«Μεταπολίτευση: 50 Χρόνια μετά» – Η πρώτη ημέρα των εργασιών του Συνεδρίου 

Σημαντικές οι γεωπολιτικές προκλήσεις

Η τελευταία ερώτηση προς τον πρωθυπουργό, από τον Αλέξη Παπαχελά, ήταν: «Τι πραγματικά σας κρατάει ξύπνιο τη νύχτα; Εάν κοιτάξετε τη μεγάλη "σκακιέρα". Εχουμε Ουκρανία, Τραμπ, Ισραήλ, μεταναστευτικές ροές. Εχουμε πάρα πολλά πράγματα. Είναι κάτι από αυτά ή ένα μείγμα από αυτά που σας κρατάει ξύπνιο τη νύχτα;» 

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε: «Εχει ενδιαφέρον ότι την τελευταία δεκαετία, η προσοχή μας ειδικά στην Ελλάδα, και αυτό που μας κρατούσε ξύπνιους, ήταν τα ζητήματά της οικονομίας. Τώρα μας απασχολούν τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα. Εκεί έχει υπάρξει μία σημαντική αλλαγή. 

Η οικονομία, με τις δυσκολίες της, με τα προβλήματά της, προχωρά και πιστεύω πως θα προχωρήσει σε έναν, πιστεύω, διατηρήσιμο ρυθμό ανάπτυξης. Ομως οι γεωπολιτικές προκλήσεις πια, ξεπερνούν αυτό που μπορούσαμε να φανταστούμε πριν από κάποια χρόνια. 

Ενας πόλεμος στην Ουκρανία, ένας δεύτερος πόλεμος στη Μέση Ανατολή. Μια μεγάλη αναταραχή στο Σαχέλ η οποία μπορεί να δημιουργήσει πάρα πολύ δύσκολες καταστάσεις σε όλη τη βόρεια Αφρική. 

Πιστεύω ότι αναδεικνύουν την ανάγκη της Ευρώπης, για τον επόμενο κύκλο, να στρέψει πολύ περισσότερο την προσοχή της σε ζητήματα αμυντικής πολιτικής, τη μεγαλύτερη συνεργασία στον τομέα αυτό. Λαμβάνοντας υπόψιν και τις όποιες αβεβαιότητες μπορούν να προκύψουν από τις Αμερικανικές εκλογές. 

Και στα ζητήματα της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, γιατί η γεωπολιτική συνδέεται πια με την οικονομία. Οταν και οι ΗΠΑ και η Κίνα κάνουν βαθιά παρεμβατική πολιτική, ουσιαστικά επιδοτώντας με πολύ σημαντικά ποσά κλάδους της οικονομίας που θεωρούν ανταγωνιστικούς, εμείς δεν μπορούμε να στην Ευρώπη να λέμε ότι θέλουμε και την πράσινη μετάβαση, και την ανταγωνιστική οικονομία και να μην έχουμε στο μυαλό μας ποιος θα τα πληρώσει όλα αυτά. 

Ευχής έργον θα ήταν να τα συζητήσουμε αυτά πριν τις ευρωεκλογές γιατί τελικά για αυτά ψηφίζουμε, δεν ψηφίζουμε για κυβέρνηση. Για ευρωβουλευτές ψηφίζουμε και για ευρωπαϊκές πολιτικές. Οπως το ζήτημα των αγροτών. Υπήρξε μία πολύ γρήγορη μετάβαση για έναν τομέα που ευθύνεται για 10% των εκπομπών. Τους βάλαμε μεγάλες πιέσεις στους αγρότες και τους κτηνοτρόφους. Είναι μία πολιτική με ξεκάθαρο ιδεολογικό πρόσημο, τους σοσιαλιστές και τους πράσινους, αυτοί έσπρωξαν σε αυτή την κατεύθυνση την οποία πρέπει να αναθεωρήσουμε. 

Οταν θα σκεφτούμε την επόμενη ημέρα ποιες θα είναι οι πολιτικές δυνάμεις που θα επηρεάσουν την ταχύτητα της πράσινης μετάβασης, και τον τρόπο που θα γίνει. Είναι ζητήματα που θα πρέπει να τα συνυπολογίσουν οι πολίτες, ειδικά οι αγρότες μας, όταν θα πάνε να ψηφίσουν.»

Κράτος δικαίου και ελευθερία του Τύπου

Είμαι ο πρώτος που έχει αναγνωρίσει λάθη που έχουν γίνει και έχουμε προσπαθήσει να τα διορθώσουμε. Με νομοθετικές παρεμβάσεις που διόρθωναν αδυναμίες. Το να παρουσιάζεται μία Ελλάδα η οποία περίπου προσομοιάζει με άλλα αυταρχικά καθεστώτα είναι αστείο, άδικο, προσβλητικό για τη χώρα και δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην πραγματικότητα. 

Ο τελικός κριτής του κράτους δικαίου, σύμφωνα με τους κανόνες της ευρωπαϊκής οικογένειας στην οποία συμμετέχουμε είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γιατί είναι πιο αποπολιτικοποιημένη από το Ευρωκοινοβούλιο. 

Για τα ζητήματα ελευθερίας του Τύπου, η Ελλάδα είναι μία χώρα που ο καθένας μπορεί να γράψει ό,τι θέλει, όπου θέλει, όπως θέλει και αν υπάρχει ένα ζήτημα είναι μάλλον η άμυνα αυτού που μπορεί να θίγεται από τα δημοσιεύματα. Αφήνω στην άκρη όλη αυτή τη συζήτηση περί SLAPP που την καταλαβαίνω και την κατανοώ. Υπάρχουν εφημερίδες σήμερα στην Ελλάδα που δεν θα τυπωνόντουσαν σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

Γραφειοκρατία και δημόσια διοίκηση

• Εχουμε φτάσει σε μία οργάνωση της δημόσιας διοίκησης που κάνει σε μεγαλύτερο βαθμό διάκριση μεταξύ των πολιτικών προϊσταμένων και της υπηρεσιακής ιεραρχίας της δημόσιας διοίκησης. 
• Το Gov.gr είναι μια επανάσταση.
• Η τεχνολογία απλοποιεί την επαφή του πολίτη με το κράτος και περιορίζει τη γραφειοκρατία.
• Για την αξιολόγηση στο Δημόσιο, έδωσα αγώνα ως υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Πλεόν είναι μία πολύ πιο καταξιωμένη έννοια, δύσκολη στην υλοποίησή της. 
• Εχουμε ακόμα ζητήματα. Ο ΑΣΕΠ δυσκολεύεται να ολοκληρώσει προσλήψεις τακτικού προσωπικού με την ταχύτητα που απαιτείται. 

Για το χρέος

Αν έχουμε μία ευθύνη απέναντι στη νέα γενιά, στο δημοσιονομικό επίπεδο, είναι να υπηρετούμε με συνέπεια την πολιτική μείωσης του χρέους. 

Για αυτό η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων είναι τόσο σημαντική και για αυτό είμαστε πολύ αυστηροί απέναντι σε αιτήματα που μπορεί να μας κάνουν να ξεφύγουμε από αυτόν τον στόχο. 

Είμαι υπερήφανος που η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη ύφεση χρέους από όλες τις χώρες της Ευρώπης. 

Ευκαιρία η πολιτική μας ισχύς

Η αντιπολίτευση δεν μπορεί να τακτοποιήσει τα του οίκου της αλλά δεν είναι δικό μου πρόβλημα αυτό. 

Αλλά ταυτόχρονα είναι μια ευκαιρία. Από τη στιγμή που είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις, η πολιτική μας ισχύς μας δίνει τη νομιμοποίηση να το κάνουμε. Για αυτό θα ήμασταν ασυγχώρητοι αν δεν το κάναμε. 

Είναι μία ευκαιρία να προχωρήσουμε στις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες έχουμε πάρει νομιμοποίηση. Τίποτα από όσα έχουμε κάνει δεν είναι έξω από το πρόγραμμά μας. Δεν αιφνιδιάσαμε κανένα, ούτε και σε δύσκολα ζητήματα, όπως η ισότητα στον πολιτικό γάμο. 

Στόχος αλλαγές που να μην μπορούν να «ξεριζωθούν»

Η ευθύνη μου είναι να καταστήσω τις αλλαγές μη αναστρέψιμες. Και στις νοοτροπίες. Τις αντιλήψεις. Το πώς αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μας με το κράτος, μεταξύ δικαιωμάτων, διεκδικήσεων και ευθύνης. Που σε μεγάλο βαθμό είναι γενεσιουργός αιτία και του λαϊκισμού και των προβλημάτων που αυτός προκάλεσε. 

Να είμαστε αυστηροί

Η κατεύθυνση είναι η πολύ γρήγορη σύγκλιση με την Ευρώπη. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Να καλύψουμε το χαμένο έδαφος. 

Δείτε χώρες της ανατολικής Ευρώπης, που μπήκαν στην Ε.Ε. το 2004. Πού ήταν και πού είναι. Δείτε την Ισπανία και την Πορτογαλία. 

Δεν μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι στα 50 χρόνια με την πρόοδο την οικονομική που έχουμε κάνει. Σε μεγάλο βαθμό ευθύνεται η κρίση για αυτό. Αλλά θα ήταν μεγάλο λάθος στα 50 χρόνια, αυτάρεσκα να χειροκροτιόμαστε και να λέμε τι ωραία που τα έχουμε καταφέρει.

Κυρ. Μητσοτάκης: Η πιο δύσκολη στιγμή για μένα ήταν τα Τέμπη

Πράγματι εκεί συσσωρεύθηκε η κακή πλευρά του τρόπου λειτουργίας του κράτους. 

Τις απαντήσεις μπορεί να τις δώσει μόνο η δικαιοσύνη. Μην έχουμε αυταπάτες για αυτό. 

Από τη στιγμή που το ζήτημα μπαίνει στη μυλόπετρα της κομματικής αντιπαράθεσης. 

Πολύ μεγάλη σημασία έχει, έστω και αν πάρει η δικαιοσύνη λίγο παραπάνω χρόνο, να απαντηθούν και όλες οι φήμες που μπορεί να κυκλοφορούν σήμερα. Γιατί αυτές οι φήμες μπορεί να είναι και τοξικές, διαβρωτικές.

Στα Τέμπη συγκρούστηκαν ανθρώπινα λάθη με χρόνιες παθογένειες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. 

Οι σιδηρόδρομοι ήταν το πιο προβληματικό κομμάτι των ελληνικών, δημόσιων οργανισμών.

Σκύβουμε το κεφάλι με σεβασμό απέναντι στον πόνο ανθρώπων που δεν ξαναείδαν ποτέ τα παιδιά τους. 

Η κομματική εργαλειοποίηση αυτής της τραγωδίας είναι εξοργιστική. Είχαμε κι άλλες τραγωδίες στο παρελθόν. Με νεκρούς, με ευθύνες του κρατικού μηχανισμού. Δεν διανοήθηκα ποτέ να τις εργαλειοποίησω για οποιαδήποτε πρόσκαιρα κομματικά οφέλη. 

Ενας συνεχής αγώνας για την ποιότητα της Δημοκρατίας

Κυρ. Μητσοτάκης: Θα συνεχίσουμε τις μεταρρυθμίσεις με τον ίδιο ρυθμό

Στη δεύτερη τετραετία δεν εκπλήσσουμε κανέναν, όταν κάνουμε αυτό που είχαμε πει: ότι θέλουμε να υλοποιήσουμε πολλές μεταρρυθμίσεις, ειδικά στην αρχή της τετραετίας. H παράμετρος των ευρωεκλογών ουδέποτε προσδιόρισε τον χρονισμό υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων. Θα συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό, σημείωσε ο πρωθυπουργός, τονίζοντας πως πρέπει να δοθεί βάρος στις χαμένες ευκαιρίες της Μεταπολίτευσης.

