Πολλά ηθικά και νομοθετικά διλήμματα περιπλέκονται επειδή έχουμε την τάση να τα προσεγγίζουμε μέσα από την πεπατημένη. Οι μεν επικαλούνται τα δικαιώματα, οι δε τον αντίκτυπο στην κοινωνία. Φυσικά, παράλληλα με τα ρητά επιχειρήματα τρέχουν και υπόγεια ρεύματα που καλύπτουν ψυχολογικές ή ιδεολογικές επιθυμίες και εμμονές. Η ορθή νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης έχει το θάρρος να πάει πιο πέρα από τα εσκαμμένα, έστω και αν δεν οδηγεί τον συλλογισμό μέχρι τέλους. Τα ομόφυλα ζευγάρια μπορούν επιτέλους, όπως κάθε άλλο ζευγάρι και κάθε πολίτης, να συνάψουν πολιτικό γάμο, να έρθουν «εις γάμου κοινωνίαν». Μπορούν με άλλα λόγια, αν το επιθυμούν, να αλληλοδεσμευθούν, και να ιδρύσουν μέσα από αυτήν την αμοιβαία υπόσχεση δικαιώματα και υποχρεώσεις, πρώτα απ’ όλα ο ένας απέναντι στον άλλο και η μια απέναντι στην άλλη, αλλά και απέναντι σε τρίτους, κατιόντες και λοιπούς. Γιατί λοιπόν οι ομόφυλοι να μην μπορούν να έχουν αυτό το δικαίωμα και αυτήν την ελευθερία; Δεν δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι να αντιμετωπίζονται ως ίσοι από τους άλλους, από το κράτος και από την έννομη τάξη; Αυτό δεν ορίζουν το Σύνταγμα και οι ηθικοπολιτικές αρχές πάνω στις οποίες θεμελιώνεται μια ελεύθερη και δημοκρατική πολιτεία όπως η ελληνική; Αυτό δεν σημαίνει κράτος δικαίου;
Οσοι προσπαθούν να αμφισβητήσουν αυτό το δικαίωμα, καταφεύγουν αναγκαστικά σε μια υπόθεση οιονεί φυσικής διαφοράς των ομόφυλων ζευγαριών από τα ετερόφυλα. Αλλά δεν πρόκειται για μια διαφορά που έχει πραγματικά ηθική σημασία, ούτε όσον αφορά την πιθανότητα να προκύψει μια ακέραιη σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων, ούτε ως προς τη σημασία της για το κοινωνικό σύνολο. Μόνο από χαζή προκατάληψη μπορεί κάποιος να θεωρεί ότι ένα ζευγάρι ομοφύλων είναι λιγότερο ικανό ή έχει λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξει αισθήματα αμοιβαίας αγάπης, σεβασμού και αφοσίωσης από ένα ζευγάρι ετεροφύλων. Είναι ανθρώπινο να έχουμε όλοι προκαταλήψεις, ίσως από φόβο και ίσως από άγνοια, και είναι γνωστό ότι οι κοινωνίες, ακόμα και οι πιο σύγχρονες κατά τα άλλα, αποτελούν θερμοκοιτίδες ανάπτυξης κάθε είδους προκαταλήψεων και στερεοτύπων, ιδιαίτερα στην εποχή των «κοινωνικών μέσων». Σε μια δημοκρατία ελευθέρων και ίσων οφείλουμε να ακούσουμε και τις άλλες φωνές και προπάντων να αναγνωρίσουμε την ηθική πραγματικότητα ανθρώπινης ζωής που ενδέχεται να μην είναι όπως τη φανταστήκαμε οι ίδιοι. Οι άνθρωποι που φτιάχνουν μια μόνιμη σχέση από ενδιαφέρον και αγάπη ο ένας για τον άλλον διεκδικούν όχι μόνο το δικό τους δικαίωμα στην «αναζήτηση της ευτυχίας», αλλά επενδύοντας σε μια διαρκέστερη σχέση συνεισφέρουν και στο κοινωνικό σύνολο. Φτιάχνουν μαζί κάτι που έχει αξία και συνιστά αγαθό. Οι διαρκέστερες σχέσεις που εγκαθιδρύουν δικαιώματα και υποχρεώσεις δεν έχουν μόνο ηθική αξία για τα πρόσωπα τα ίδια, αλλά συνιστούν νησίδες σταθερότητας και έχουν μεγάλη κοινωνική αξία. Εκτός από το δικαίωμα του καθενός να ορίσει τη ζωή του όπως θέλει, έχει συμφέρον και η κοινωνία να υποστηρίζει τον γάμο ως ένα θεσμό που, εγκαθιδρύοντας θύλακες ακεραιότητας ανάμεσα σε ανθρώπους, συμβάλλει στη σταθερότητα και προβλεψιμότητα των σχέσεων, είτε πρόκειται για ομοφύλους είτε για ετεροφύλους. Κοινωνικοί θεσμοί που έχουν συσσωρευμένη ιστορική εμπειρία, ιδιαίτερη πολιτιστική σημασία και ενδιαφέρον για την ηθική ακεραιότητα των ανθρωπίνων σχέσεων, σοφοί θεσμοί όπως η Εκκλησία, πρέπει να αντιληφθούν εδώ την ύπαρξη μιας επιπλέον ευκαιρίας για την εμπέδωση του μηνύματος της αγάπης στην κοινωνία.
Υπάρχει βέβαια και το παρεμπίπτον ερώτημα. Μπορούν οι ομόφυλοι γονείς να μεγαλώσουν παιδιά υπό τις προϋποθέσεις που δικαιούται να έχει κάθε νέος άνθρωπος στην αρχή της ζωής του; Παρέχει μια οικογένεια ομοφύλων το πλαίσιο για μια φυσιολογική ανάπτυξη; Δεν βλέπω τον λόγο για να μην έχει και κυρίως δεν βλέπω γιατί ομόφυλοι θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποτύχουν ως προς αυτό από τους ετερόφυλους γονείς. Δεν είναι εύκολο να μεγαλώνεις παιδιά είναι η αλήθεια, όσο καλός γονιός κι αν προσπαθείς να είσαι, και είναι πιθανό να κάνεις και λάθη, έτσι κι αλλιώς. Κάποιοι ετερόφυλοι γονείς, όπως όλοι γνωρίζουμε, θα αποδειχθούν τελείως ανίκανοι να μεγαλώσουν παιδιά, κι όμως κανείς δεν θα τους εμποδίσει να τα αποκτήσουν. Δεν θέλουν όλοι οι ομόφυλοι να παντρευτούν και δεν θέλουν όλοι να κάνουν οικογένεια.
Πιστεύω όμως ότι εκείνοι που θα το αποφασίσουν θα έχουν έναν παραπάνω λόγο να δουν την έλευση ενός παιδιού και την απόκτηση ενός κατιόντος σαν εκδήλωση μιας ιδιαίτερης «χάρης» στη ζωή τους, σαν ένα δώρο (όπως θα όφειλαν άλλωστε όλοι οι γονείς να το βλέπουν). Είναι λοιπόν δυνατόν να φανταζόμαστε ότι δεν θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να δώσουν όλα τα υλικά και ηθικά εφόδια στο παιδί τους ώστε να ωριμάσει και να γίνει ένας καλός και ευτυχισμένος άνθρωπος; Κι αν είναι έτσι, αυτό ισχύει με όποιο τρόπο και αν αποκτήσουν το παιδί τους, όπως ακριβώς δικαιούνται και οι ετερόφυλοι.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Α. Παπαγεωργίου είναι ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφίας του Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ.