Πολλοί έχουν σκεφτεί πόσο αδικημένη υπήρξε η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, η οποία κράτησε μόλις δύο χρόνια (2009-2011) αλλά επηρέασε όλες τις επόμενες. Το δημοψήφισμα του Τσίπρα ήταν μια ιδέα του Παπανδρέου, εξαιτίας της οποίας έπεσε ηρωικά το 2011, λέγοντας προφητικά στους συνομιλητές του: «Θα δείτε ότι κάποτε το δημοψήφισμα θα γίνει γιατί το χρειάζεται ο λαός». Αλλά και η σημερινή ευαισθησία για την πράσινη ανάπτυξη πρώτη φορά εκδηλώθηκε επί Παπανδρέου. Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν καινοτόμησε μόνο σε πολιτικές, αλλά και σε συνδυασμούς προσώπων. Λόγου χάρη, δύσκολα μπορεί να θυμηθεί κανείς σήμερα, μετά σχεδόν 15 χρόνια, ότι η Εύη Χριστοφιλοπούλου και η Θεοδώρα Τζάκρη, δύο τόσο διαφορετικές προσωπικότητες που απασχόλησαν την επικαιρότητα εσχάτως, συμμετείχαν στο ίδιο υπουργικό συμβούλιο, ως υφυπουργοί, στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Πρόκειται για ένα ακόμη τεκμήριο του μεγάλου εύρους της κοινωνικής και πολιτισμικής επιρροής ενός ΠΑΣΟΚ, που γνώριζε την (ξεχασμένη σήμερα) τέχνη του συνδυασμού των αντιθέτων.
Η Εύη Χριστοφιλοπούλου, η οποία εντάχθηκε προ ολίγων ημερών στη Νέα Δημοκρατία, και η Θεοδώρα Τζάκρη, η οποία προσχώρησε προ πολλών ετών στον ΣΥΡΙΖΑ, ορκίστηκαν πρώτη φορά υφυπουργοί την ίδια ημέρα, στις 7 Οκτωβρίου 2009, η πρώτη υφυπουργός Παιδείας και η δεύτερη υφυπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Οι ομοιότητες μάλλον σταματούν εδώ και αρχίζει μια σειρά από σημαντικές διαφορές.
Από τον Γεννηματά στον Σημίτη
Η Χριστοφιλοπούλου τελείωσε πρώτη το Αμερικανικό Κολλέγιο (Pierce) και πέρασε δέκατη στη Νομική Αθηνών. Η μητέρα της ήταν καθολική, κόρη Σμυρνιών αστών προσφύγων. Ο πατέρας της εργάστηκε ως στέλεχος στον ιδιωτικό τομέα, ενώ ο παππούς της, που ζούσε στην Αχαΐα, ήταν φίλος και κομματάρχης του πολιτικού της Ν.Δ., ιδρυτή της ΔΗΑΝΑ και μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλου. Η νεαρά φοιτήτρια γνώρισε στο πανεπιστήμιο τον επιμελητή και μετέπειτα καθηγητή της Νομικής, Δημήτρη Χριστοφιλόπουλο, κατά 15 χρόνια μεγαλύτερό της. Παντρεύτηκαν και απέκτησαν δύο παιδιά. Ο σύζυγος, πολύ προχωρημένος για την εποχή του, την ακολούθησε στο Λονδίνο, παίρνοντας εκπαιδευτική άδεια, όταν αποφάσισε να κάνει το διδακτορικό της στο London School of Economics.
Σε επιστημονικό επίπεδο ο Χριστοφιλόπουλος, ο οποίος έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, είχε σοβαρή συνεισφορά στο πολεοδομικό δίκαιο. Φοιτήτριές του ήταν η Φώφη Γεννηματά και η αδελφή της, Μαίρη. Η Εύη γνωρίστηκε με την οικογένεια Γεννηματά και εργάστηκε ως σύμβουλος κοντά στον Γιώργο Γεννηματά στις αρχές του 1994 στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Λίγο αργότερα, ο Μιλτιάδης Παπαϊωάννου και ο Χρήστος Πρωτόπαπας τη σύστησαν στον Κώστα Σημίτη. Το 1997, ο πρώην πρωθυπουργός τη διόρισε γενική γραμματέα στο υπουργείο Εργασίας, όπου για πέντε χρόνια διαχειρίστηκε όλα τα θέματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου – και συμμετείχε σε όλες τις διαπραγματεύσεις για τους κοινοτικούς πόρους.
Τότε το όνομά της άρχισε να συζητιέται στο ΠΑΣΟΚ. Οι εκσυγχρονιστές μιλούσαν για την τεχνοκρατική της επάρκεια. Αλλοι την «κατηγορούσαν» για την τετράγωνη λογική της και της απέδιδαν αδυναμία σύνδεσης με τη «λαϊκή ψυχή». Παρ’ όλα αυτά, το 2004 έγινε η πρώτη γυναίκα από οποιοδήποτε κόμμα που εξελέγη στο δύσκολο Υπόλοιπο Αττικής. Πρόκειται για την περιφέρεια στην οποία επί δύο δεκαετίες εκλεγόταν πρώτος ο Θόδωρος Πάγκαλος. Το ιστορικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, όπως ήταν φυσικό, δεν καλόβλεπε τη φιλόδοξη συντρόφισσα και δεν είχε άδικο, αφού στις εκλογές του 2009 τον πέρασε κατά περίπου 17.000 σταυρούς. Η Χριστοφιλοπούλου υποστήριξε τον Παπανδρέου στην εσωκομματική αναμέτρηση του 2007, χωρίς ωστόσο να συμμετέχει στη λασπομαχία κατά του Βενιζέλου. Ο Παπανδρέου την τοποθέτησε υφυπουργό στο Παιδείας με υπουργό την Αννα Διαμαντοπούλου, με την οποία συνεργάστηκε για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Παραμένουν πολύ κοντά πολιτικά μέχρι σήμερα.
Η γνωριμία με τον Κυριάκο
Ο Βενιζέλος ανέλαβε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ το 2012 και λίγο αργότερα σχηματίστηκε η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου. Στον ανασχηματισμό της 28ης Ιουνίου 2013, ο Σαμαράς διορίζει τον Κυριάκο Μητσοτάκη υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης και ο Βενιζέλος την Εύη Χριστοφιλοπούλου υφυπουργό. Σύντομα αναπτύχθηκε μεταξύ υπουργού και υφυπουργού μια φιλική σχέση μέσα από τη συνεργασία τους σε μια εποχή έκρυθμων καταστάσεων. Μια κλούβα της αστυνομίας βρισκόταν μονίμως έξω από το υπουργείο που είχε τη «μνημονιακή υποχρέωση» να προχωρήσει σε απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων. Σε κάποια φάση, κάποιες «συλλογικότητες» είχαν στήσει στο πεζοδρόμιο της Βασιλίσσης Σοφίας σκηνές για να κοιμούνται τη νύχτα προτού επαναλάβουν την ημερήσια διαδήλωση.
Οταν στα υπουργεία σημειωνόταν διαφωνία υπουργών και υφυπουργών, καθώς κατά κανόνα οι πολιτικοί προέρχονταν από διαφορετικά κόμματα, έπρεπε να συγκληθεί διακομματική επιτροπή για να αποκατασταθεί η συναίνεση. Ο Μητσοτάκης με τη Χριστοφιλοπούλου έλυναν μόνοι τους την όποια διαφορά και δεν χρειάστηκε ποτέ παρέμβαση των αρχηγών τους. Οι άσπονδοι φίλοι της πολιτικού υποψιάζονται ότι από τότε αλλαξοπίστησε πολιτικά, καθώς ο Μητσοτάκης έκανε συστηματικό προσηλυτισμό των ικανότερων του ΠΑΣΟΚ. Ακόμη κι έτσι, μάλλον άργησε να ενταχθεί στη Νέα Δημοκρατία. Οι γνωρίζοντες λένε ότι εμφανίστηκαν πειρασμοί για να προσχωρήσει πολύ νωρίτερα, αλλά δεν ήθελε να εγκαταλείψει τη φίλη της Φώφη Γεννηματά.
Σήμερα, αρκετοί ψηφοφόροι της από το ΠΑΣΟΚ (που ήδη ψηφίζουν Ν.Δ.) τη συγχαίρουν που έφυγε (αν και δεν έλειψαν εκείνοι που της παραπονέθηκαν για την απόφασή της). Το 2019, εξελέγη πάλι πρώτη σε σταυρούς, αλλά το ΠΑΣΟΚ δεν εξέλεξε βουλευτή στη Δυτική Αττική. Επέστρεψε στο πανεπιστήμιο, όπου δίδαξε στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ. Ο Νίκος Ανδρουλάκης την αποκάλεσε «δορυφόρο» μόλις έμαθε για την ένταξή της στη Ν.Δ., αλλά δεν έκανε τίποτα για να την κρατήσει σε τροχιά γύρω από τον δικό του μοναχικό πλανήτη. Αντιθέτως, την έσπρωξε να φύγει.