Τα άλματα πρέπει να γίνουν. Είκοσι χρόνια μετά ακόμα συζητάμε για τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια. Θα γίνουν τώρα. 

Πού είναι τελικά το περιβόητο πολιτικό κόστος; Απέδειξε η κοινωνία ότι είναι πολύ πιο έτοιμη για μεγάλες αλλαγές για τις οποίες κάποιοι πίστευαν ότι ήταν πολύ δύσκολο να υλοποιηθούν.

Αλογοσκούφης: Μετανιώνω για τη δήλωση του 2008 ότι «η οικονομία είναι θωρακισμένη»

Κυρ. Μητσοτάκης: Η Τουρκία προσάρμοσε την επιθετικότητά της

Ακόμα και με την Τουρκία, όπου καμία κυβέρνηση δεν μπόρεσε να λύσει τη βασική μας διαφορά, τη διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών, υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ με την Τουρκία, ο τρόπος που αντιμετωπίσαμε αυτή τη διαφορά, δεν ήταν πολύ διαφορετικός. 

Η κυβερνησιμότητα δηλαδή, αυτή από μόνη της, η αναμέτρηση με την ευθύνη της εξουσίας και της διαχείρισης σημαντικών εθνικών θεμάτων , υποχρέωσε τους κυβερνώντες να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα με μία μεγάλη δόση ρεαλισμού. 

Η Τουρκία, πιεσμένη ενδεχομένως και από κινήσεις που μπορεί και εμείς να έχουμε κάνει, έχει προσαρμόσει την επιθετικότητά της, σε τέτοιο βαθμό που να μην έχουμε καθόλου παραβιάσεις και παραβάσεις του εναέριου χώρου. 

Κυρ. Μητσοτάκης: Επικράτησε ο ρεαλισμός στην εξωτερική πολιτική

Συνολικά η εξωτερική πολιτική της χώρας από το 1974 και μετά, με κάποιες διακυμάνσεις επέδειξε μία βασική συνέπεια και συνέχεια και όταν κληθήκαμε να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις, επικράτησε ο ρεαλισμός του λαϊκισμού. Και ο Ανδρέας Παπανδρέου εκλέχθηκε με το σύνθημα «Εξω οι βάσεις του θανάτου» και τελικά κράτησε τις βάσεις κάνοντας μία πολύ έξυπνη «πιρουέτα». 

Μέχρι και το 2015, όταν φτάσαμε στα πρόθυρα της απόλυτης καταστροφής και ο Αλέξης Τσίπρας έκανε την περιβόητη «κωλοτούμπα» και η Ελλάδα κρατήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ενωση. 

Επομένως συνολικά ο ρεαλισμός και η προσήλωση στον δυτικό προσανατολισμό της χώρας τελικά επικράτησε.

Κυρ Μητσοτάκης: Ο Ανδρέας Παπανδρέου καλλιέργησε τον πρώιμο λαϊκισμό 

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αποκατέστησε τη δημοκρατία και έβαλε την Ελλάδα στην Ευρώπη. Αυτή και μόνο η παρακαταθήκη τον καθιστά κατά την άποψή μου τον σημαντικότερο πολιτικό της Μεταπολίτευσης. 

Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν μία πολύ ιδιαίτερη προσωπικότητα, χαρισματική αναντίρρητα, εξέφρασε προσδοκίες αυτών που αποκαλούσε μη προνομιούχους εκείνη την εποχή. Κατά την άποψή μου όμως ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το γεγονός πως η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας επιδεινώθηκε σημαντικά τη δεκαετία του 1980. 

Και βέβαια πιστεύω ότι ευθύνεται και για το γεγονός ότι καλλλιέργησε τη νοοτροπία όπου έδωσε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στα δικαιώματα και όχι στις υποχρεώσεις. 

Αυτή η βασική ανισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αποτελεί μία ατέλεια του πολιτικού μας συστήματος. Για αυτήν ευθύνεται, πιστεύω, σε αρκετό βαθμό μέσα από τον πρώιμο λαϊκισμό τον οποίο καλλιέργησε. 

Σε επίπεδο κοινωνικών πολιτικών - οικογενειακό δίκαιο - αλλά και σε ζητήματα όπως η εγκαθίδρυση του ΕΣΥ η παρακαταθήκη του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν αναντίρρητα σημαντική

Κυρ. Μητσοτάκης: Η απόφασή του, το 1993, να μην ασχοληθεί με την πολιτική

Το 1993 όταν ο πατέρας μου έχασε τις εκλογές, τότε πήρα την προσωπική απόφαση να μην ασχοληθώ με την πολιτική και πέρασα δέκα χρόνια στον ιδιωτικό τομέα μέχρι να πάρω την απόφαση τελικά να πολιτευθώ. 

Ηταν πλεονέκτημα, γιατί μου επέτρεψε για δέκα χρόνια να δω την Ελλάδα από το εξωτερικό και για ακόμα δέκα χρόνια να μην ασχοληθώ με την ενεργή πολιτική και να βιώσω τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της εθνικής οικονομίας μέσα από την ενασχόλησή μου με τον ιδιωτικό τομέα.

Κυρ. Μητσοτάκης: Σε βάθος 50ετίας η οικονομική πρόοδός μας δεν ήταν η επιθυμητή 

Τα προβλήματα που πρέπει να αναδείξουμε είναι κυρίως στην οικονομική μας αδυναμία να εκμεταλλευτούμε σημαντικές ευκαιρίες προόδου όπως η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση 

Κάνοντας συνολικό απολογισμό της οικονομικής πορείας της χώρας, συγκρίνοντάς την με αντίστοιχες πορείες άλλων χωρών, διαπιστώνουμε πως η πρόοδός μας δεν ήταν επιθυμητή. 

Κυρ. Μητσοτάκης: Το πολιτικό σύστημα δεν είναι η γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων

Εχουμε μία ισχυρή δημοκρατία, με ισχυρά θεσμικά αντίβαρα. Το πολιτικό σύστημα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί θεωρώ ότι δεν είναι η γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων της χώρας. 

Σε έναν απολογισμό 50ετίας δεν θα εστίαζα στις πιθανές αδυναμίες του κοινοβουλευτικού συστήματος για να αναδείξω τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα.

Σε αυτή την περίοδο η χώρα μας προόδευσε ως προς την ισχυροποίηση των θεσμών μέσα από μία σειρά και συνταγματικών παρεμβάσεων και σίγουρα έχει την καλύτερη δημοκρατία που είχε από συστάσεως ελληνικού κράτους.  

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συζητά με τον διευθυντή της εφημερίδας Καθημερινή Αλέξη Παπαχελά και τον καθηγητή και συγγραφέα Κώστα Κωστή

Λ. Παπαδήμος: Από τι εξαρτώνται οι μελλοντικές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας

• Οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας στο μέλλον δεν εξαρτώνται μόνο από την εφαρμογή της πρόσφορης οικονομικής πολιτικής και την υλοποίηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων. 
• Θα εξαρτηθούν από την πρόδοο που θα σημειωθεί στη συμπλήρωση και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομικής και νομισματικής ένωσης. 
• Οι επιδόσεις γενικότερα στην Ενωση αλλά και σε κάθε χώρα εξαρτώνται από πολιτικές για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες προκλήσεις και κρίσεις των καιρών όπως η κλιματική αλλαγή, οι μεταναστευτικές ροές, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί παγκοσμίως για τον τεχνολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας.
• Ολα αυτά θα έχουν επίδραση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με μέσα εθνικής οικονομικής πολιτικής, και απαιτούν μία συμπλήρωση και ενίσχυση της ΟΝΕ με την ενίσχυση του οικονομικού πυλώνα. 

Λ. Παπαδήμος: Η αναδιάρθρωση του χρέους ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία, για οποιαδήποτε χώρα

• Στην πρώτη φάση της οικονομικής κρίσης, από τις αρχές του 2010 έως την άνοιξη του 2011, η αναδιάρθρωση του χρέους –κατά τη γνώμη μου και γενικότερα νομίζω πολλών– δεν ήταν ούτε αναγκαία, ούτε σκόπιμη.
• Δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί στο έυρος και με τον τρόπο που πραγματοποιήθηκε ώστε να κάνει μία σημαντική διαφορά για τη βιωσιμότητα του χρέους. 
• Από το τέλος της άνοιξης του 2011, οι δημοσιονομικές εξελίξεις και τα προβλήματα που αναδείχθηκαν στην εφαρμογή της πολιτικής έκαναν βαθμιαία αναγκαία και αναπόφευκτη την αναδιάρθρωση του χρέους. 
• Η απόφαση δεν ελήφθη ούτε από μένα, ούτε από την κυβέρνηση συνεργασίας. Ελήφθη στη σύνοδο κορυφής τον Οκτώβριο του 2011 και, σύμφωνα με την απόφαση των ηγετών της ευρωζώνης, έπρεπε να συνδεθεί με ένα νεό οικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής. Με ένα νέο μνημόνιο που σε συνδυασμό με την αναδιάρθρωση του χρέους, θα συνδεόταν και με τη χρηματοοικονομική στήριξη της χώρας με 130 δισεκατομμύρια. 
• Συμφωνώ ότι τότε δεν υπήρχε εναλλακτική λύση. 
• Η αναδιάρθρωση του χρέους ήταν απόλυτα συνδεδεμένη με τη διαπραγμάτευση και τη συμφωνία για το δεύτερο μνημόνιο. 
• Ηταν προϋπόθεση για τη στήριξη της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους εταίρους.
• Η αναδιάρθρωση του χρέους ήταν η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση του χρέους στην ιστορία για οποιιαδήποτε χώρα

Λ. Παπαδήμος: Τα αίτια της κρίσης

Η εφαρμογή της μακροοικονομικής πολιτικής και της διαρθρωτικής πολιτικής δεν ήταν συνεπής. Δεν ήταν συμβατή με τους περιορισμούς που θέτει η ενιαία νομισματική πολιτική η οποία επιδιώκει τη σταθερότητα των τιμών στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και απαιτεί πολιτικές που είναι συμβατές με αυτόν τον στόχο. 

Δεύτερον δεν ήταν οι πολιτικές που ασκήθηκαν στην Ελλάδα, γενικά, συμβατές με τις υποχρεώσεις για εφαρμογή πειθαρχημένης δημοσιονομικής πολιτικής που απαιτείται από το σύμφωνο ανάπτυξης και σταθερότητας. 

Αμεσα, αλλά βαθμιαία, η δημοσιονομική πολιτική χαρακτηρίστηκε από αυξανόμενα ελλείμματα και αύξηση του χρέους το οποίο δεν ήταν δυνατόν να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές με εύλογους όρους, δηλαδή με όρους που δεν θα επιβάρυναν περαιτέρω τη βιωσιμότητα.

Παράλληλα διαβρώθηκε η διεθνής ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, επειδή η μακροοικονομική πολιτική που κυρίως επηρεάζει τη ζήτηση, δεν συνδυάστηκε με μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτική πολιτική ώστε να αυξηθεί η προσφορά. Επομένως δημιούργησαν πληθωριστικές πιέσες και δεν υλοποιήθηκαν οι μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να στηρίξουν τη δραστηριότητα με αύξηση των εισαγωγών. Κάτι που συνέβη στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία που αντιμετώπισαν παρόμοια προβλήματα.

Λ. Παπαδήμος: Οι μεταρρυθμίσεις που δεν υλοποιήθηκαν

Στις εκθέσεις για τα έτη 2000 και 2001, πριν ενταχθεί η Ελλάδα στην ΟΝΕ είχαν γίνει εκτενείς προτάσεις για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων ουσιαστικής σημασίας σε πολλούς τομείς, προκειμένου να διασφαλιστεί η δημοσιονομική σταθερότητα, και κυρίως να στηριχθεί μία ισχυρή και διατηρήσιμη ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία στα επόμενα χρόνια. 

