενώ οι επικείμενες δημοτικές, αλλά κυρίως οι ευρωπαϊκές εκλογές αποτελούν επιπλέον πολιτικές ευκαιρίες, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα ευνοούνται σε εκλογές δεύτερης τάξης, που προσφέρονται για την έκφραση της δυσαρέσκειας των πολιτών. Ο κατακερματισμός του ακροδεξιού χώρου δεν πρέπει να οδηγήσει σε υποτίμηση του φαινομένου.
* Η κ. Λαμπρινή Ρόρη είναι επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής Ανάλυσης ΕΚΠΑ.