Ασπονδοι φίλοι της Χριστοφιλοπούλου υποψιάζονται ότι «αλλαξοπίστησε» το 2013, όταν συνυπήρξε στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης με τον Μητσοτάκη, ο οποίος ήδη έκανε συστηματικό προσηλυτισμό των ικανότερων του ΠΑΣΟΚ.
Μια αρχική συμφωνία μεταξύ Μητσοτάκη – Ανδρουλάκη για την τοποθέτηση της Χριστοφιλοπούλου ως επικεφαλής στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ακυρώθηκε από την ατυχή εξέλιξη στις σχέσεις των δύο αρχηγών μετά την υπόθεση των υποκλοπών. Ανδρουλάκης και Χριστοφιλοπούλου δεν μίλησαν ποτέ γι’ αυτό, ούτε στο τηλέφωνο, ίσως γιατί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποστρέφεται τα τηλέφωνα. Φίλοι του λένε ότι πολλά χρόνια πριν από τις υποκλοπές υποψιαζόταν ότι βρισκόταν συνεχώς σε «πολλαπλή ακρόαση» γι’ αυτό π.χ. ως αρχηγός της Νεολαίας τηλεφωνούσε συχνά από υπαίθρια καρτοτηλέφωνα. Ισως γι’ αυτό δεν επικοινώνησε με τη Χριστοφιλοπούλου για την Ανεξάρτητη Αρχή. Σε κάθε περίπτωση, την είχε κατατάξει ως «φίλη του Μητσοτάκη», κάτι που για εκείνον ισοδυναμεί με ασυγχώρητο αμάρτημα. Τώρα, η «φίλη του Μητσοτάκη» όπως όλα δείχνουν θα ενταχθεί στο ευρωψηφοδέλτιο της Ν.Δ. Πολλοί σπεύδουν να υποτιμήσουν την εξέλιξη, λέγοντας ότι δύσκολα θα εκλεγεί, αλλά οι φίλοι της απαντούν ότι αντίστοιχες προβλέψεις έκαναν παλιά κάποιοι στο ΠΑΣΟΚ και «δεν τους βγήκε». Κοντός ψαλμός…
Γαλλική μόδα και «γαλλικά»
Το αντίθετο της Χριστοφιλοπούλου είναι η Θεοδώρα Τζάκρη, η οποία σύμφωνα με ασφαλείς πηγές έχει ξετρελάνει τον Στέφανο Κασσελάκη εξαιτίας του δυναμισμού, της αθυροστομίας και των εκρηκτικών ενδυματολογικών εμφανίσεών της. Ο πρόεδρος και η γραμματέας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ προτιμούν και οι δύο τις στενές ενδυματολογικές γραμμές, κάτι που μπορεί να ερμηνευτεί σημειολογικά ως μια προειδοποίηση προς τους αντιπάλους τους ότι είναι έτοιμοι να εκραγούν. Η βουλευτής Πέλλας είναι σχεδόν πάντα ντυμένη με ασφυκτικά φορέματα από μεγάλες φίρμες και έχει αποκτήσει έναν αέρα στάρλετ, που ταιριάζει γάντι με τον σουρεαλισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Η Τζάκρη θα κλείσει φέτος τα 54, αλλά μοιάζει νεότερη από τότε που ο Παπανδρέου την όρισε υφυπουργό Εσωτερικών το 2009. Οι θαυμαστές της βεβαιώνουν ότι η πολιτική ζωή με το πλούσιο παρασκήνιο, την ένταση και τους τρικούβερτους καβγάδες της την ανανεώνει και την αναζωογονεί.
Η Τζάκρη είναι δικηγόρος. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο και άσκησε τη δικηγορία στα Γιαννιτσά σχεδόν για μια δεκαετία. Προτού κλείσει τα 30 ανακατεύτηκε με τα αυτοδιοικητικά στην Πέλλα (εξελέγη νομαρχιακή σύμβουλος το 1998 και το 2002) και το 2004 ήταν ανάμεσα στα ονόματα που εξέφρασαν την «ανανέωση» του ΠΑΣΟΚ στη Βουλή. Λέγεται ότι είχε την εύνοια του Φίλιππου Πετσάλνικου, στενού φίλου του Παπανδρέου και προέδρου της Βουλής, με αποτέλεσμα να βρεθεί στον στενό κύκλο του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ και να αφήσει εποχή με το σήμα κατατεθέν της, τις 12ποντες γόβες Christian Louboutin.