Ορισμένες σκέψεις ισχύουν και σήμερα: 

• η σημασία εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης και του δημόσιου τομέα
• είχε δοθεί έμφαση στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στις αγορές, και ειδικότερα στις αγορές ενέργειας και τηλεπικοινωνιών
• η ανάγκη της βελτίωσης του εκπαιδευτικού συστήματος και της βελτίωσης των επαγγελματικών δεξιοτήτων ώστε το ανθρώπινο κεφάλαιο να συμβάλει περισσότερο
• η ανάγκη βελτίωσης και ανάπτυξης του τραπεζικού συστήματος για να συμβάλει στη χρηματοδότηση της οικονομίας
• η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος 
• η ουσιαστική αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης λόγω των διαρθρωτικών αδυναμιών και κυρίως των υποχρεώσεων του κράτους στο μέλλον για την καταβολή των συντάξεων. Η ολοκληρωμένη πρόταση του Τάσου Γιαννίτση δεν είχε την αναγκαία πολιτική στήριξη για να υλοποιηθεί. 

Πολλές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις ή δεν υλοποιήθηκαν, ή υλοποιήθηκαν μόνο εν μέρει. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πρόοδος προς την υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. 

Λ. Παπαδήμος: Θετική η αποτίμηση της ένταξης στην ΟΝΕ - Τα 12 χρόνια συνεχούς ανάπτυξης

• Τόσο για το παρελθόν όσο και το μέλλον, η αποτίμηση της εισόδου της Ελλάδος στην ΟΝΕ είναι θετική. 
• Δεδομένης της επώδυνης εμπειρίας της κρίσης, λίγοι θυμούνται ότι η διαδικασία ένταξης στην ΟΝΕ και η περίοδος που ακολούθησε αμέσως μετά χαρακτηρίστηκαν από ισχυρή οικονομική ανάπτυξη και αύξηση του βιωτικού επιπέδου των Ελλήνων. 
• Οταν στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έθεσε ως πρωταρχικό στόχο την ένταξη στην ΟΝΕ το 2001, αυτό ενήργησε σαν μία κινητήρια δύναμη και έδρασε σαν καταλύτης, για μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής που συνέβαλαν στην αύξηση του εισοδήματος και μείωση του πληθωρισμού. 
• Τα πέντε χρόνια πριν την ένταξη στην ΟΝΕ, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης ήταν 3,7% με 4% ενώ ο πληθωρισμός μειώθηκε. Και αμέσως μετά την ένταξη, τα επόμενα επτά χρόνια, ο μέσος ρυθμός ήταν περίπου ο ίδιος και ο πληθωρισμός ήταν και αυτός της τάξης του 3%. 
• Επομένως για 12 χρόνια η χώρα πέτυχε υψηλή και συνεχή οικονομική ανάπτυξη συνδυασμένη με σταθερότητα. 
• Το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξήθηκε σημαντικά και σε απόλυτους όρους αλλά και σε σχέση με το μέσο εισόδημα των χωρών της Ε.Ε. Αυξήθηκε από περίπου 60% στο 85%, πριν από την κρίση. 

• Εφόσον ασκηθεί η κατάλληλη μακροοικονομική πολιτική και υλοποιηθούν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, το μέλλον θα είναι πολύ καλύτερο με τη συμμετοχή της χώρας στην ευρωπαϊκή ενοποίηση και ειδικότερα στον οικονομικό και νομισματικό πυρήνα, σε σχέση με το να μην ήταν μέλος. 

   

Λ. Παπαδήμος: Η δημοκρατία, η ΕΟΚ και η ΟΝΕ, ορόσημα και για την οικονομία της Ελλάδας

• Η αξιολόγηση των οικονομικών επιδόσεων πρέπει να γίνει σε ένα πιο σύνθετο πλαίσιο, πολυδιάστατο και πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
• Σε αυτό το σωστό πλαίσιο, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι η απόκατάσταση της δημοκρατίας, η ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ το 1981 και μετέπειτα στην ΟΝΕ, ήταν όντως ορόσημα και της ελληνικής ιστορίας και της ελληνικής οικονομίας. 
• Εκτίμησή μου είναι ότι συνολικά είχαν θετική επίδραση στην ελληνική οικονομία διότι διαμόρφωσαν προϋποθέσεις για τη συμμετοχή της χώρας στην ευρωπαϊκή ενοποίηση και δρομολόγησαν την ένταξη στον οικονομικό και νομισματικό πυρήνα της Ευρώπης. 
• Εφόσον βεβαίως ανταποκριθούμε θετικά στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. 
• Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας και η ένταξη στην ΕΟΚ, τα μεγάλα επιτεύγματα του Κ. Καραμανλή, ενίσχυσαν και την οικονομική και τη γεωπολιτική θέση της χώρας. Αυτή η θέση θα επιτρέψει στη χώρα να συμμετάσχει στην εξελισσόμενη διαδικασία παγκοσμιοποίησης και τον τεχνολογικό μετασχηματισμό που είναι σε εξέλιξη. 

Λ. Παπαδήμος: Οι παράγοντες που επηρεάσαν τις οικονομικές επιδόσεις 

• Οι μη ικανοποιητικές εξελίξεις αντανακλώνται στους μέσους όρους. Υπήρχαν περίοδοι ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης συνδυασμένης με σταθερότητα των τιμών και βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας, αλλά και περίοδοι ισχνής ανάπτυξης, στασιμότητας και ύφεσης που σε κάποιες περιπτώσεις συνδυάστηκε και με υψηλό πληθωρισμό. 
• Αντανακλούν τις επιδόσεις την περίοδο της μεγάλης παρατεταμένης και επώδυνης οικονομικής κρίσης 2010 - 2019. 
• Οι επιδόσεις ήταν αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων, κυρίως βεβαίως της εθνικής οικονομικής πολιτικής.
• Επηρεάστηκαν όμως και από εξωγενείς παράγοντες, π.χ. τις πετρελαϊκές κρίσεις του 1974 και του 1979 που επηρεάσαν αρνητικά τη δραστηριότητα και θετικά τον πληθωρισμό. 
• Επηρεάστηκαν από τη συμμετοχή της χώρας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης η οποία οδήγησε σε μεγάλη μείωση των πρστατευτικών τειχών και απαιτούσε μία εναλλακτική οικονομική και διαρθρωτική πολιτική.  

«Μέση ανάπτυξη 1,3% τα τελευταία 50 χρόνια – Η οικονομία υποτάχθηκε στην πολιτική»

Λ. Παπαδήμος: Οι επιδόσεις στα οικονομικά δεν ήταν ικανοποιητικές τα τελευταία 50 χρόνια

• Εάν κανείς βασιστεί στα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών τα προηγούμενα 50 χρόνια, θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι επιδόσεις δεν ήταν ικανοποιητικές. 
• Ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 1%. Χαμηλότερος από τους μέσους ρυθμούς και στις χώρες της Ε.Ε. και στον ΟΟΣΑ. 
• Ο μέσος ρυθμός πληθωρισμού διαμορφώθηκε σε 9% με 10%, πολύ υψηλότερος από τους αντίστοιχους μέσους όρους σε Ε.Ε. και ΟΟΣΑ
• Η ανεργία ακολούθησε μία ανοδική πορεία, ξεκινώντας από ένα εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο 2% το 1974, αυξήθηκε στο 10% - 12% στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, και μετά βεβαίως εκτινάχθηκε πάνω από το 20% την περίοδο της κρίσης. Ευτυχώς τώρα επιβραδύνεται σταδιακά και σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις θα διαμορφωθεί στο 11%. 

Ο πρώην πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος συνομιλεί με τον καθηγητή Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας Κώστα Κωστή

Κ. Σπανού: «Αντίφαση» η διεισδυτική κριτική από πολιτικούς που όταν καλούνται να πάρουν αποφάσεις δεν τα καταφέρνουν

«Διαχρονικά, όταν έρχονται να μιλήσουν από καρδιάς οι πολιτικοί, είναι φοβερά διεισδυτικοί κριτές των κακώς εχόντων πραγμάτων. Από την άλλη πλευρά είναι και πρωταγωνιστές και όταν καλούνται να πάρουν αποφάσεις, φαίνεται να μην το καταφέρνουν. Το διά ταύτα είναι ακόμα ζητούμενο. Σε αυτό θα ήθελα να τοποθετηθούν: Πώς βλέπουν αυτή την αντίφαση. Και ταυτόχρονα να ρωτήσω: Μέχρι την οικονομική κρίση μιλούσαμε πάρα πολύ για την ενδημική κρίση των θεσμών. Δεν το έχουμε ακούσει από τότε. Το ξεπεράσαμε;»

Κ. Σκανδαλίδης: Το πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε ανίκανο για τη ανασυγκρότητη της Δημοκρατίας

Χρειάζεται μία θεσμική ανασυγκρότηση της δημοκρατίας. Από το 2004 είχαν ωριμάσει τα πράγματα και το πολιτικό σύστημα αποδείχθηκε ανίκανο να προχωρήσει σοβαρά στις μεγάλες αλλαγές που απαιτούσαν οι καιροί. 

Εγιναν δύο συνταγματικές αναθεωρήσεις για «ψύλλου πήδημα». Η μία για να καταργήσει το ασυμβίβαστο των βουλευτών. Μια ζωή θυμάμαι να συζητάμε για το άρθρο 16, το άρθρο 24, για τις σχέσεις εκκλησίας - κράτους. Ουδέποτε έκατσε το πολιτικό σύστημα να φτιάξει μία συναίνεση γύρω από μία συνταγματική αναθεώρηση που θα άνοιγε μια νέα περίοδο στην ιστορία της τρίτης ελληνικής δημοκρατίας. 

Θα πάμε τον πολιτικό στον φυσικό δικαστή; Ερώτημα με όλες τις δικλείδες ασφαλείας. 

Θα πάμε σε μια νέα διαδικασία άλλης εκλογής της ηγεσίας της δικαιοσύνης, αλλά με τα συνταγματικά αντίβαρα που χρειάζονται;

Κάνουμε για όλα ανεξάρτητες αρχές, εκτός από το πόθεν έσχες. 

Κ. Σκανδαλίδης: Κατά συνθήκη ψεύδη - Ολοι ξέραμε τι γινόταν στην πράξη

Πολλές φορές χειραγωγήθηκαν οι θεσμοί από την εκτελεστική εξουσία. Είδαμε τον τρόπο συμπεριφοράς στις ανεξάρτητες αρχές. Οταν ο Πεπονής έκανε το ΑΣΕΠ, έπεσαν να τον «φάνε» να μην μπουν οι ΔΕΚΟ στον στενό δημόσιο τομέα. Αυτό καθυστέρησε πέντε χρόνια τη δυνατότητα που είχε η χώρα να καταλάβει ότι αυτός ο θεσμός ήταν αναγκαίος και αξιοκρατικός. 

Αυτό είναι το πρόβλημα των κενών της Μεταπολίτευσης. 

Θυμάμαι τη συζήτηση στη Βουλή για το πολιτικό σύστημα, ήμουν υπουργός Εξωτερικών. «Κατά συνθήκη ψεύδη». Πηγαίναμε και λέγαμε ότι ο βουλευτής θα παίρνει ένα χιλιάρικο για την εκστρατεία του και όλοι ξέραμε τι γινόταν στην πράξη. Οτι τα κόμματα δεν θα είχαν ιδιωτική χρηματοδότηση, παρά μόνο φανερή. Δεν πιστεύω να με συλλάβει κανείς για αυτά, αλλά νομίζω ότι είναι μία πραγματικότητα. 

Εγώ το είχα πει καθαρά στη Βουλή: «Λέμε ψέματα μεταξύ μας».

Κ. Σκανδαλίδης: «Κενό» η ασυνέχεια του κράτους

Το 1989 όταν το ΠΑΣΟΚ έχασε τις εκλογές, είχα ρωτήσει τον Ανδρέα Παπανδρέου πού ήταν το μεγάλο λάθος. Η απάντησή του ήταν πάρα πολύ απλή: «Δεν κάναμε τίποτα στο κράτος». Ηταν μία ομολογία, γίνονταν μεγάλες αλλαγές και φάνηκε ότι ενώ η πολιτική εξουσία είχε τη δυνατότητα να κάνει αλλαγές, το κράτος φάνηκε καθηλωμένο σε δομές που δεν μπορούσαν να ξεπεραστούν. 

Η Μεταπολίτευση τελείωσε το 2004 αφού η Ελλάδα μπήκε στην ΟΝΕ και στο ευρώ και έκανε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ηταν μία περίοδος που από τη χούντα γίναμε μία ευρωπαϊκή χώρα. 

Από τότε, είχαν διαπιστωθεί τα κενά που υπάρχον ανάμεσα στην πορεία του πολιτικού συστήματος και την πορεία της χώρας και των θεσμών. Ενα από αυτά ήταν η ασυνέχεια του κράτους. Ακόμα και το ίδιο κόμμα να άλλαζε υπουργό, ελάμβανε υπόψη του τι γινόταν τα προηγούμενα χρόνια. 

Δεν καταφέραμε να φτιάξουμε μια διοίκηση με στόχους, με αποτελέσματα, εκτίμηση έργου, προγραμματισμό των προσλήψεων που να μην έχει σχέση κάθε φορά με τις αυθαιρεσίες μιας κυβέρνησης. 

Γ. Φλωρίδης: Οι ανεξάρτητες αρχές και η «μόνιμη σύγκρουση» ανάμεσα στον εκσυγχρονισμό και την παραχώρηση 

Η δημιουργία των ανεξάρτητων αρχών είναι μία μόνιμη σύγκρουση ανάμεσα στην ανάγκη της χώρας να εκσυγχρονιστεί και την εκτελεστική εξουσία που δεν είναι εύκολο να παραχωρήσει κομμάτι των δυνατοτήτων της. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Ομως οι αρχές έχουν δημιουργηθεί. Πολλές φορές οι αντιπαλότητες και τα κενά που έμφανίζονται δημιουργούν την εντύπωση ότι είμαστε ελλειμματικοί ως προς αυτό. Δεν είμαστε.

Ο,τι συμβαίνει σε σχέση με κάποιες εμπλοκές ή αμφισβητήσεις του ρόλου των ανεξάρτητων αρχών δεν οδηγεί στην αμφισβήτηση της ύπαρξής τους. 

Αυτά τα 50 χρόνια είναι μια υψηλής ποιότητας δημοκρατία που ζει η Ελλάδα. Εχει τα ελλείμματά της αλλά η συζήτηση πρέπει να γίνει όχι αμφισβητώντας την ίδια τη δημοκρατία στον πυρήνα της, αλλά να δούμε πώς θα καλύψουμε τα ελλείμματά της. 

Γ. Φλωρίδης: Ολες οι αδυναμίες της Δημοκρατίας αποτυπώθηκαν στη χρεοκοπία 

• Η κορυφαία στιγμή που όλες οι αδυναμίες της Δημοκρατίας αποτυπώθηκαν με κορυφαίο τρόπο ήταν στη χρεοκοπία. 
• Οι ελλείψεις της Δημοκρατίας, οι αδυναμίες της οδήγησαν στη χρεοκοπία. Η χρεοκοπία δεν ήταν ένα στιγμιαίο γεγονός. Είναι μία συσσώρευση συμπεριφορών που είχε να κάνει με μεγάλη ανευθυνότητα και με τη βασική εντύπωση ότι το κράτος είναι κάτι ξεχωριστό από εμάς. 
• Η Δημοκρατία άντεξε μία κρίση συγκλονιστική. Και μπορεί να υπήρξαν στιγμές ταπείνωσης, βεβαίως όταν χρεοκοπείς είσαι ήδη ταπεινωμένος όταν πας εκεί, αν θες λεφτά θα κάνεις ό,τι σου λένε. Αυτό έχει σημασία που οδήγησε μετά. 
• Το 2019 ολοκληρώθηκε ένας κύκλος. Ο κόσμος είχε οδηγηθεί στη συνειδητοποίηση ότι τελικά τίποτα δεν είναι εύκολο. 

Φλωρίδης: Είναι «πολύ εύκολη» η συζήτηση που αμφισβητεί τη δημοκρατία

Τα τελευταία 50 χρόνια είναι ό,τι καλύτερο έχει υπάρξει στην Ελλάδα στα τελευταία 200 χρόνια.

Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα δυναμικό. Εμφανίζονται ελλείμματα. Η βασική επιδίωξη πρέπει να είναι πάντα η δυναμική που οδηγεί σε καινούργιες απαιτήσεις, μέσα από μία προωθητική διαδικασία να τις καλύπτει. Μέχρι την εμφάνιση των επομένων. 

Επειδή είναι πάρα πολύ εύκολη η συζήτηση που αμφισβητεί την ίδια τη δημοκρατία στην Ελλάδα, με αφορμή κάποια γεγονότα και κάποιες ελλείψεις, νομίζω ότι αυτό μας αδικεί όλους και την προσπάθεια που έχει γίνει από όλους.

Βούτσης: Απαξίωση της πολιτικής τάξης απέναντι στις ανεξάρτητες αρχές

Οπωσδήποτε το ισοζύγιο είναι θετικό για τη Μεταπολίτευση. Υπάρχει ένας παράγοντας που επηρεάζει αυτό το δίπολο. Ο λαϊκός παράγοντας. Πολύ μεγάλο μέρος των κατακτήσεων που υπήρξαν –και θεωρώ ότι κάποιες αναθεωρούνται προς το χειρότερο– έχουν τη σφραγίδα των κοινωνικών αγώνων. Κάτι που επηρεάσε εξαιρετικά και το πολιτικό σύστημα, επέβαλε κάποιες εξελίξεις. Σε όλη την τελευταία 15ετία η Βουλή βρέθηκε μπροστά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις. 

Πιο σημαντικό ήταν ότι άντεξε η Βουλή την παρουσία της Χρυσής Αυγής. Είδαμε ακόμα και απόπειρες κατάληψης της Βουλής. 

Η σχέση με τις ανεξάρτητες αρχές του κοινοβουλίου επηρεάζεται από την άποψη κάθε κυβέρνησης. Η παρουσα κυβέρνηση όποτε βρήκε ευκαιρά απαξίωσε ή παρέλειψε αποφάσεις κορυφαίων ανεξάρτητων αρχών. Δεν αναφέρομαι μόνο σε ΑΔΑΕ. Τα τελευταία χρόνια έρχονταν πιστοποιήσεις από τις Αρχές, από τον Καταναλωτή, από τη ΡΑΕ, από τους σιδηροδρόμους, οι οποίες έμπαιναν στην άκρη. Είναι μεγάλο ζήτημα η απαξίωση της πολιτικής τάξης απέναντι στις ανεξάρτητες αρχές. 

Η κυβερνητική πλειοψηφία, το είδαμε με τα Τέμπη και με την υπόθεση των υποκλοπών, «τελείωσε» με κάποια πορίσματα που έχουν κατεύθυνση συγκάλυψης. 

Τα μνημόνια ήταν ένα μεγάλο χαστούκι για τον κοινοβουλευτισμό στην Ελλάδα. Η Βουλή επί της ουσίας διεκπεραίωνε, σαν να ήταν ένα ΚΕΠ, επί χρόνια, τις μνημονιακές δεσμεύσεις. 

Μεταπολίτευση και ποιότητα της Δημοκρατίας

Διαμαντούρος: Ενας ελάχιστος ορισμός της ποιότητας της δημοκρατίας είναι η υπάρχουσα ή μη υπάρχουσα ισορροπία μεταξύ αφενός της αρχής της πλειοψηφίας (του εκλογικού στοιχείου) και αφετέρου της κατοχύρωσης του κράτους δικαίου, των ατομικών δικαιωμάτων και σε τελική ανάλυση της κατοχύρωσης του κάθε πολίτη έναντι της πολιτικής εξουσίας.

Ποιο είναι το ισοζύγιο μεταξύ της αρχής της πλειοψηφίας και από την άλλη πλευρά της έννοιας του κράτους δικαίου και των ατομικών δικαιώματων από το 1974 έως και σήμερα;

Νικηφόρος Διαμαντούρος: Η φιλελεύθερη δημοκρατία αξιώνει πολύ περισσότερα και από τους πολίτες

• Η μεγάλη επιτυχία του 1974 είναι ότι κάναμε τη μετάβαση στη δημοκρατία.
• Η έννοια της Δημοκρατίας είναι πολύ πιο σύνθετη από ό,τι είναι οι απλοί κοινοβουλευτικοί θεσμοί.
• Και η έννοια της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι πολύ πιο σύνθετη γιατί δημιουργεί πολλαπλά επίπεδα. 
• Δημιουργεί ολοένα μεγαλύτερες προσδοκίες διεύρυνσης του κεκτημένου.
• Ζητά ενεργούς πολίτες.

Συζήτηση με θέμα «Θεσμική ακεραιότητα και δικαιοσύνη»

Ο Γιώργος Φλωρίδης, ο Κώστας Σκανδαλίδης και ο Νίκος Βούτσης συζητούν με τον Νικηφόρο Διαμαντούρο και την Καλλιόπη Σπανού.

Συντονίζει ο Παύλος Τσίμας.

Π. Πικραμμένος για την επιλογή προέδρων ανωτάτων δικαστηρίων

Οι συγγραφείς και συντάκτες του Συντάγματος ενέταξαν στο κείμενο το άρθρο 28 του Συντάγματος που λέει ότι είναι η βάση για τη συμμετοχή μας στους διεθνείς οργανισμούς. 

Στο άρθρο 37, σε περίπτωση που δεν μπορεί να επιτευχθεί λύση, αναλαμβάνει ένας πρόεδρος του ΣτΕ - του Αρείου Πάγου. Οπότε τίθεται το ερώτημα, η αποστολή αυτού που αναλαμβάνει είναι να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές. Ομως από τις ανάγκες που υπάρχουν λόγω της εντάξεως στην Ε.Ε. και άλλους διεθνείς οργανισμούς, πρέπει αυτός ο άνθρωπος να κυβερνήσει. 

Είναι κάτι που πρέπει ενδεχομένως να το σκεφτούμε σε μια αναθεώρηση του Συντάγματος. 

Κατά την επιλογή προέδρων ανωτάτων δικαστηρίων πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να κληθούν να υπηρετήσουν τη χώρα από μία πολύ διαφορετική θέση. 

Π. Πικραμμένος: Τεράστιο πρόβλημα υπογεννητικότητας

• Η Ελλάδα έχει το πρόβλημα της υπογεννητικότητας, το οποίο είναι τεράστιο.
• Και γίνεται μεγαλύτερο λόγω του ότι οι γείτονές μας συνεχίζουν να αυξάνονται με επιταχυνόμενο ρυθμό. 
• Η Ελλάδα πρέπει να απορροφήσει όσα καλά στοιχεία μπορεί, να τα εντάξει στον ελληνικό πολιτισμό ώστε να θωρακίσει αυτή τη χώρα
• Αν μείνουμε πολύ λίγοι, ο κίνδυνος είναι μπροστά μας. Δεν μπορούμε να μείνουμε 6 - 7 εκατομμύρια και οι Τούρκοι να πάνε στα 100 εκατομμύρια. «Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό».