Οταν το ΠΑΣΟΚ επέστρεψε στην κυβέρνηση το 2009, πολλοί σύντροφοί της –διορισμένα κρατικά στελέχη ή υπουργοί– την πήραν από φόβο επειδή δεν τους άφηνε σε χλωρό κλαρί. Σύμφωνα με τη μυθολογία της εποχής, σήκωνε τα τηλέφωνα και απαιτούσε συνεχώς ρουσφέτια για την εκλογική της περιφέρεια. Εάν οι υπουργοί και οι γραφειοκράτες αρνούνταν ή καθυστερούσαν να πραγματοποιήσουν τα αιτήματά της τούς κατσάδιαζε και τους έλουζε με πρωτότυπους χαρακτηρισμούς. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ύστερα από λίγο καιρό όλοι έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να πραγματοποιήσουν όσα ζητούσε ώστε να αποφύγουν να τους πιάσει στο στόμα της ή να δεχθούν 95 αναπάντητες κλήσεις στη σειρά.
Να βγαίνεις και να μένεις
Μία από τις κυριότερες μεταρρυθμίσεις που πραγματοποίησε ως υφυπουργός Εσωτερικών ήταν ο διορισμός 36 συγγενών και συγχωριανών της στο Μουσείο Πέλλας. Ασφαλώς, απέρριψε την κατηγορία ότι οι διορισμοί πραγματοποιήθηκαν με διαβλητή διαδικασία. Η πρωτοφανής αποτελεσματικότητα του πολιτικού γραφείου της μέσα σε συνθήκες μνημονίου εκτιμήθηκε από τους ψηφοφόρους της, οι οποίοι τη μονιμοποίησαν ως βουλευτή Πέλλας. Η Τζάκρη ανήκει στην «εμπειρική σχολή» του Αριστοτέλη και όχι στο ρεύμα του ιδεαλισμού, και γι’ αυτό είναι από τους λίγους πολιτικούς που θα μπορούσε να διδάξει σε ένα ΙΕΚ το μάθημα: «Πώς βγαίνεις και πώς μένεις βουλευτής».
Η Τζάκρη έχει ταλέντο λογοτέχνη στη χρήση των μεταφορών, με αποτέλεσμα να ανάβει τα αίματα. «Κρεβατομουρμούρα» χαρακτήρισε τις γκρίνιες του φθινοπώρου κατά του Κασσελάκη, εκφράζοντας τις κάθε λογής κομματικές φαντασιώσεις.
Το 2013, διαπιστώνοντας ότι ο Βενιζέλος δεν θα την έβαζε ποτέ σε υπουργείο, σηκώθηκε κι έφυγε ψηφίζοντας μια πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ. Το 2015 ανέλαβε υφυπουργός Οικονομίας της «πρώτης φοράς» και σιγά σιγά, με συστηματική κομματική δουλειά, στην οποία είναι μανούλα, επιβίωσε και επικράτησε στον ΣΥΡΙΖΑ, παρά το γεγονός ότι ήδη από το 2016 έμεινε εκτός κυβέρνησης. Αλησμόνητες έχουν μείνει οι συγκρούσεις της με υπουργούς, όπως με τον Αδωνι Γεωργιάδη, τον οποίο έχει αποκαλέσει «θυμιατό του Καρατζαφέρη». Ο υπουργός Υγείας ανταπέδωσε λέγοντας ότι «το μέτρο είναι κάτι που λείπει σε όλη την πολιτική της διαδρομή».
Ζεστά ποτά
Θα έλεγε κανείς ότι η Τζάκρη έχει ταλέντο λογοτέχνη στη χρήση των μεταφορών με αποτέλεσμα να ανάβει τα αίματα σε μια εποχή που η πολιτική προκαλεί βαθιά υπνηλία. «Κρεβατομουρμούρα» χαρακτήρισε τις γκρίνιες του φθινοπώρου κατά του Κασσελάκη, εκφράζοντας με μία λέξη τις κάθε λογής κομματικές φαντασιώσεις. Το μεγαλύτερο σουξέ της μέχρι σήμερα ήταν η επιγραμματική φράση που εξαπέλυσε προ δεκαημέρου σε κομματική εκδήλωση στη Βέροια: «Η αλήθεια είναι ότι στους αγρότες, κατά το κοινώς λεγόμενο, “τον ήπιαμε”». Ηταν μια έκφραση γενναίας αυτοκριτικής για την αγροτική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ένα ρητορικό σχήμα που δείχνει ότι τα καλύτερα βρίσκονται μπροστά μας, αφού η Τζάκρη μοιάζει έτοιμη να μας χαρίσει ακόμη περισσότερες συγκινήσεις. Με άλλα λόγια, δεν πρέπει να μας θλίβει η στασιμότητα του ΠΑΣΟΚ. Το μεγάλο ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, μπορεί να μην είναι ενωμένο, αλλά παραμένει δυνατό και γι’ αυτό εκλέγεται με όλα τα κόμματα.