Π. Πικραμμένος: Η Ευρώπη πρέπει να βάλει «νερό στο κρασί» των αξιών της, ενόψει των μεταναστευτικών ροών

• Ο Κ. Μητσοτάκης κάνει το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει για να θωρακίσει τη χώρα ενόψει των κρίσεων.
• Είναι απόφαση της κυβέρνησης να περιορίσει, όσο μπορεί, τις αδιάκριτες μεταναστευτικές ροές. 
• Δεν είναι δίλημμα της Ελλάδας, αλλά της Ευρώπης: Πώς θα αντισταθεί στις μεταναστευτικές ροές χωρίς να προδώσει τις αξίες της. 
• Η Ευρώπη έχει ορισμένες αξίες αλλά ενόψει των ροών αυτών πρέπει να βάλει νερό στο κρασί της

Π. Πικραμμένος: Η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση θα πιέσουν τις δημοκρατίες

• Η κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει νέες ανισότητες.
• Θα γίνουν πολλά κράτη φτωχότερα.
• Θα έχουμε μεταναστευτικές ροές κυρίως στην Ευρώπη που θεωρείται η «Γη της Επαγγελίας».
• Θα προκληθεί μεγάλη πίεση στο δημοκρατικό πολίτευμα. Θα πρέπει να προσαρμοστεί για να τα αντιμετωπίσει. 

Π. Πικραμμένος: Τι φταίει για την αποχή των πολιτών από τις εκλογές 

• Δεν έχει καμία σχέση το ενδιαφέρον του πολίτη για τη δημοκρατία τώρα. Αυτό εκδηλώνεται με την αποχή στην κάλπη. 
• Οι πολίτες νιώθουν αποστασιοποιημένοι από το πολιτικό παιχνίδι. Εχουν ενδοιασμούς.
• Φταίει το πολιτικό σύστημα αλλά και ο λαϊκισμός που «υπάρχουν λύσεις για όλα».
• Φταίει η παρέμβαση των social media, που επιδρούν στον άνθρωπο πολλές φορές χωρίς να το καταλαβαίνει, διαμορφώνοντας απόψεις υποδόρια. 
• Ευθύνονται και τα fake news. Είναι μια νέας μορφής απειλή. 

Π. Πικραμμένος: Ενδεικτικό το παράδειγμα της Γαλλίας για το μοντέλο ισχυρής προεδρικής δημοκρατίας

Ερωτηθείς για το αν θα ήταν καλύτερο να έχουμε πιο ισχυρή προεδρική δημοκρατία, ο πρώην πρωθυπουργός απάντησε πως η προσωπική του γνώμη είναι ότι «ταιριάζει πιο πολύ στη φύση του ελληνικού λαού, αλλά είναι πολύ επικίνδυνο διότι εξαρτάται από έναν άνθρωπο».

«Και στην εποχή που ανθεί και ο λαϊκισμός. Είναι καθαρό το παράδειγμα της Γαλλίας. Τι αντιμετωπίζει ο Μακρόν, τι σκεπτόμεθα αν ανέβει στην εξουσία η Λεπέν κ.λπ.». 

Π. Πικραμμένος: Ο Κ. Καραμανλής ήθελε προεδρική δημοκρατία - Το σύνταγμα έδινε υπερεξουσίες

• Ο Κ. Καραμανλής υπήρξε ο θεμελιωτής της σύγχρονης δημοκρατίας.
• Θωράκισε τη χώρα με ένα σύνταγμα που αντέχει μέχρι σήμερα, παρότι χρειάζεται ένα ρετουσάρισμα.
• Ο Καραμανλής ήθελε να κάνει ένα σύνταγμα τύπου Ντε Γκωλ. Μία προεδρική δημοκρατία. «Επεσαν πάνω του» ο μεγάλος Κωνσταντίνος Τσάτσος και ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου που ήταν συγγραφείς του Συντάγματος και τον μετέπεισαν προ του επερχομένου Ανδρέα Παπανδρέου. 
• Ετσι έγινε το Σύνταγμα του 1975. Είναι λίγο νόθο, δίνει κάποιες υπερεξουσίες –έδινε μάλλον– στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Κυρίως η δυνατότητα διάλυσης της Βουλής σε περίπτωση ασυμφωνίας του εκλογικού σώματος. 
• Αυτές οι υπερεξουσίες λειτουργούν μάλλον ως φόβητρο. Δεν υλοποιήθηκαν ποτέ στην πράξη. 

Π. Πικραμμένος: Περάσαμε σύριζα από τη χρεοκοπία

• Περάσαμε πολύ δύσκολες περιόδους. Ιδιαίτερα η περίοδος που φτάσαμε πολύ κοντά στη χρεοκοπία. Περάσαμε «σύριζα».
• Δεν τολμώ να σκεφτώ τι επίπτωση θα είχε ενδεχομένως η χρεοκοπία στο δημοκρατικό πολίτευμα.
• Είναι ένα ερώτημα που ευτυχώς δεν απαντήθηκε ποτέ.

Π. Πικραμμένος: Εχουμε και περιόδους που πάμε προς τα πίσω

• Η ιστορία της Μεταπολίτευσης δεν είναι μία ευθεία γραμμή. Εχουμε και περιοδούς που κάνουμε πίσω.
• Σίγουρα είναι μία γραμμή προς την πρόοδο του ελληνικού κράτους. 
• Σκεφτείτε πώς ήταν τα πράγματα το 1974 και πώς έχουν εξελιχθεί τα πράγματα σήμερα. 
• Μεγάλες στιγμές της Μεταπολίτευσης η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στη νομισματική ένωση. Η είσοδος της Κύπρου στην Ε.Ε.

Στο βήμα ο κ. Παναγιώτης Πικραμμένος, συζητά με τον  δημοσιογράφο της «Κ» Αθανάσιο Ελλις

Πρ. Παυλόπουλος: Η ποιότητα της δημοκρατίας έχει πρόβλημα όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού

• Το ερώτημα είναι: «τέλειωσε η μεταπολίτευση ή συνεχίζεται;»
• Η Μεταπολίτευση δεν είναι μια μετάβαση στη δημοκρατία. Σήμερα, με βάση και το Σύνταγμά μας, το τελειότερο Σύνταγμα που είχαμε ποτέ, αυτό που πρέπει να δούμε είναι η ποιότητα της δημοκρατίας μας. 
• Η δημοκρατία πολλές φορές υπονομεύεται εκ των έσω. Από φαινόμενα υπερβάσεων, ναρκισσισμού, λαϊκισμού, που δίνουν σε κάποιους την αίσθηση ότι είναι παντογνώστες ή παντοδύναμοι. 
• Αυτό που είναι για την Ελλάδα εξαιρετικά επικίνδυνο είναι ότι σιγά σιγά συνηθίζουμε στη μετριότητα.
• Ο Τσαρούχης είχε πει στη Μελίνα Μερκούρη το 1973 στο Παρίσι: «Οι δικτάτορες θα φύγουν και σύντομα, αλλά η Ελλάδα θα ταλαιπωρείται πάντα από τη δικτατορία των μετριών». 
• Πρέπει να το αποτρέψουμε. Η ποιότητα της δημοκρατίας έχει πρόβλημα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παντού.
• Από το 1970 και επέκεινα, είχαμε μια μεγάλη περίοδο δημοκρατιών που «άνθιζαν» σε ολόκληρο τον κόσμο. Μετά το 2010 έχουμε ακριβώς την αντίθετη πορεία. Χώρες που χάνουν τα δημοκρατικά τους ερείσματα. Ορισμένες τα χάνουν εντελώς. Υπονομεύονται εκ των έσω. 
• Να υπερασπιστούμε σε δύο επίπεδα. Εχουμε πρόβλημα. Να υπερασπιστούμε τις ατομικές ελευθερίες και την κοινωνική δικαιοσύνη στην Ελλάδα. 
• Οταν ο κοινωνικός ιστός υπονομεύεται, τα προβλήματα θα τα βρούμε μπροστά μας.
• Δεν είναι μόνο ζήτημα κυβερνώντων. Δεν είναι μόνο το χρέος της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Αυτό το χρέος ανήκει και στον λαό μας. Μην κολακεύουμε πάντα, ιδίως οι πολιτικοί.
• Ο λαός παίρνει τις τελικές αποφάσεις. Εκείνος επιλέγει τους ανθρώπους. Είναι περήφανος για τους ανθρώπους που επιλέγει; Ας το σκεφτεί. 

Πρ. Παυλόπουλος: Ο Ντόναλντ Τουσκ μου είχε πει πως δεν αρκούσε η υπογραφή του Τσίπρα

• Μία ιστορία από εκείνη την περίοδο που δείχνει «τι περνά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας».
• «Αφού συμφωνήσαμε ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει εντός, έπρεπε να υποβάλει το αίτημα για να ανανεωθεί ο ELA. Στις 7 Ιουλίου του 2015 μου τηλεφωνεί ο Ντ. Τουσκ και μου λέει ότι «το αίτημα για τη διαπραγμάτευση της Ελλάδας θα πρέπει να το υπογράψετε εσείς, δεν μας αρκεί η υπογραφή της κυβέρνησης Τσίπρα». 
• Του εξήγησα ότι δεν ήμουν εκτελεστικός πρόεδρος και μου απάντησε πως ήξεραν ότι είμαι καλός καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου και επομένως θα έβρισκα τη λύση. Επικοινώνησα με τους συναδέλφους μου, τον Ν. Αλιβιζάτο, τον Ευ. Βενιζέλο και τους είπα ότι «αγγίζω τα όρια του ρυθμιστή του πολιτεύματος». 
• Και τότε όλοι μαζί συμφωνήσαμε αυτό που διδάσκω και τα παιδιά στο πανεπιστήμιο, ότι ο ρυθμιστικός ρόλος είναι σαν ένα μπαλόνι που φουσκώνει όταν έχουμε κρίση. Ο ρόλος του Προέδρου είναι να φροντίζει για την ομαλή λειτουργία των θεσμών. Αν αυτοί λειτουργούν, μπορεί να είναι πολύ σιωπηλός. Οταν όμως υπάρχει κρίση, διογκώνεται αυτός ο ρόλος. 
• Αυτό έκανα τότε, υπέγραψα. Η δική μου υπογραφή υπάρχει στο αίτημα. Η Καθημερινή το είχε δημοσιεύσει, ο κ. Αλέξης Παπαχελάς το θυμάται, είχαμε επικοινωνήσει εκείνη την ημέρα και του είχα εξηγήσει, για να μη μου γίνει κριτική, ότι ήμουν σε πλήρη συμφωνία με τους συναδέλφους μου για το ότι άγγιζα ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας τα ακραία όρια του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά το άρθρο του Συντάγματος. 

Πρ. Παυλόπουλος: Το δημοψήφισμα του 2015 - «Χωρίς τη δέσμευση του Τσίπρα θα είχα παραιτηθεί»

• Οταν ανέλαβα Πρόεδρος Δημοκρατίας ήμουν έτοιμος να ασκήσω το καθήκον μου.
• Το πρώτο πράγμα που ρώτησα τον Τσίπρα ήταν «γιατί εγώ;» Μου απάντησε: «Γιατί η χώρα πρέπει να μείνει στην Ευρώπη». 
• Του είχα πει ότι εγώ Πρόεδρος της Δραχμής δεν πρόκειται να γίνω. 
• Οταν προκηρύχθηκε το δημοψήφισμα, που δεν μπορούσα να αποτρέψω, του είπα ότι το δίλημμα δεν είναι «μέσα ή έξω» από την Ευρώπη. 
• Οταν έγινε το δημοψήφισμα, την Κυριακή το βράδυ ο Αλ. Τσίπρας είπε ότι το δημοψήφισμα έγινε για να υπάρξει μεγαλύτερη δυνατότητα και στήριξη στη διαπραγμάτευση που έπρεπε να γίνει. 
• Αφού είχα και αυτή τη δήλωσή του, γιατι αλλιώς θα είχα παραιτηθεί –τότε είχαν κοπεί οι γέφυρες με την Ευρώπη, εκείνη την τραγική εβδομάδα– επικοινώνησα με τον Φρ. Ολάντ. 
• Κάλεσα όλους τους πολιτικούς αρχηγούς των δημοκρατικών δυνάμεων. Ηταν συγκλονιστική εκείνη η ημέρα. Η υπευθυνότητα των πολιτικών αρχηγών, συμπεριλαμβανομένου του ΚΚΕ.
• Ευχαριστώ ιδιαίτερα και τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη, γιατί ήταν μεγάλη υπόθεση, ως αξιωματική αντιπολίτευση, να πάρει επάνω το βάρος να στηρίξει κάτι για το οποίο θα μπορούσε να «σταθεί στη γωνία».

Πρ. Παυλόπουλος για τη νύχτα της δολοφονίας Γρηγορόπουλου: Μου είπαν κάποιοι ότι κάηκε η Αθήνα. Δεν είναι ακριβές. 

• Με τον Κώστα Καραμανλή, από νωρίς είχαμε συζητήσει για τη συνένωση των υπουργείων. Hμουν έτοιμος να πάω. Αν κάποιος δεν έχει έτοιμη την παραίτηση στην τσέπη του, καλύτερα να μην πάει. 
• Δεν περίμενε κανείς να συμβεί μια τέτοια δολοφονία. Πού να φανταστεί κανείς την αφροσύνη του Κορκονέα, να δολοφονήσει ένα παιδί έστω και με ενδεχόμενο δόλο. Ομως έτυχε και έπρεπε να αντιμετωπιστεί. 
• Ηξερα ότι πρέπει να υπερασπιστώ τη δημοκρατία και το σύνταγμα.
• Μου είπαν κάποιοι ότι κάηκε η Αθήνα. Δεν είναι ακριβές. 
• Το πρώτο που φρόντισα ήταν η σωματική ακεραιότητα και η ελευθερία των ανθρώπων. Κατηγορήθηκα πολύ.
• Ούτε ένας άνθρωπος πέραν της τραγωδίας Α. Γρηγορόπουλου, δεν πήγε στο νοσοκομείο. Οχι να σκοτωθεί. Γιατί αν είχε σκοτωθει (σ.σ. κάποιος άλλος) η Ελλάδα θα ήταν σε ένα είδος εμφύλιου στην πορεία. 
• Κάποιοι ήθελαν να δείξούν ότι η Ελλάδα για να καταστείλει ορισμένες διαδηλώσεις είχε ανάγκη από οιωνεί δικτατορικά μέσα. 
• Και εγώ και ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής ήμασταν εκεί για να πούμε στους συναδέλφους μας ότι δεν συμφωνούμε. 

Τα ευρήματα της μεγάλης δημοσκόπησης της PULSE RC για τη Μεταπολίτευση

Πρ. Παυλόπουλος: Ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ δεν θα μπορούσε να βρει άλλον «ιδανικό ηγέτη»

• Δεν ξέρω αν όλος αυτός ο κόσμος που στήριξε τον Ανδρέα Παπανδρέου θα μπορούσε να βρει άλλον ιδανικό ηγέτη. Βεβαίως με τα προβλήματα λαϊκισμού που βρίσκονται από πίσω. 
• Οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ είχαν διαφορές μεταξύ τους.

Πρ. Παυλόπουλος: Ευτυχώς ο Παπανδρέου δεν έκανε κάποιο δημοψήφισμα για την ΕΟΚ

• Από τον Α. Παπανδρέου, αν μένει κάτι, είναι το γεγονός πως άλλα έλεγε προ των εκλογών το 1981, και άλλα έκανε μετά τις εκλογές. 
• Φύγαν τα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο». 
• Ευτυχώς ακολούθησε τον δρόμο της σωφροσύνης και δεν έκανε κάποιο δημοψήφισμα.
• Το ερώτημα είναι: «Ο Παπανδρέου δεν εννοούσε ποτέ να πάει σε δημοψήφισμα, ή το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι ο Καραμανλής μετέβη στην προεδρία;»
• Ο Καραμανλής είχε μεγάλη δύναμη, οι αρμοδιότητες του προέδρου ήταν τότε μεγάλες. Μπορούσε να ελέγξει τη συνταγματικότητα των νόμων. Μπορούσε να προκηρύξει δημοψήφισμα. 
• Πιστεύω ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ποτέ δεν θα τολμούσε να βγάλει την Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. 
• Κάτι παρόμοιο έζησα και εγώ το 2015.

Πρ. Παυλόπουλος: Με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ έκλεισαν οι πληγές του εμφυλίου πολέμου

• Ηταν αναμενόμενη η νίκη του ΠΑΣΟΚ. Οσοι ζούσαμε την εποχή εκείνη, ήμουν 27 χρονών το 1977, ξέραμε ότι ερχόταν το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου
• Μια μεγάλη ανατροπή στην πολιτική σκηνή. 
• Τότε έκλεισε ο κύκλος του εμφυλίου πολέμου. 
• Ανθρωποι που δεν είχαν δει ποτέ την εξουσία, ανέλαβαν την εξουσία. Δεν ξέρω πόσοι ωφελήθηκαν.
• Τους έδειξε ότι το πρόβλημα δεν ήταν ότι τους είχαν κόψει τον δρόμο προς την εξουσία, αλλά το πώς οι ίδιοι αντιλαμβάνονταν τη διακυβέρνηση της Ελλάδας.

Πρ. Παυλόπουλος: Ηταν λαϊκιστές οι αντίπαλοι του Καραμανλή 

• Ο Κ. Καραμανλής προσπαθούσε με το προσωπικό του κύρος να βάλει την Ελλάδα στην Ε.Ε. και η απάντηση των αντιπάλων του ήταν λαϊκίστικη και για λόγους διεκδίκησης, ήταν «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» και «Εξω από την Ευρώπη των μονοπωλίων». 
• Αυτή ήταν η πραγματικότητα, για αυτό είπα ότι δεν πρέπει να επαναλάβουμε στο μέλλον λάθη του παρελθόντος. 

Πρ. Παυλόπουλος: Ο Κ. Καραμανλής πήρε τη μεγάλη απόφαση να μπει η Ελλάδα στην ΕΟΚ

• Η μεγάλη απόφαση του Καραμανλή είναι αυτή. Μόνο το ΚΚΕ εσωτερικού τον στήριζε. Ολοι οι άλλοι ήταν απέναντι, με πρώτο και προεξάρχοντα τον Ανδρέα Παπανδρέου.
• Ηξερε ότι χωρίς την είσοδο της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ η χώρα δεν θα μπορούσε να προχωρήσει, ούτε σε επίπεδο εμπέδωσης των δημοκρατικών θεσμών, ούτε στα ζητήματα τα οικονομικά και τα εθνικά. 
• Αυτή ήταν η απόφαση που ολοκλήρωσε τον δημοκρατικό κύκλο προς τη μετάβαση. 
• Θωράκισε την Ελλάδα πάνω στα εθνικά θέματα. 
• Την εποχή εκείνη η Κομισιόν ήταν αρνητική για την είσοδο της Ελλάδας. Δεν είχαμε τις προϋποθέσεις. 
• Τεχνικά είχαμε αποκλειστεί, ήταν πολιτική η απόφαση. 
• Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα είναι λειψή, όπως και η Ελλάδα χωρίς την Ευρώπη δεν θα έχει υπόσταση για αυτό που μπορεί και πρέπει να είναι για το μέλλον. 

Πρ. Παυλόπουλος: Το Σύνταγμά μας δεν χρειάζεται αλλαγή εκ βάθρων 

• Ο Καραμανλής δημιούργησε ένα σύνταγμα σύγχρονο από την αρχή.
• Το Σύνταγμα ψηφίστηκε στις 7 Ιουνίου του 1975. Σε λιγότερο από έναν χρόνο ο Καραμανλής αποκατέστησε τη Δημοκρατία, με τη σύμπραξη πολλών βέβαια. 
• Το Σύνταγμα αυτό είναι το μακροβιότερο σύνταγμα στη συνταγματική μας ιστορία. Δεν χρειάζεται αλλαγή εκ βάθρων. Είναι ένας δείκτης πορείας για το μέλλον του τόπου.

Πρ. Παυλόπουλος: Καιρός να προβληματιζόμαστε για το τι κάνουμε αύριο

• Το τι έγινε πριν είναι γνωστό. Το να λειτουργήσει σαν οδηγό για να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος είναι σωστό. Αυτό που δεν είναι σωστό είναι προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε λάθη του παρελθόντος με προοπτικές μέλλοντος. Και ο πρώτος αποδέκτης είμαι εγώ. Δεν είμαι αμέτοχος της όλης πορείας του τόπου μέχρι τώρα.
• Η σημαντικότερη απόφαση που πήρε ο Κ. Καραμανλής το 1974, ήταν η απόφαση που καθόρισε τον τρόπο της μετάβασης από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία. Που περιλαμβάνει τρία στοιχεία:
• Ηταν σημαντικό για τον Καραμανλή το ότι αποφάσισε να γυρίσει στην Ελλάδα. Δεν ήταν καθόλου βέβαιος, την απόφαση την πήρε, ξέροντας ότι το ρίσκο ήταν μεγάλο. Ακόμα και οι φρουροί του ήταν χουντικοί.
• Η απόφαση να δημιουργήσει αμέσως ένα είδος οικουμενικής κυβέρνησης. Ηθελε να δείξει στον πολιτικό κόσμο της χώρας ότι η διακυβέρνηση του τόπου δεν είναι ενός ανδρός αρχή. 
• Η τρίτη μεγάλη του απόφαση ήταν το γεγονός ότι έκανε πολύ γρήγορα εκλογές, 17 Νοεμβρίου του 1974, η επιλογή της ημερομηνίας έδειξε πως η πτώση της χούντας είχε ξεκινήσει με το Πολυτεχνείο. Γρήγορη απόφαση και για το δημοψήφισμα - στις 8 Δεκεμβρίου.

Στο βήμα θα ανέβει ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος

Ακολουθεί συζήτηση με τον δημοσιογράφο της Καθημερινής Νότη Παπαδόπουλο. 

Για ποια απόφαση μετανιώνουν οι τρεις πρώην υπουργοί Οικονομικών

Οταν και οι τρεις πρώην υπουργοί Οικονομικών κλήθηκαν να μοιραστούν από μία απόφαση για την οποία έχουν μετανιώσει, ο κ. Τσακαλώτος ανέφερε την προκαταβολή φόρου ως τη χειρότερη από τις επιλογές που αναγκάστηκε να εφαρμόσει η τότε κυβέρνηση, ο κ. Παπακωνσταντίνου το επίδομα αλληλεγγύης το οποίο «ήταν καλή κίνηση δημοσιονομικά αλλά κακή πολιτικά», και ο κ. Αλογοσκούφης τη δήλωση ότι η ελληνική οικονομία ήταν θωρακισμένη - διευκρίνισε ότι απευθυνόταν στις αγορές προκειμένου να τις καθησυχάσει. 

Παπακωνσταντίνου: Η υπόθεση Γεωργίου εξυπηρετούσε το αφήγημα της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ

• Ειναι προφανές ότι η υπόθεση αυτή χρησιμοποιήθηκε για να στηρίξει ένα πολιτικό αφήγημα που εξυπηρετούσε τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ. 
• Με βάση αυτό το αφήγημα, ήταν πιο εύκολο να απαντά κανείς στους «Αγανακτισμένους» στο Σύνταγμα. 
• Ηταν σαφές από την αρχή ότι υπήρχε ένας δίαυλος ανάμεσα στο πολιτικό σύστημα και τη δικαιοσύνη. Υπήρχε σαφής επηρεασμός της δικαιοσύνης στο ζήτημα αυτό. 
• Οι αποφάσεις που πάρθηκαν ήταν καθοδηγούμενες. Ευτυχώς, στο τέλος αυτή η ιστορία έχει κλείσει. 

Η απάντηση Τσακαλώτου για την υπόθεση Γεωργίου

• Δεν θέλω να μπω σε ενδοσυστημικές διαφωνίες του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ για το ποιος φταίει περισσότερο για την χρεοκοπία. 
• Ο κ. Γεωργίου έλεγε ότι τα ελλείμματα ήταν μεγαλύτερα από αυτό που έλεγε η κυβέρνηση της ΝΔ.
• Εμείς τα δεχτήκαμε τα στοιχεία, πάνω σε αυτά τα στοιχεία δουλέψαμε. Εγιναν απαράδεκτες παρεμβάσεις της τρόικα ώστε να παρέμβουμε στη δίκη Γεωργίου. 
• Εμείς δεν είχαμε κανένα κέρδος είτε για να κερδίσει είτε για να χάσει ο κ. Γεωργίου. 
• Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι τα στοιχεία ήταν σωστά. 

Οι απαντήσεις των «τριών» για το ακαταδίωκτο

Παπακωνσταντίνου:

Σε όλη την Ευρώπη υπάρχει μια ισορροπία ώστε να δημιουργεί κανείς θεσμικό πλαίσιο και ταυτόχρονα να παρέχει μια προστασία ώστε να μην υπάρχουν άδικες διώξεις. 

Το πλαίσιο, όμως, στην Ελλάδα ήταν προβληματικό. Το ακαταδίωκτο δεν μπορεί να υπάρχει. Πρέπει να υπάρχει μια λογοδοσία. Αν κατά την κρίση, έγιναν κάποιες αλλαγές, η ισορροπία πρέπει να επανέλθει. 

Τσακαλώτος:

Η δική μας μεταρρύθμιση για το ακαταδίωκτο ήταν συγκεκριμένη και αφορούσε ανθρώπους που διαχειρίζονταν προγράμματα αναδιάρθρωσης του χρέους. 

Το θέμα της λειτουργίας του κράτους δικαίου είναι πολύ σοβαρό από οικονομικής άποψης. Η απάντηση του Αρείου Πάγου στην Ευρωβουλή (σ.σ. για το ψήφισμα για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα) με στεναχώρησε πάρα πολύ. 

Αλογοσκούφης:

Είμαι κατά της ποινικοποίησης της πολιτικής ζωής. Η ποινικοποίηση ήταν ένα από τα προβλήματα της Μεταπολίτευσης. 

Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σε αυτό το ζήτημα. Πρέπει να είναι αρκετά δύσκολο να ξεκινήσει μια δίωξη για κάποιον που διαχειρίζεται μια δημόσια επιχείρηση. 

Παπακωνσταντίνου: Οι δύσκολες αποφάσεις λαμβάνονται σε περιόδους κρίσης

• Από την κρίση μάθαμε να μετράμε, μάθαμε να προσέχουμε, αλλά το αφήγημα της κρίσης είναι συνολικά προβληματικό. 
• Οταν ακόμα διαφωνούμε για τα στοιχεία και μέχρι πρότινος κυνηγάμε ανθρώπους που έδωσαν τα στοιχεία, τότε δεν προχωράμε. 
• Η πολιτική ιστορία έδειξε ότι οι δύσκολες αποφάσεις λαμβάνονται σε περιόδους κρίσης. 
• Σήμερα, το πολιτικό πεδίο είναι ελεύθερο και το έδαφος πρόσφορο για πολιτικές αλλαγές. 

Αλογοσκούφης: «Η μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα χάθηκε με την ένταξη στην ΟΝΕ»

• Δεν προχωρήσαμε στην αποκρατικοποίηση της ΔΕΗ γιατί δεν ήταν στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας. 
• Εγιναν, όμως, πολλές άλλες αποκρατικοποιήσεις, αλλά όλα αυτά στο σύνολο των προβλήματων της χώρας, ήταν σταγόνα στον ωκεανό. 
• Ο ελέφαντας στο δωμάτιο ήταν το χρέος και η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. 
• Η μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα χάθηκε με την ένταξη στην ΟΝΕ.
• Μπήκαμε με χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Οταν μπήκαμε με αυτόν τον τρόπο, χειροτέρεψε το πρόβλημα των εξωτερικών ανισορροπιών, μέχρι που φτάσαμε το 2010 και το μπαλόνι έσκασε. 

Αλογοσκούφης: «Η σημερινή κυβέρνηση έχει μια ιστορική ευκαιρία»

• Μάθαμε πολλά πράγματα μετά την κρίση, αλλά δεν μάθαμε το βασικό. 
• Το βασικό είναι το πώς θα δημιουργηθεί το θεσμικό πλαίσιο για τις κυβερνήσεις ώστε να βλέπουν πέρα από τον ορίζοντα. 
• Οι κυβερνήσεις σκέφτονται «γιατί να φάω εγώ το πολιτικό κόστος;»
• Δεν έχουμε βρει τρόπο να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα. 
• Η σημερινή κυβέρνηση έχει μια ιστορική ευκαιρία. Παίζει στο γήπεδο μόνη της.
• Αν κι αυτή η κυβέρνηση δεν τα καταφέρει, τότε δεν ξέρω τι άλλο πρέπει να βρούμε. 

Η απάντηση Τσακαλώτου για τη διαπραγμάτευση του 2015

• Για το πρώτο εξάμηνο του 2015: με στεναχώρησε το γεγονός ότι σοβαροί άνθρωποι έγραψαν τέτοιες ανοησίες (σ.σ. για το κόστος της διαπραγμάτευσης της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ). 
• Είναι γελοίο και ασόβαρο να μιλάμε για κόστος 86 δισ.
• Κόστος υπήρχε, αλλά σκεφτείτε την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στη χώρα. 
• Ο λαός ήθελε μια αλλαγή που δεν μπόρεσε να γίνει γιατί οι πιστωτές ήθελαν ήττα της Αριστεράς. 
• Η Ευρώπη ήθελε ήττα της Αριστεράς, ήταν λίγα τα πράγματα που θα μπορούσαμε να κάνουμε. 

Η απάντηση Παπακωνσταντίνου για το «λεφτά υπάρχουν»

• Είναι λάθος να παίρνουμε μια φράση (σ.σ. το «λεφτά υπάρχουν») και να θεωρούμε ότι έχει επηρεάσει το πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας.
• Το πολιτικό σύστημα της χώρας συνολικά ποτέ δεν θέλησε να δει την αλήθεια κατάματα. 
• Είχαμε μια κυβέρνηση η οποία επέλεξε να κάνει το μόνο δυνατό εκείνη τη στιγμή (σ.σ. στις αρχές της κρίσης) και αυτό φάνηκε γιατί όλες οι κυβερνήσεις στη συνέχεια ακολούθησαν τον ίδιο καμβά. Τότε, όμως, ήμασταν οι «προδότες που πουλούσαν τη χώρα». 

Στιγμιότυπα από τις συζητήσεις

Παπακωνσταντίνου: «Η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα που έζησε τέτοια τοξικότητα στην κρίση»

• Η υπερβολική λιτότητα ήταν λάθος. Ο βαθμός της λιτότητας ήταν υπερβολικός, αλλά το να λέμε ότι η λιτότητα ήταν γενικά λάθος είναι κάτι πολύ εύκολο. 
• Δεν υπήρχε ομοθυμία στον πολιτικό χώρο μου και στην κυβέρνηση τότε για βαθιές αλλαγές, στις αρχές της περιόδου των Μνημονίων. 
• Αυτό διαπερνούσε όλο το πολιτικό σύστημα. 
• Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις δύσκολα πράγματα όταν συνολικά το πολιτικό σύστημα σε λιθοβολεί. 
• Η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα που έζησε τέτοια τοξικότητα. 

Αλογοσκούφης: «Θα επανέλθει κάποια στιγμή ο εφιάλτης του χρέους»

• Στην περίοδο μετά τη Μεταπολίτευση, το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας ήταν πρόβλημα αδυναμίας των κυβερνήσεων να προωθήσουν μακροπρόθεσμα επωφελείς μεταρρυθμίσεις. 
• Δεν έγινε αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων και αυτό το ζήτημα είναι θεσμικό. 
• Οι εκλεγμένες κυβερνήσεις παίζαν τον ρόλο του τροχονόμου στη Μεταπολίτευση. 
  Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν ήταν ρηχές. 
• Θα επανέλθει κάποια στιγμή ο εφιάλτης του χρέους, όχι σήμερα, όχι αύριο, αλλά αργότερα, αν δεν γίνουν μεταρρυθμίσεις. 

Τσακαλώτος: «Δεν παίρνω πίσω το ότι η λιτότητα ήταν λάθος πολιτική»

• Οι μισθοί αυξάνονται λιγότερο και από τη χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας.
• Υπάρχει κάτι που είναι συστηματικά προβληματικό στην παγκόσμια οικονομία. Για αυτόν τον λόγο θεωρώ ότι χρειαζόμαστε ριζοσπαστικές λύσεις. 
• Ως υπουργός Οικονομικών χρειάστηκε να κάνω έναν συμβιβασμό. 
• Δεν παίρνω, όμως, πίσω ότι ήταν λάθος η πολιτική της λιτότητας και αυτό φάνηκε στην πανδημία. 
• Πάντα η Αριστερά είναι ανοιχτή στην αυτοκριτική. 

Παπακωνσταντίνου: Τα αποτελέσματα των διαρθρωτικών αλλαγών δεν έχουν φανεί

• Ζούμε μέσα σε μια Ε.Ε., στην οποία βλέπουμε ότι πολλές χώρες μάς έχουν ξεπεράσει. 
• Πρέπει να ανησυχούμε πάρα πολύ, διότι όποιες προσαρμογές κι αν έχουμε κάνει, δεν επαρκούν. Δεν καθρεφτίζονται ούτε στα μακροοικονομικά δεδομένα. 
• Τα αποτελέσματα των διαρθρωτικών αλλαγών που έγιναν δεν έχουν φανεί. 

Αλογοσκούφης: «Ανησυχούσα από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα»

• Ανησυχούσα για την οικονομία από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα. Ηδη από το 2004 υπήρχε ανησυχία. 
• Το κύριο ζητούμενο ήταν να διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη των αγορών. Αυτή η εμπιστοσύνη χάθηκε από το 2009 και μετά. 

Παπακωνσταντίνου: «Μάθαμε να κάνουμε προϋπολογισμούς επί Μνημονίων»

• Τα οικονομικά προβλήματα έχουν να κάνουν με ευρύτερες παθογένειες του πολιτικού συστήματος. 
• Μάθαμε να κάνουμε προϋπολογισμούς στην Ελλάδα επί Μνημονίων. 
• Πρέπει να κάνουμε μια διαφοροποίηση ανάμεσα στο μέγεθος και την ποιότητα του Κράτους.
• Κομμάτι του προβλήματος της χώρας είναι ότι δεν κάνει τέτοιες συζητήσεις σαν τη σημερινή. 

Τσακαλώτος: Οι ανισότητες δεν αντιμετωπίστηκαν στην Μεταπολίτευση

• Δεν αντιμετωπίστηκαν οι ανισότητες σε μεγάλο βαθμό στη Μεταπολίτευση. 
• Τη δεκαετία του 1990, Κεντροδεξιά και Κεντροαριστερά παύουν να διαφοροποιούνται στην οικονομική πολιτική. 
• Σε αυτή τη συναίνεση, βασικό στοιχείο ήταν ότι «δεν χρειαζόμαστε αναπτυξιακό κράτος που σχεδιάζει».
• Το Κράτος χάνει και ικανότητες να σχεδιάζει και να συντονίζει. 
• Πάμε από το πελατειακό κράτος, στο «κράτος-μωρό». 

Αλογοσκούφης: «Το κόστος των επιτυχιών της Μεταπολίτευσης, εντοπίζεται στη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη»

• Η Μεταπολίτευση δεν ήταν απλώς αποκατάσταση της Δημοκρατίας ή αλλαγή πολιτεύματος. Ηταν αλλαγή πολιτικού καθεστώτος.
• Στην Μεταπολίτευση άλλαξαν οι κοινωνικές προτεραιότητες. 
• Οι προτεραιότητες ήταν οι πολιτικές ελευθερίες, η αναδιανομή του εισοδήματος και η εθνική συμφιλίωση. 
• Το νέο πολιτικό καθεστώς δεν επεδίωξε την οικονομική ανάπτυξη, συγκριτικά με το προηγούμενο πολιτικό καθεστώς. 
• Το κόστος των επιτυχιών της Μεταπολίτευσης, εντοπίζεται στη χαμηλή οικονομική ανάπτυξη. 

Συζήτηση για την Οικονομία

Πάνελ με τους πρώην υπουργούς Οικονομικών, Γιώργο Αλογοσκούφη, Ευκλείδη Τσακαλώτο, Γιώργο Παπακωνσταντίνου.

Στη συζήτηση συμμετέχουν επίσης: Νίκος Βέττας, Μιράντα Ξαφά, Παναγής Βουρλούμης.

Συντονίζει ο δημοσιογράφος της «Καθημερινής», Βασίλης Ζήρας.

Γ. Αράπογλου: Χαμηλότερη ικανοποίηση, υψηλότερη προσμονή από τους νέους

Γ. Αράπογλου: Ηταν χρήσιμη η διάκριση των αποτελεσμάτων σε δύο ομάδες

Μεταπολίτευση: «Καλύτερα ή χειρότερα» - Γενική πορεία της χώρας:

Μεταπολίτευση: «Καλύτερα ή χειρότερα» - Θεσμοί και Διαφάνεια:

Μεταπολίτευση: «Καλύτερα ή χειρότερα» - Διεθνείς Σχέσεις:

Μεταπολίτευση: «Καλύτερα ή χειρότερα» - Οικονομία:

Γ. Αράπογλου: Το αποτέλεσμα εκφράζει μια αγωνία, έναν προβληματισμό και μια προσδοκία για το μέλλον

Πόσο ικανοποιημένοι είστε από τη λειτουργία της δημοκρατίας στη χώρα μας;

Κωνσταντίνος Καραμανλής - Ανδρέας Παπανδρέου: Ποιου τη συμβολή αξιολογείτε ως πιο σημαντική στη Μεταπολίτευση;

Οι ιδέες ποιου πολιτικού χώρου κυριάρχησαν στη Μεταπολίτευση;

Παρουσίαση της μεγάλης δημοσκόπησης για την Μεταπολίτευση

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της PULSE RC, Γιώργος Αράπογλου, η δημοσιογράφος Σία Κοσιώνη και ο δημοσιογράφος Γιώργος Κουβαράς παρουσιάζουν τα ευρήματα της μεγάλης δημοσκόπησης της PULSE για την Μεταπολίτευση. 

Κώστας Κωστής: «Κατά τη γνώμη μου, η Μεταπολίτευση έχει τελειώσει»

• Με προβληματίζει το γεγονός ότι το μισό εκλογικό σώμα δεν προσέρχεται να ψηφίσει.
• Οι μισοί ψηφοφόροι πιστεύουν ότι η εκλογική διαδικασία δεν μπορεί να δώσει λύση στα προβλήματά του. 
• Μετά την εμπειρία της «πολυκρίσης» -από το 2008 έως σήμερα- είναι δύσκολο να πει κανείς ότι η Ελλάδα είναι «μεταρρυθμίσιμη».
• Οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις απαιτούν μεγάλες συναινέσεις.
• Εχουμε βγει από το «φροντιστήριο του ΣΥΡΙΖΑ» χωρίς να είμαστε κατά πολύ σοφότεροι. 
• Κατά τη γνώμη μου, η Μεταπολίτευση έχει τελειώσει. 
• Αυτή την κουβέντα δεν θα μπορούσαμε να την κάνουμε σε ένα ελληνικό πανεπιστήμιο. 
• Στην Ελλάδα τα ζητήματα λύνονται δια της βίας. Μετά από μια κάμψη, η βία επανέρχεται σε όλες τις εκφάνσεις. 
• Αυτό θα μπορούσε να λυθεί, αν υπήρχε θέληση. 
• Αν υπάρχει θέληση, τα προβλήματα μπορούν να λυθούν. Φοβάμαι, όμως, ότι δεν υπάρχει. 

Κώστας Κωστής: «Δεν έχουμε μάθει από τα λάθη που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία»

• Η Μεταπολίτευση ήταν μια περίοδος μεγάλων προσδοκιών.
• Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήρθε να πραγματοποιήσει ιστορικά υπαρκτές προσδοκίες. 
• Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1980, η πολιτική χάνει το ενδιαφέρον της. 
• Τότε περνάμε σε μια φάση τελείως διαφορετική, τα κόμματα και το εκλογικό σώμα αλλάζουν τρόπο συμπεριφοράς.
• Είναι σαφές ότι δεν έχουμε μάθει από τα λάθη που μας οδήγησαν στην χρεοκοπία. 
• Για την κρίση, η πολιτική ήταν τόσο υπεύθυνη όσο και η οικονομία. 

Πηγαδάκια

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κυβέρνησης, σε πηγαδάκι με τον Kevin Featherstone, Καθηγητή της Έδρας Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» και Διευθυντή του Ελληνικού Παρατηρητηρίου. 

Κώστας Κωστής: «Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διαμόρφωσε τον πυρήνα της Δημοκρατίας μας»

• Πιστεύαμε ότι η χώρα μπορεί να αλλάξει. 
• Μεταπολίτευση σημαίνει αλλαγή ενός πολιτικού καθεστώτος. 
• Αυτή είναι η μεγάλη αρετή της περιόδου. 
• Το 1974 η Δημοκρατία έρχεται έπειτα από μια μεγάλη καταστροφή.
• Ο,τι συνέβη στην Κύπρο οφείλεται στην Ελλάδα.
• Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ένας άνθρωπος εξαιρετικά ρεαλιστής. 
  Αυτός διαμορφώνει τον πυρήνα της Δημοκρατίας μας. Αυτό πρέπει να το αναγνωρίζουμε πάντα. 
• Θα άξιζε τον κόπο το εκλογικό σώμα στην Ελλάδα να διαβάσει τα αρχεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή για το τι έλεγε σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά. 

Ο Γκίκας Χαρδούβελης στο βήμα του συνεδρίου 

Συζήτηση του Κώστα Κωστή, καθηγητή Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ και διευθυντή του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης και του διευθυντή της «Κ» Αλέξη Παπαχελά.

Στιγμιότυπα από το συνέδριο

Ο διευθυντής της Καθημερινής με τον πρώην υπ. Οικονομικών, Γιώργο Αλογοσκούφη

Χαιρετισμός από τον Σ. Γ. Τσομώκο (Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών) 

• Η Μεταπολίτευση ολοκληρώνει τον κύκλο θεμελίωσης της Ελληνικής Δημοκρατίας.
• Τώρα, βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα εποχή που, ίσως, δεν μοιάζει σε τίποτα με όσα ζήσαμε τα προηγούμενα 50 χρόνια.
• Η κλιματική κρίση αποτελεί υπαρξιακό ζήτημα για την ανθρωπότητα.
• Οι ομιλητές του συνεδρίου είναι εκείνοι που πρέπει να μας δείξουν τον δρόμο για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων. 

Χαιρετισμός του Γκίκα Χαρδούβελη, προέδρου του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης

• Η Μεταπολίτευση χαρακτηρίστηκε από κοινωνική ενσωμάτωση στρωμάτων του πληθυσμού που μέχρι τότε ήταν στο περιθώριο.
• Ηταν, όμως, και περίοδος σχετικά χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης.
• Παρά το μέγεθος της οικονομικής κρίσης, η επίγνωση των Ελληνων σχετικά με τα βαθύτερα αίτια της εξακολουθεί να κινείται σε χαμηλό επίπεδο.
• Στα χρόνια μετά την κρίση, έχουν γίνει σημαντικά βήματα εκσυγχρονισμού και ρεαλισμού.
• Απαιτείται συναίνεση των κομμάτων στο δημογραφικό και στην Παιδεία. 

Ο χαιρετισμός του διευθυντή της «Καθημερινής», Αλέξη Παπαχελά:

• Το συνέδριο είναι μια ιδέα που ξεκίνησε πριν από περίπου δύο χρόνια.
• Θέλαμε να έχουμε κοντά μας ανθρώπους που έχουν χειριστεί τις τύχες της χώρας. Και το πετύχαμε.
• Θέλαμε να είναι ένα συνέδριο που θα βασίζεται στην πολυφωνία. Και νομίζω ότι το έχουμε καταφέρει.
• Ηθελα να αφιερώσω αυτό το συνέδριο στον Κώστα Αποστολίδη. Εαν αυτή η χώρα είχε μια πιο υπεύθυνη επιχειρηματική τάξη, ενδεχομένως θα ήμασταν αλλιώς. 

Συραγώ Τσιάρα (Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης): «Οι επέτειοι είναι μια ευκαιρία αναστοχασμού»

«Η επικοινωνία με την Τέχνη αμβλύνει τις ανισότητες, ισχυροποιεί τη Δημοκρατία και συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή», ανέφερε μεταξύ άλλων. 

Ξεκινούν οι εργασίες του συνεδρίου

Η δημοσιογράφος της «Κ» Μαργαρίτα Πουρνάρα στο βήμα του Συνεδρίου καλωσορίζει τους παρευρισκόμενους και το κοινό του Συνεδρίου. 

«Μεταπολίτευση: 50 χρόνια μετά» - Ευκαιρία αναστοχασμού και αυτογνωσίας

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται από το μεταιχμιακό καλοκαίρι του 1974 και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Η επέτειος αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία αναστοχασμού, ιστορικού απολογισμού και εθνικής αυτογνωσίας για τον μισό αιώνα Δημοκρατίας, με τη συμμετοχή κορυφαίων πολιτικών και ακαδημαϊκών.

Η οργανωτική επιτροπή

Η οργανωτική επιτροπή απαρτίζεται από τον καθηγητή και διευθυντή του ΜΙΕΤ, Κώστα Κωστή, τον καθηγητή Μαρκ Μαζάουερ, την εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Ελέιν Παπούλιας, τον καθηγητή του LSE Κέβιν Φεδερστόουν, τον ιδρυτή και πρόεδρο του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών, Συμεών Τσομώκο, και τον διευθυντή της «Καθημερινής», Αλέξη Παπαχελά.

Στο συνέδριο θα λάβουν μέρος κορυφαίοι Έλληνες πολιτικοί, πανεπιστημιακοί, τεχνοκράτες και δημοσιογράφοι.

Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, και οι πρώην πρωθυπουργοί Γεώργιος Παπανδρέου, Λουκάς Παπαδήμος, Παναγιώτης Πικραμμένος, Αντώνης Σαμαράς και Αλέξης Τσίπρας θα συμμετάσχουν σε συζητήσεις ιστορικού απολογισμού και προβληματισμού για το μέλλον. 

Το συνέδριο θα διεξαχθεί από 29 Φεβρουαρίου έως 2 Μαρτίου στην Εθνική Πινακοθήκη.

Σας καλωσορίζουμε στο live blog του τριήμερου Συνεδρίου «Μεταπολίτευση: 50 χρόνια μετά» που συνδιοργανώνουν η Καθημερινή, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), το Οικονομικό Φόρουμ Δελφών και το Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economics.